Ulaşım boyutu

İstanbul’da kent içi ulaşım, bünyesinde Anadolu ve Avrupa yakaları arasındaki boğaz geçişlerini ve her iki yakanın kendi içindeki yolculuklarını barındırıyor. Bu bağlamda sayısal verilerle ele alındığında bir günde gerçekleşen araçlı yolculukların yüzde 11’ini boğaz geçişleri oluşturuyor. Yakalar arası geçişlerde Anadolu’dan Avrupa’ya yapılan yolculukların payı -sabah zirve saatlerinde- yüzde 72 iken, Avrupa’dan Asya’ya yapılan yolculukların payı ise yüzde 28. Yakalar arasındaki yolculuk hareketliliğinin bu ağırlıklı yönü, iki yaka arasındaki nüfus-istihdam dengesinin daha sağlıklı kurgulanmasının gerekliliğini ön plana çıkartıyor.

Anadolu ve Avrupa yakaları arasındaki geçişler ulaşım türlerine göre incelendiğinde köprü geçişlerinin yüzde 81’lik, deniz yoluyla yapılan boğaz geçişlerinin ise yüzde 19’luk bir paya sahip olduğu görülüyor. Yakalar arasındaki köprü geçişlerinde otomobillerin yolcu taşımadaki payı yaklaşık yüzde 24 olarak hesaplanıyor. Ancak köprülerdeki araç kompozisyonu içerisinde, trafik sıkışıklığının esas nedeni olan özel otomobillerin payının yüzde 82 olması dikkat çekici. Başka bir deyişle, köprülerden geçen araçların yüzde 82’si özel otomobil iken, bu otomobillerin taşıdığı yolcu sayısı sadece yüzde 24 oranında. Bu durum bir taraftan köprülerin, insanlar yerine özel araçların karşıya geçişlerine hizmet verdiklerini gösterirken bir taraftan da İstanbul’un ulaşım probleminin arazi kullanım kararları ile birlikte değerlendirilmesinin gerekliliğini gösteriyor.

Kent içi ulaşımda araçlı yolculukların türlere göre dağılımı (1996-2006)

3. boğaz köprüsü yapımına gerekçe olarak gösterilen transit trafiğin boğaz geçişlerindeki payının sadece yüzde 2-3 dolayında olması 6 milyar dolarlık yeni bir köprü yapımı için yeterli bir transit trafik talebi var mı? sorusunu akıllara getiriyor.

Boğaz’da yapılan ikinci köprünün de (FSM) transit trafiğin kuzeye-kent dışına taşınması gerekçesiyle yapıldığı, ancak bugün kent içi ulaşıma hizmet eder durumda olduğu ve kentsel yerleşim alanlarının kuzeye yönelmesine zemin hazırladığı düşünüldüğünde, bugün yeni bir köprü yapımı konusunda aynı gerekçenin gerçekçi ve kente yararı olmadığı açık.