Danıştay İki Kere İptal Etti, Bakanlık Onay Verdi!

Rize'nin Çayeli ilçesinde bulunan Senoz Vadisinde yapılmak istenen ancak Danıştay 14. Dairesi’nce 'Su Kullanım Hakkı Anlaşması' ve 'Enerji Üretim Lisansı' iptal edilen Kayalar HES Projesine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca ÇED Olumlu Kararı verildi. Sol Gazetesi'nden Yusuf Yavuz'un haberine göre, bakanlığın bu kararına tepki gösteren TEMA Çayeli Temsilcisi Ahmet Ali Kork, "yedi yıldır Senoz’da hukuk, bilim, akıl, gelenek, vicdan hayır diyor, evet diyen sadece para para diyen şirketler ve onlara yasaların hukukun nasıl bertaraf edileceğinin yolunu gösteren bir kamu idaresi var" dedi.

Organik vadideki HES öfkesinde başa dönüldü

Rize'nin Çayeli ilçesinde bulunan Senoz Vadisi, sahip olduğu doğal zenginliği ile dünyanın dört bir yanıdan gezginleri ağırlıyor.Yörenin özgün mimarisi ve biyolojik çeşitliliği, bölge insanı için umut olmuş. Doğup büyüdüğü Şenoz'a tutkuyla bağlı olan TEMA Vakfı Çayeli Temsilcisi Ahmet Ali Kork'un öncülüğünde yürütülen çalışmaların ardından geçtiğimiz yıl vadideki 12 köyden 1728 çay üreticisi organik üretime geçti. Bunu, bal, et, süt ve mısır gibi ürünlerin organik üretimi izledi. Ancak yörenin kendi kendine yetebilecek bir ekonomik bağımsızlığa ulaşmasının, sahip olduğu değerleri koruyarak gelişmekten geçtiğine inanan ve bu amaçla çabalayan Senoz halkı bugünlerde oldukça şaşkın ve öfkeli.

Köylüler dava açtı, mahkeme iptal etti

Çünkü 2007 yılında, dönemin Çevre ve Orman Bakanlığı'nca verilen "ÇED Gerekli Değidir" kararıyla İYON Enerji Üretimi Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından vadide yapılmak istenen HES projesi, yöre köylülerinin açtığı davanın ardından Rize İdare Mahkemesi'nce Kasım 2009'da iptal edilmişti. Mahkeme, oy birliği ile aldığı iptal kararında, projede çevresel etkilerin göz ardı edildiği ve vadide havza planlaması gerektiği gerekçelerini haklı bulmuştu.

Danıştay, Bakanlığın temyiz isteğini reddetti

Yerel mahkemenin bu kararını temyiz etmek isteyen dönemin Çevre ve Orman Bakanlığı'nın bu talebi, Danıştay tarafından reddedilerek Aralık 2012'de HES'le ilgili iptal kararı kesinleşti. Ancak HES şirketi mahkemenin iptal kararına rağmen yeni bir ÇED süreci başlattı. Yoğun tartışmalar eşliğinde yapılan bilgilendirme toplantısının ardından Ağustos 2013'de ilan edilen ÇED Nihai raporuna ise yöreden 159 köylü yazılı olarak itirazda bulundu.

Su kullanım anlaşması ve enerji üretim lisansı iptal edildi

Senoz Vadisi'nde ÇED tartışmaları sürerken, Senoz Derneği’nin HES firmasına karşı açtığı 'Su Kullanım Hakkı'nın iptaline ilişkin davayı gören Danıştay, Kasım 2013 tarihli kararında, firmaya verilen 'enerji üretim lisansı' ve su kullanım hakkı ve işletme esaslarına ilişkin anlaşmada hukuka uygunluk bulunmadığına hükmederek, üretim lisansı ve su kullanım anlaşmasını iptal etti.

Bakanlık, yargının iptal ettiği HES'e yeniden onay verdi

Yargı kararlarının ardından vadilerinin HES'ten kurtulduğunu düşünen Senozlular, geçtiğimiz ay Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'ndan aldıkları yeni bir duyuru ile adeta şoke oldular. Çünkü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, geçtiğimiz ay yayımladığı bir ilanla, Danıştay'ın iki ayrı kesinleşmiş iptal kararı bulunan Kayalar HES Projesi için 'ÇED Olumlu' kararı verildiğini duyurdu.

'Halk hukuksuzluğa geçit vermeyecek'

Bakanlığın duyurusunun ardından yeniden yargı yoluna gitmeye hazırlanan Şenozlular oldukça öfkeli ve tedirgin. Konuyla ilgili konuşan TEMA Vakfı Çayeli Temsilcisi Ahmet Ali Kork; Senoz halkının bu hukuksuzluğa geçit vermeyeceğinin altını çizerek, "Senoz’un binlerce insanını aş, iş için gurbete gönderdiğini ama hiçbir zaman doğasını suyunu paraya çevirmeyi düşünmediğini belirterek Senoz halkının doğa korumadaki yüksek bilinci bu hukuksuzluğa geçit vermeyecektir" diye konuştu.

Projeye karşı 2008 yılında ilk davayı açanlardan biri olan Kork, Senoz’un binlerce insanını aş, iş için gurbete gönderdiğini ama hiçbir zaman doğasını suyunu paraya çevirmeyi düşünmediğini de vurgulayarak, "Senoz halkının doğa korumadaki yüksek bilinci bu hukuksuzluğa geçit vermeyecektir. Yedi yıldır Senoz’da hukuk, bilim, akıl, gelenek, vicdan 'hayır' diyor. 'Evet' diyen sadece 'para para' diyen şirketler ve onlara yasaların hukukun nasıl bertaraf edileceğinin yolunu gösteren bir kamu idaresi var" görüşünü dile getirdi.

'Senozluların hukuka inancı sarsıldı'

Senozlu köylülerin gönüllü avukatlığını üstlenen Münir Yazıcı ise yürütülen bütün çalışmalar hukuk dışı olduğuna dikkat çekti. 2007 yılından bu yana Senoz doğasını koruma adına açtıkları 12 ayrı davayı kazandıklarını anlatan Yazıcı, her HES projesinde iptale yönelik en az iki mahkeme kararının bulunmasına rağmen hukukun zorlanmasına, hiçe sayılmasına izin verilemeyeceğini belirterek "bu durum Senozluların hukuka olan inancını sarsmıştır" dedi.

'Yasal haklarımızı sonuna kadar kullanacağız'

Su Kullanım Hakkı Anlaşması iptal edilmiş bir proje için ÇED Olumlu Kararı verilmesini hukuk dışı olarak niteleyen avukat Münir Yazıcı, "mevcut yasalarda böyle bir usul yok. Bakanlığın bu idari işlemi yok hükmündedir. Bilinmelidir ki, Senoz’un doğasını koruma adına yürüttüğümüz bu davaları mahşere bırakmayacağız. Anayasanın, yasaların verdiği, hatta uluslararası tüm yasal haklarımızı sonuna kadar kullanacağız" diye konuştu.

Rize'de yaşanan bu gelişme, HES'ler konusunda son 10 yılda mahkemelerce verilmiş 120'den fazla iptal kararında yeniden başa dönüldüğü izlenimi yaratırken, yöre halkı hukuki kazanımlarının hiçe sayılması karşısında şaşkın ve öfkeli.