Ortada ÇED Yönetmeliği Kalmadı

Birgün Gazetesi'nden Doğu Eroğlu'nun haberine göre, 2014 tarihinde Bakanlık tarafından yayımlanan ÇED Yönetmeliğine karşı pek çok dava açılmış, yargıdan gelen yürütmeyi durdurma ve iptal kararlarına karşın Bakanlık, planlamada demokratik katılıma yönelik bir düzenleme yapmak yerine, ilgili maddeleri ufak tadilatlarla yeniden ÇED Yönetmeliğine sokmayı tercih etmişti. TMMOB’ye bağlı Çevre Mühendisleri Odası ve Mimarlar Odası ile Ekoloji Kolektifinin açtığı davada İDDK’dan gelen kararsa, Yönetmeliğin kapsamını, tanımını ve önemli birkaç unsurunun daha yürütmesini durdurarak ÇED Yönetmeliğini fiilen ‘uygulanamaz’ hale getirdi.

Kapsamı daraltan tanımlara durdurma

ÇED Yönetmeliğinin kapsamını düzenleyen 2’nci maddesinin C bendinde yer alan “ÇED kapsamına giren projelerin inşaat, işletme ve işletme sonrası izlenmesi ve denetlenmesi” ifadesinin yürütmesi, Danıştay 14. Dairesinin aldığı 19 Haziran 2014 tarihli bir kararı anımsatarak durduruldu. Tanımları düzenleyen 4’üncü maddede de iki bent için yürütmeyi durdurma kararı çıktı. Bunlardan ilki “Gerçekleştirilmesi planlanan projenin çevresel etki değerlendirmesinin yapılması için başvuru ile başlayan; inşaat, işletme ve işletme sonrası çalışmaları kapsayan süreç” biçiminde tarif edilen “ÇED süreci,” diğeriyse denetimin anlatıldığı “İzleme ve Kontrol” tanımları oldu. Hem 2’nci hem de 4’üncü maddelerdeki yürütmeyi durdurma kararlarına gerekçe olarak, ÇED sürecinin kapsamının daraltılması gösterildi.

Süre ve entegre keyfiyetine engel

Yeni yönetmelikteki 20’nci madde uyarınca, Bakanlık uygun görmesi ve gerekçesini belirtmek koşuluyla, ÇED sürecinde uyulması gereken süreleri dilediğince düzenleyebiliyordu. İDDK bu maddenin de yürütmesini durdurdu. Yürütmesi durdurulan son maddeyse, “Entegre Projeler” başlıklı tartışmalı 25’inci madde oldu. Birden fazla projeyi kapsayan entegre projeler için tek bir ÇED süreci yürütülmesi inisiyatifinin Bakanlığın keyfine bırakılması da yürütmeyi durdurma kararıyla engellendi.

Şimdi ne olacak?

2014 tarihli yeni ÇED Yönetmeliğinin farklı maddeleri, Danıştay tarafından daha önce iki defa iptal edilmiş veya yürütmeleri durdurulmuş, Çevre ve Şehircilik Bakanlığıysa meslek odaları ve çevre örgütlerinin çağrılarına aldırış etmeyerek ufak değişikliklerle ve küçük tavizlerle maddeleri yeniden ÇED Yönetmeliğine koymuştu. Şimdiyse ÇED Yönetmeliğinin temelini sarsan yürütmeyi durdurma kararları karşısında Bakanlığın yeniden adım atması gerekiyor. Danıştay İDDK’nın görüştüğü davanın davacılarından Çevre Mühendisleri Odası, yetersiz ÇED Yönetmeliklerinin hem yurttaşları ve yerel çevre direnişlerini hem de kent ve çevre yatırımların planlanmasında görev alanları olumsuz etkilediği görüşünde. ÇMO bu kapsamda, demokratik katılım yollarını genişleten itibarlı bir ÇED Yönetmeliği için önümüzdeki aylarda bir ÇED Yönetmeliği Çalıştayı toplayacağını düzenlediği basın toplantısında duyurdu.