Mühendislik teknolojisi yönünden Boğaz Köprüsü

Gelişmekte olan ülkelerin kalkınma hamlelerinde sermaye darlığının en büyük güçlüklerden birini yarattığı, bu yüzden iç ve dış para cinsinden sınırlı mali kaynakları büyük titizlikle kullanmak ve yüksek verimli projeler seçmek zorunluluğu belirtilmişti. Kalkınmayı geciktirici bir diğer önemli faktör de teknolojik yetersizliktir. Mali yönden dış krediler nasıl döviz sağlayacak projelere yöneltilmeliyse, dış teknolojilere başvurularak gerçekleştirilen projelerin ülke teknolojisine katkıda bulunmasını ve teknolojik bağımlılığın giderilmesini sağlamak da amaç edinilmelidir.

Boğaz Köprüsü projesinin bütün mühendislik çalışmaları Türk mühendisliğinin dışında cereyan etmektedir. 1956 De Leuw Cather fizibilite etüdünün trafik sayımları dışında bütün çalışmaları Amerika’da yabancı mühendisler eliyle yapılmış; Türk mühendiselerinin bu konularda hiçbir şey bilinmeyen bir devrede öğrenmek ve sonraları yapılanları eleştirmek şansı kapatılmıştı. Bunun gibi köprünün ‘design’ çalışmaları da 1959’da Steinmann, 1968’de Freeman Fox firmalarınca yurtdışında yapılmış ve yapılmaktadır. Köprünün inşaatının yabancı müteahhitlere ihale edileceği açıklanmıştır; bunun için başka bir yol da düşünülemezdi.

Özetle Boğaz Köprüsü projesi, biraz projenin özelliği, biraz da sorumluların tutumu yüzünden, bir gün yapılırsa, tamamen Türk mühendisliğinin dışında cereyan etmiş bir olay olacaktır.

Bu demektir ki, bu proje gerçekleşirse, ileride yeniden doğuracağı yeni köprüler ihtiyacı, yine yabancı teknoloji ile karşılanmak yoluna gidilecektir. Boğaz Köprüsü projesinin Türk teknolojisine katkıda bulunmayan ve Türkiye’nin teknolojik bağımlılığını sürdüren niteliği, diğer sayısız sakıncaları arasında mühendislik açısından kayda değer bulunmuştur.

Ayrıca asma köprülerin bütün asli ve tali malzemesinin dışarıdan getirilmesi, imalat sanayinde bu köprü dolayısıyla doğup ilerde yararlanılabilecek bir gelişmeye de imkan vermeyecektir. Halbuki Boğaz geçişi sorunu mesela araba vapurlarıyla çözülmeye gidilse, mevcut araba vapuru inşa teknolojisi gelişecek, talebin büyüklüğüne göre belki motor imaline dahi girişilebilecekti.