Restorasyon Skandalı!

Dünya’nın ikinci büyük mozaik sergileme alanı olan yeni Hatay arkeoloji Müzesi’ndeki mozaiklerin, yeni müzeye taşınma sırasında bir restorasyon skandalına kurban gittiği ortaya çıktı. Bakanlık devam eden restorasyonları durdurarak, bir kurul kurarak inceleme başlattı.

arkeofili.com’da yer alan habere göre; Eşsiz Roma dönemi mozaiklerinin sergilendiği müze, Başbakan Davutoğlu’nın da katıldığı bir törenle açılmıştı. 55.000 metrekare alan üzerine kurulu, 52 milyon TL maliyetli müzede 1700 eserin sergileneceği bildirilmişti. Müzenin en gözde eseri olarak ise Tell Tayinat’ta bulunan Şuppiluliuma heykeli kabul ediliyor.

Fakat Antakya gazetesi’nin, yerel mozaik ustası Mehmet Daşkapan’ın açıklamalarıyla yaptığı haber mozaiklerin eski müzedeki ve yeni müzedeki halleri arasında ciddi farklılıklar olduğunu ortaya çıkardı. Birçok eserin yanlış restore edildiği fark edildi. Daşkapan: “Roma Dönemi’nin görkemli zamanlarını resmeden mozaikleri resmen karikatür haline getirmişler, hele ki bazıları orijinal halinden çok şey kaybetmiş, değerinden çok şey yitirmiş” açıklamalarını yapmıştı.

Solda eski orjinal hali, sağda yeni hali görülüyor

Turizm Bakanlığı İnceleme Başlattı

Bu haber ve Daşkapan’ın açıklamaları üzerine Turizm Bakanlığı bir komisyon kurdu ve araştırma başlattı. Yapılan ilk incelemelerin ardından da, Antakya Gazetesi’nin 16 Nisan tarihli haberine göre müzede devam eden restorasyonlar tamamen iptal edildi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Bozdemir’in yazılı açıklaması şöyle:

“Hatay Yeni Arkeoloji Müzesi’nde yer alan bazı Roma Dönemi mozaiklerinde yaşanan restorasyon hataları olduğunu iddia edilen gazete haberleri üzerine, söz konusu Müzede restorasyon yapılarak sergilenen mozaik çalışmalarını incelemek üzere, Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nce, mozaik konusunda uzmanlardan oluşan bir Komisyon kurulmuştur. Kamuoyunca herhangi bir yanlış algılamaya mahal verilmemek açısından, Komisyon tarafından gerekli araştırma ve inceleme çalışmaları tamamlandıktan sonra, konuyla ilgili bilgilendirme ayrıca yapılacaktır.”

Şimdi Ne Olacak?

Durumun farkında olan Turizm Bakanlığı’nın mozaiklere ne olduğu ve neden olduğu konusunda kamuoyunu bilgilendirmesi gerekiyor. Böyle büyük bir dikkatsizlik ve sorumsuzluğun, dünyanın en büyük ikinci mozaik sergileme alanı olmasıyla övünen bir müzede olması büyük bir üzüntü ve utanç kaynağı.

Mozaik Skandalıyla İlgili Mehmet Daşkapan’ın Açıklamaları

Hataylı Mozaik Ustası Mehmet Daşkapan’ın Antakya Gazetesi’nden Tamer Yazar’a yaptığı, 1 Şubat tarihinde yayınlanan açıklamaları şöyleydi:

“Yeni Müze’de, mevcut eserlerin şu an sadece yaklaşık yüzde 65’i sergileniyor. Bu anlamda çalışmalar ilerledikçe, Yeni Müze’deki eser sayısı da buna paralel olarak artacak. Ama konumuz da işte bu sergilenen, sergilenmeden önce de restorasyon aşaması geçiren eserler.”

2 Sene Önce de Nakil Hataları Yaşandı

“Bundan yaklaşık 2 sene önce, eski Müze’de mozaikler salondan salona taşınırken, ben bu taşıma işini yapanları izliyordum. Çok sık Müze ziyareti yapıyorum. Çünkü bu eski eserler, benim mozaik çalışmalarıma da fazlasıyla ilham oluyorlar.

O gün, tuhaf bir şey oldu. M.S. 5. yüzyıla ait Yakto Mozaiği parça parça çekildi ve belki 150 parçaya bölündü… Orada iki kişi bu bölünen parçalardan birini taşırken, o parçayı bir anda yere düşürdü ve düşen parça kırıldı, kırılmayla beraber taşlar koptu. O an şok oldum ve tek bir şey düşündüm… “Bu parçalar yeni Müze’ye nasıl taşınacak, taşındıkları yerde tekrar nasıl restore edilecek. Ve bugün… Yeni Müze ziyaretimde, iki sene önce kendi kendime sorduğum bu korkutucu şeyin cevabını aldım! Hem şaşkınlıkla hem üzülerek…”

Mozaiklerde Restorasyon Hataları

“Geçen hafta Müze’yi ziyarete gittim ve dikkatimi çeken en az 10 tane mozaikte ciddi restorasyon hataları gördüm, hatta bu hatalar, o mozaiklere orijinal halinden çok şey kaybettiren, inanılmaz, affedilmez hatalar ne yazık ki…

Bu mozaiklerin Eski Müze’deki orijinal hallerini de biliyorum, elimde fotoğrafları da mevcut. O anlamda bir karşılaştırma yaptığım vakit, bu eşsiz mozaiğin ne kadar bozulduğunu da çok net bir şekilde gördüm diyebilirim.”

İsis Seremoni Mozaiği

“Orada ilk dikkat ettiğim mozaik, İsis Seremoni Mozaiği oldu. Mısır efsanelerine göre Kral Tanrı Osiris’in kızkardeşi ve Güneş Tanrısı Horus’un Annesi olan İsis’e ait olan bu mozaik, bir taban mozaiği ve geçmişi de M.S. 2. Yüzyıl. Mozaik’teki kadın figürünü ilk gördüğümde gözlerime inanamadım. “Aman Allah’ım, bu bir şaka mı” dedim kendi kendime. Önce yanlış gördüm diyerek biraz daha yaklaştım… O kadar değişmişti ki, bu gördüğüm İsis, kesinlikle M.S. 2. yüzyıldan kalan mozaik olamazdı. Çünkü taşları eksikti, hatta taşların yeri değişmişti, renkler farklılaşmış ve hatta uyumsuz bir yüz ifadesi ortaya çıkmıştı.

Mozaiğin kadın figürünün yüz kısmında o kadar ciddi bir değişim yaşanmış ki, inanılmaz. Anlamadığım şey, bu nasıl fark edilmez? Bu şekilde bir restorasyon nasıl yapılır? Hadi yapıldı, ama nasıl olur da kontrol edilmez?”

Mozaik Estetik Ameliyat Geçirmiş gibi

“Yüz tarafında, göz kısmında ciddi oynamalar, tahribatlar var. Hatta ifade etmem gerekirse, taşların yeri değiştirilmiş. Yüzde, elmacık kemiğinin o şakak noktasındaki kıvrımlar değişmiş, daha da ötesi şişirilmiş… Öyle ki, estetik ameliyat geçiren birinin operasyon sonrası yüzü şişer ya, aynen öyle olmuş… Kulak kısmın altında en az 10-12 kopan taş var. Zira orijinal halinde, yani Eski Müze’deki halinde bu taşlar yerli yerindeydi, ama şu an yok…

Peki, bu taşıma ertesinde gerçekleşen restorasyon sırasında neden eski görüntüye sadık kalınmamış, böylesi bir skandala nasıl olup da imza atılmış, bunu anlamaya çalışıyorum. Soruyorum ve anlamaya çalışıyorum. Çünkü bunlar Türkiye’nin zenginliği, Hatay’ın, Antakya’nın zenginliği. Bunları korumamız gerekmez mi? Bunlara gözümüz gibi bakmamız gerekmez mi?

Resmen, bu şaheser mozaik, açık ve net, karikatüre dönüştürülmüş durumda. Bu bir sanat skandalıdır ve inanın, bu eğer ki Fransa’da, İngiltere’de ya da Amerika’da olmuş olsa, kıyamet kopardı.”