Sulukule: 2005’ten 2012’ye; Bitemeyen Dönüşüm

İstanbul, kentsel dönüşüm projeleri ile yaklaşık 10 yıldır tanışık… İlk uygulamalar hem uygulayıcı taraf, hem de mücadele eden taraf açısından öğretici pek çok deneyim kazandırdı. Uygulayıcılar için yasalarda ne gibi düzenlemeler ve kısıtlamalara gitmeleri gerektiği, deney olarak kullanılmış kimi mahallelerden edinilen tecrübelerle test edildi. İşin muhalefet tarafını yürüten kesim için ise, mahallelerde yaşayanların desteği ve karşı tepkisi olmadan mücadelenin yürütülemeyeceği anlaşıldı.

2012 yılı, kentin farklı noktalarında, farklı konut stoku ve mülkiyet dağılımlarının olduğu yerlerde birbirine yakın zamanlarda birçok proje uygulamasına, devam edenler için ise yeni kararlara sahne oldu.

Sulukule, kentsel dönüşüm projelerinin ilkiydi; 2005 yılında yasal altyapısı hazırlandı, yıkımlar 2006 yılında başladı ve son evin yıkımı 2009 yılının Kasım ayında gerçekleştirildi.

Yıkım sonrasında Taşoluk’a gönderilen yaklaşık 317 ailenin 2’si dışında, hemen hemen hepsi yeniden Sulukule yakınlarına, Ayvansaray, Balat ve Karagümrük civarına yerleştiler.

Kentsel dönüşümün en sosyal projesi olarak ilan edilen Sulukule, yerinden etme, sürme, yoksullaştırma, dışlama kültürünü en ağır biçimde yaşadı; Sulukule’nin dönüşüm halleri 2012 yılında da devam etti.

Sulukule’nin 2012 yılı dönüşüm halleri

Evleri yıkılan 900 hissedar arasından hak sahibi olan 50 aile için projede kura çekimi yapılacağı duyuruldu. Hak sahiplerine kendi evlerinin olduğu yerden ve istedikleri büyüklükte ev verilmeyeceği ortaya çıktı.

Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası’nın projeye karşı açtığı dava ‘yürütmeyi durdurma’ sonucuyla karara bağlandı. İstanbul 4. İdare Mahkemesi, sözü edilen projeye dair “Kamu yararına uygun değil, iptal edilmeli.” kararını verdi. Ancak 2009 yılında yıkımı tamamlanan Sulukule'de artık mahalleye ait hiçbir kültür kalmamıştı. Hemen ardından da mahkemenin iptal ettiği projeye karşılık yeni bir avan proje Belediye Meclisi'nden ve koruma kurulundan geçti.  Yıkımların hemen ardından başlayan inşaat artık bitmek üzere, şu günlerde yeni sahipleri teslimat için gün sayıyor.

Karar,  her ne kadar mahallenin fiziksel yapısı açısından geç alınmış olsa da, kentsel dönüşüm tehdidi altındaki başka mahalleler için emsal teşkil edebilecek değerdedir.

Sulukule projesi 'iptal edilse' de ‘yeni’ evlerin sahipleri kurayla belirlendi. Bir hak sahibi, proje öncesinde imzalanan sözleşmede 120 metrekare talep etmesine rağmen kurada kendisine 80 metrekare çıktı. Projedeki evlerin metrekare fiyatı 1.250'den 2.500 liraya çıktı. Hak sahiplerinin borcu ikiye katlandı.

7 yıl önce başlayan hikâyede yeni gelişmeler 2013 yılında da devam edecek gibi görünüyor. Teslimat için gün sayan ve ‘yeni’ Sulukule’ye yerleşecek olanların, yakın çevrede yaşam mücadelesi veren Sulukuleliler ile iç içe nasıl yaşayacaklarını izleyeceğimiz bir yıl olacak…