|
BR>
Türkiye Gayrimenkul Sektörü Temel Göstergeleri
2009 Raporu'nda yer alan önemli sonuçlardan bazıları:
* Konut
inşaatlarının başlama iznini oluşturan konut yapı ruhsatları yıllar itibari ile
konut üretimini ve gelişimini göstermektedir. 2005–2006–2007 yılarında alınan
konut yapı ruhsatları yüksek gerçekleşirken, 2008 yılında ise 501.005 adede
indi. Küresel krizin etkilerinin yaşandığı 2009 yılında ise alınan konut yapı
ruhsat sayısı 508.036 ile 2008 yılına göre sınırlı bir artış gösterdi. 2009
yılının ilk üç çeyrek döneminde gerileyen konut yapı ruhsatları, yılın son
çeyreğinde 188.507 adet ile sıçrama gösterdi.
* Alınan konut kullanım
izin belgeleri 2007 yılında 325.255 olduktan sonra ekonomik krize rağmen 2008
yılında 356.358 ve 2009 yılında 398.611’e yükseldi. Geçmiş yıllarda üretilen
yüksek sayıda konut tamamlanarak 2008 ve 2009 yıllarında kullanıma sunuldu. 2009
yılı içinde alınan konut kullanım izin belgeleri sayısı üçüncü çeyrek dışında
100 bin seviyesinin üzerinde gerçekleşti.
* Konut kredileri stoku 2008
yılında 37,54 milyar TL iken, 2009 yılında 42,6 milyar TL’ye yükseldi. Konut
kredileri stoku küresel kriz yılına rağmen 2009 yılında 5 milyar TL genişledi.
Konut kredilerinin GSMH oranı da yükseldi ve 2008 yılında yüzde 3,95 iken 2009
yılında yüzde 4,47’ye ulaştı.
* İller bazında konut kredileri toplamı
2008 yılında 38,9 milyar TL, 2009 yılında ise 44,85 milyar TL oldu. 2009 yılı
itibari ile en çok kredi stokuna sahip olan il ise 17 milyar TL stoku ve yüzde
37,9 payı ile İstanbul. Ankara 6,1 milyar TL, İzmir 3,4 milyar TL, Antalya 1,57
milyar TL, Bursa 1,25 milyar TL ile İstanbul’u izledi.
* 2002 yılından
sonra hızla genişleyen perakende harcamaları 2007 yılında 221,6 milyar dolara,
2008 yılında ise 241,4 milyar dolara ulaştı. 2009 yılında ise ekonomik küçülme
ve özel kullanılabilir gelirlerdeki gerilemeye bağlı olarak düştü ve 203,6
milyar dolar olarak gerçekleşti.
2009 yılında ekonomik krizin etkisi ile AVM
yatırımları yavaşladı ve ötelendi. Buna bağlı olarak 2009 yılı içinde toplam 23
AVM açıldı. Açılan yeni AVM’lerin toplam kiralanabilir alan büyüklüğü ise
819.140 m2 oldu. 2009 sonu itibari ile Türkiye genelinde açılan AVM sayısı
214’e, toplam kiralanabilir alan büyüklüğü ise 5.234.698 m2’ye ulaştı.
*
2009 yılında açılan 23 yeni AVM ile toplam kiralanabilir alan büyüklüğü Türkiye
genelinde 5.234.698 m2 oldu. 2009 yılsonu nüfus büyüklüğü 72,56 milyondur. Bu
gelişmeler çerçevesinde AVM kiralanabilir alanı 2008 yılında 61,8 m2 iken, 2009
yılında 72,2 m2’ye yükseldi.
İstanbul genelindeki 12 ofis bölgesinde yer
alan A ve B sınıfı ofis stoku 2001 yılında 1.267.091 m2 olarak ölçüldü. Stok
izleyen yıllarda sürekli genişleme gösterdi ve 2008 sonunda ise 2.657.524 m2’ye
ulaştı. 2009 yılında A tipi 190.000 m2 ve B tipi 29.500 m2 ofis stokunun
eklenmesi ile birlikte İstanbul ofis stoku 2.877.024 m2’ye ulaştı.
*
İstanbul’da aylık m2 depo kiraları 2004 yılında 4,0 dolar, 2007 yılında 5,5
dolar ve 2008 yılında 6 dolar oldu. 2009 yılında ise ekonomik krizin etkisi ile
birlikte ortalama kiralar 5 dolar seviyesine geriledi. Boşluk oranları ise 2004
yılında yüzde 16,5 iken 2008 yılında yeni arzların eklenmesi ile birlikte yüzde
25’e çıktı. 2009 yılında boşluk oranları ise A tipi alanlar için Avrupa
yakasında yüzde 10, Asya yakasında ise yüzde 20 olarak gerçekleşti.
* 2009 yılında ekonomik krizin etkileri ile birlikte kiralardaki
gerileme ile birlikte gayrimenkul yatırımlarının gelirleri de düştü. Buna bağlı
olarak aynı yatırım büyüklüğü karşılığında elde edilen yıllık ortalama gelirler
geriledi ve İstanbul’da gayrimenkul yatırımlarının getirisi düştü. Ofis
yatırımlarının getirisi 2009 yılında yüzde 7,25’e, alışveriş merkezi
yatırımlarının getirileri yüzde 7’ye ve lojistik yatırımlarının getirileri de
yüzde 7’ye geriledi.
İstanbul, PW Coopers ve ULI tarafından yapılan
araştırmalarda, tüm şehirler içinde 2006 yılında toplam getirilerde birinci,
2007 yılında toplam getirilerde yine birinci, 2008 yılında yatırım ve gelişme
öngörülerinde ikinci ve 2009 yılında gelişme öngörülerinde birinci, yatırım
öngörülerinde ise üçüncü sırada yer aldı. 2010 yılı için ise gelişme
öngörülerinde yine birinci sıraya yerleşti.
* 2008 yılında
90,2 milyar TL olan (70,4 milyar dolar) inşaat yatırımları 2009 yılında 74
milyar TL’ye (47,9 milyar dolar) geriledi. Özel sektörün inşaat yatırımları 2008
yılında 60,2 milyar TL (47,0 milyar dolar) iken, 2009 yılında 45,2 milyar TL
(29,3 milyar dolar) olarak gerçekleşti. Özel sektörün inşaat yatırımları 2009
yılında kriz etkisi ile daraldı.
* Yabancıların Türkiye mali riskleri
2007 yılında 203,8 milyar dolar olduktan sonra 2008 yılında 152,0 milyar dolara
geriledi, 2009 yılında ise 185,1 milyar dolara çıktı. 2009 yılında yabancıların
Türkiye’deki mali riskleri; 60,2 milyar dolar finansal kurumlara verilen
kredilerden, 40,9 milyar doları Türkiye’nin ihraç ettiği Euro tahvillerden
(bunların bir bölümü yurtiçi yerleşiklerin elindedir) ve 84,0 milyar doları
portföy yatırımlarından oluştu.
|
