“İzale-i Şüyu– Ortaklığın Giderilmesi” Davası

Daha açık bir şekilde anlatmak gerekirse, bir büyüklerinin vefatı neticesinde mirasçılara bir taşınmaz miras olarak kalıyor. Mirasçıların bir kısmı satılmasını isterken diğer bir kısmı satılmasını istemiyor. Bu durumda satışı isteyen kişiler izale-i şüyu davası açarak ve mahkeme kararıyla satışı sağlayarak satış bedelinin mirasçılara veraset ilamındaki paylarına göre dağıtılmasını sağlar. Bu davanın en çok görülen ve bilinen şekli budur. Ancak başka taleplerle de bu dava açılabilir.

Mahkeme, bu davada malın aynen bölünmesi mümkünse paylaşımı bu şekilde yapmalıdır. Aksi halde satışa karar verilecektir. Mahkeme paydaşlar sadece taksim veya sadece satış isterlerse talebe bağlı kalarak karar vermek zorundadır.

Paydaşlar hep birlikte satışın kendi aralarında yapılmasını istemiş iseler mahkeme bu talebe uymak zorundadır. Bu talebin olmadığı hallerde herkesin iştirak edebileceği şekilde açık arttırma yoluyla satış yapılacaktır. Ancak bu mahkeme yoluyla satış süreci mirasçıların maddi olarak zarar görmesine neden olabildiği için, genelden davada karar aşamasına gelinmeden tarafların anlaştığı gözlemlenmektedir.

Mahkeme satışa karar verdiği taktirde satış, satış memurluğunca, İcra İflas Kanunlarında yer alan açık arttırma yoluyla satışla ilgili maddelere göre yapılır.

İzale-i Şüyu davası hangi konularda açılabilir?

1-Tapulu gayrimenkullerin;
2-Sicile kayıtlı gemilerin;
3-Özel yol olarak tapuya kayıtlı olan parseller ve su yerlerinin;
4-Taşınırların;
5-Tahvil, tasarruf bonosu ve markaların;
6-Para alacaklarının paylaştırılması için açılabilir.

İzale-i Şüyu davası ne kadar sürer?

Uzman bir avukat yardımı ile bu dava açıldığı taktirde, eğer özel bir durum yoksa, 6-9 ay arasında tamamlanmaktadır. Takibin önemli olduğu bu süreci vatandaş olarak tek başınıza tamamlamanız zordur.

İzale-i Şüyu davası hangi yargılama usulü ile görülmektedir?

Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 316. Maddesinin d bendine göre “basit yargılama usulü” ile görülecek davalardandır.

İzale-i Şüyu davasının zamanaşımı ne kadardır?

Ortaklığın giderilmesi davalarında zamanaşımı öngörülmediğinden, her zaman açılabilir.
           
Dava hangi mahkemede açılır?

İzale-i Şüyu davası Sulh Hukuk mahkemesinde açılmaktadır. Gayrimenkulün bulunduğu yer sulh hukuk mahkemesi yetkilidir.

Davayı kimler açalabilir?

İzale-i Şüyu davasında dava açma hakkı paydaşlara aittir. Yani paydaşlığın giderilmesi davası açabilecek kişiler taşınmaz malın paydaşı olan, tapuda kayıtlı gözüken kişilerdir.

Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan her biri ayrı ayrı açabileceği gibi birden fazla paydaş diğer paydaşlara karşı da açabilir. Davalı durumunda olan paydaşların da davacılar gibi taşınmazdaki ortaklığın ne şekilde giderilmesi gerektiğine ilişkin talepte bulunma hakları vardır.

Dava kime karşı açılır?
       
İzale-i Şüyu davası, davacıların dışında kalan diğer bütün paydaşlar aleyhine açılır. Bütün paydaşların davalı olarak gösterilmesi dava şartıdır. Her paydaş payı oranında hakka sahip olduğundan şekil bakımdan davaya dahil edilmeleri gerekmektedir. Bu sebepledir ki bu tür davalarda, davalının mahkûm olması hali bahse konu olmadığından, mahkeme masraflarının paylar oranında paydaşların tamamına ait olması esası konmuştur.

İzale-i Şüyu davasının açılamayacağı haller nelerdir?

Tapuda kayıtlı olmayan bir taşınmazın ortaklığının giderilmesi dava yolu ile istenemez.

Ortaklığın giderilmesi sadece bir taşınmazın tamamı için söz konusu olur. Belirli bir payın ortaklığının giderilmesi kesinlikle mümkün değildir.

Tapu kaydında, ortaklarca ortaklığın devamı mecburiyeti veya kooperatiflerce yapılan binalar için Kooperatif  Tüzüğüne devrin imkansızlığı konmuşsa, bu gibi hallerde ortaklığın giderilmesi istenemez.

Müşterek mülkiyet devamlı bir maksada tahsis edilmişse, o tahsis devam ettiği sürece ortaklığın giderilmesi istenemez. Bu tahsis en çok 10 yıl olabilir. Ancak iki taşınmaz arasında tahsis edilen ve sübjektif ayni haklara konu olan malların süre ile sınırlı olmaksızın hiçbir zaman ortaklığın giderilmesi talep edilemez.

Ortaklığın giderilmesi Medeni Kanuna göre uygun olmayan bir zamanda istenemez. Taşınmazın satışının ekonomik olarak paydaşları zarara düşüreceği durumlar buna bir örnektir.

Kamulaştırılan taşınmazlarda buna ilişkin karar ilgililere tebliğ edildikten sonra o taşınmazın devir ve temliki yapılamayacağından bu durumdaki taşınmazların satış yoluyla ortaklığının giderilmesi istenemez.

Kamu mallarının ortaklığının giderilmesi talep edilemez. Bu nedenle dava konusu taşınmazlarda okul, hastane gibi kamu malı varsa kamu malı varsa onun ayrılması için davacı tarafa süre verilmesi ondan sonra geri kalan kısım için davanın yürütülmesi gerekir.

Hazinenin kamu malı niteliğinde olmayan özel mülke konu olan taşınmazdaki paydaşlığı o malın ortaklığının giderilmesine engel teşkil etmemektedir.

Başkasının arsasına yapılan bina, en temelli yapı ise arzdan ayrı olarak o yapının ortaklığının giderilmesi istenemez.

Karı koca arasında mal ayrılığı rejimi varsa birlikte maliki oldukları her bir malın ortaklığının giderilmesini dava yolu ile istemeleri mümkündür. Karı koca arasındaki cebri icranın imkânsızlığı bu gibi davalara uygulanmaz.

Muris adına tapuda kayıtlı taşınmaz malın, mirasçılar arasında ortaklığın giderilmesi için tapuda intikal muamelesinin yapılması şart değildir. İbraz edilecek veraset ilamına göre intikal muamelesi yapılmadan da ortaklığın giderilmesine karar verilebilir.

Ortaklığın giderilmesi davalarında davaya konu olan taşınmaz malın kirada olması, hacizli veya ipotekli bulunması, üzerinde irtifak veya intifa hakkı olması, geçerli satış vaadi sözleşmesi ile veya haricen satılmış bulunması bu davaların görülmesine mani değildir. Ancak bütün paydaşlar taşınmazı belirli bir süre bir şahsa kiralamışlarla kira süresince ortaklığın giderilmesi davası açamazlar.

İzale-i Şüyu davasında mahkeme harç ve giderleri nelerdir?

Ortaklığın giderilmesi davası matbu harca tabi bir davadır. Her ne kadar davayı açan paydaş dava harcını ve mahkeme giderlerini davanın başında ödemek zorunda kalsa da davanın sonunda mahkeme giderleri ve avukatlık ücretleri payları oranında taraflara yükletilir. İzale-i şüyu davasında davanın kazananı veya kaybedeni olmaz, davanın tarafı olan herkes davadan aynı şekilde etkilenir.

Yargılama süreci nasıl devam eder?

Dava sürecinde en önemli nokta taraf teşkilinin sağlanmasıdır. Taşınmazın bütün tarafları davaya dahil edilmediği sürece davanın aşamalarına geçilemez.

Bütün taraflara tebligatlar ulaştıktan sonra işlemler başlar. Taşınmaz ile ilgili bilgiler ilgili kurumlardan istenir. Daha sonra hakim ve yetkin bilirkişiler tarafından oluşturulan bir heyetle birlikte taşınmaza gidilerek keşif yapılır. Bu keşif sonucunda bilirkişi heyeti taşınmazın değeri ile ilgili olarak bir rapor hazırlar. Bu rapor bütün taraflara tebliğ edilir ve rapora karşı beyanları sorulur.

Bütün aşamalarda yapılan bütün işlemlerin mahkeme tarafından bütün taraflara bildirilmesi ve beyanlarının alınması zorunludur. Aksi bozma nedenidir.

Rapor kesinleştikten sonra, mahkeme hakimi dosyadaki bütün hususları inceler ve ortaklığın nasıl giderileceğine ilişkin bir karar verir. Bu karara karşı temyiz incelemesi yolu açıktır. Karar kesinleştikten sonra satış aşamasına geçilir.

Davadan feragat edilebilir mi?

Davacının feragat etme hakkı davanın her aşamasında bulunmaktadır.

Satış kararından sonra satış nasıl gerçekleştirilir?

Satış sureti ile ortaklığın giderilmesine ilişkin karar kesinleştiğinde gerekli masrafların yatırılması üzerine kararı veren mahkemenin kalem müdürlüğü satış memuru olarak satış işlemlerini yapacaktır.

Satış yapılmadan önce mutlaka keşif sureti ile yeniden kıymet takdiri yapılır ve bu kıymet takdirine göre satış ilanı hazırlanır.

Satış ilanının, satıştan en az bir ay evvel, ulusal bir gazetede yayınlanması da kesin bir kuraldır.

İşlemlerin tamamlanması ile Satış Memurluğu, açık arttırma ile satışı gerçekleştirir.

Açık arttırmada bu değerin en az %50'sini teklif eden ve artı %18'lik KDV'yi ödeyen kişiye satış yapılır. Devlet de bu işlemden satış bedelinin yaklaşık %11'i oranında vergi alır.

Bu bedellerin ödenmesi ile satış tamamlanmış olur. Ancak kesinleşmesi için hala bir süreç gerekmektedir. İlgililerin ihalenin feshi için dava açma hakları mevcuttur. Bu davayı detaylı bir şekilde bir sonraki yazımda inceleyeceğim.
 
Paydaşların payları oranında satış parası paylaştırılmaktadır.