|
T.C.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın resmi internet sitesinde
yayınlanan bilgiye göre; kamuoyunda ‘Kentsel Dönüşüm Yasası’
olarak da bilinen Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında
Kanun Tasarısı TBMM Genel Kurulu'nda onaylandı.
Yasa, afet riski altındaki alanlar ile bu alanlar dışındaki riskli yapıların
bulunduğu arsa ve arazilerde, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini oluşturmak
üzere iyileştirme, tasfiye ve yenilemelere dair esasları düzenliyor.
Yasaya göre, riskli yapıların
tespiti, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmelikte
belirlenen çerçevede, öncelikle yapı malikleri veya kanuni
temsilcilerince, masrafları kendilerine ait olmak üzere, bakanlıkça
lisanslandırılan kurum ve kuruluşlara yaptırılacak.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
riskli yapıların tespitini süre vererek, sahiplerinden isteyebilecek.
Tespitler, verilen sürede yaptırılmazsa, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
veya belediyeler ile il özel idarelerince yapılacak. Bu tespitlere
karşı ev sahipleri, 15 gün içerisinde itiraz edebilecek.
Bakanlığın talebi üzerine
Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunu kapsamında bulunan
yerler de dahil olmak üzere, Hazine’nin özel mülkiyetinde bulunan
riskli alanlarda ve rezerv yapı alanlarındaki taşınmazlardan; kamu idarelerine
tahsisli olanlar, Milli Savunma Bakanlığı’nın görüşü alınıp Bakanlar Kurulu
kararıyla; kamu idarelerine tahsisli olmayanlar ilgili kamu idaresinin görüşü
alınarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na tahsis edilecek veya TOKİ’ye
ve belediyeye bedelsiz devredilebilecek.
Hazine dışındaki kamu idarelerin mülkiyetinde olan taşınmazlar da TOKİ’ye
veya belediyeye bedelsiz devredilebilecek.
Tahsis ve devir tarihinden itibaren 3 yıl içinde ve gerekli görülen hallerde
bakanlığın talebi üzerine, Maliye Bakanlığı’nca uzatılan süre içinde amacına
uygun kullanılmadığı tespit edilen taşınmazlar, bedelsiz olarak ve resen tapuda
Hazine adına tescil edilecek veya önceki maliki olan kamu idaresine
devredilecek.
Her türlü imar ve yapılaşma geçici olarak
durdurulabilecek
TOKİ veya belediye, kanun kapsamındaki proje ve
uygulamalar süresince, riskli alanlarda, riskli alanların bulunduğu
taşınmazlarda ve rezerv yapı alanlarında, her türlü imar ve yapılaşma
işlemlerini geçici olarak durdurabilecek
. Bu
taşınmazlar, tahsis ve devir işlemleri sonuçlandırılıncaya kadar Maliye
Bakanlığı’nca satılamayacak, kiraya verilemeyecek, tahsis edilemeyecek.
Bakanlık, belediye ve TOKİ’nin talep etmesi
halinde, hak sahiplerinin de görüşü alınarak, riskli alanlardaki yapılar ile
riskli yapılara, elektrik, su, doğalgaz hizmetleri verilmeyecek, verilen
hizmetler de durdurulacak.
Yıkım için 60 gün süre
Riskli yapıların
yıktırılmasında ve bunların bulunduğu alanlar ile riskli alanlar ve rezerv
alanlarındaki uygulamalarda öncelikli olarak malikler ile anlaşma yoluna
gidilmesi esas olacak.
Anlaşma ile tahliye edilen yapıların maliklerine kira yardımı
yapılabilecek.
Riskli bulunan yapıların maliklere, bu yapıların
yıktırılması için 60 günden az olmamak üzere süre verilecek. Bu süre
içerisinde yapı, malik tarafından yıktırılmadığı takdirde, yapının
“idari makamlarca yıktırılacağı”
belirtilip,
tekrar süre verilerek tebligatta bulunulacak.
Güçlendirme kredisi verilecek
Üzerindeki bina yıkılarak, arsa haline gelen taşımazlardaki daha önce kurulan
kat irtifakı ve kat mülkiyeti, malikleri adına payları oranında tescil
edilecek.
Kanun uyarınca, yapılan konutların iş yerlerinin bedellerinin belirlenmesinde
ve ilgililerin borçlandırılmasında, sosyo-ekonomik durumlar, doğal afetin ortaya
çıkardığı neticeler ve sosyal devlet anlayışının gerekleri gözetilerek uygulama
gerçekleştirilecek.
Kanunun uygulanacağı alanlar dışında olmakla birlikte kanunun amaçları
çerçevesinde güçlendirilebileceği teknik olarak belirlenen yapılar için de
dönüşüm projeleri özel hesabından “güçlendirme kredisi” verilebilecek.
Bakanlık, TOKİ ve belediye, danışmanlık, yazılım, araştırma, kadastro,
kamulaştırma gibi bazı çalışmaları, Kamu İhale Kanunu’na tabi olmaksızın, ortak
hizmet uygulamalarıyla da
gerçekleştirebilecek.
Kanun uyarınca tesis
edilen idari işlemlere karşı tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde dava
açılabilecek. Bu davalarda yürütmenin durdurulmasına karar
verilemeyecek.
Riskli yapıların tespiti, tahliyesi ve yıktırma iş
ve işlemleri ile değerleme işlemlerini engelleyenler hakkında, işlenen fiilin ve
halin durumuna göre, Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda
bulunulabilecek.
Bu yapıların,
tespiti, tahliyesi ve yıktırılması iş ve işlemlerine dair görevlerinin
gereklerini yerine getirmeyen kamu görevlileri hakkında ise tabi oldukları ceza
ve disiplin hükümleri uygulanacak.
Kanun kapsamındaki iş, işlem ve uygulamaların özelliği ve aciliyeti
gözetilerek yapılacak olan planlar, İmar Kanunu’ndaki kısıtlamalara tabi
olmayacak. Kapsamdaki alanlara ilişkin iş, işlem ve uygulamalar hakkında ilgili
diğer kanunların bu kanunu engelleyici hükümleri ile diğer kanunların bu kanuna
aykırı hükümleri uygulanamayacak.
Ormanlık alanlar afet sonrasında barınma yeri
Şehrin içindeki veya yakın çevresindeki ormanlık alanlar, afetler öncesinde
piknik alanı ve mesire yeri, afetler sonrasında da barınma yeri olarak
kullanılabilecek.
Gecekondu sahibine,
gecekondusuna karşılık konut verilinceye, nakde dönüştürülüp ödeninceye veya
konut yapmak üzere arsa tahsisi yapılıncaya kadar gecekondusu
yıktırılamayacak.
Gecekondu sahiplerine gerekirse nakdi yardım
yapılabilecek.
Yasada, afet riski altında bulunan alanların
dönüştürülmesinin, oldukça fazla kamulaştırma ve yıktırma işlemini ve buna bağlı
ihtilafları gündeme getireceğinden,
mahkemelerde görev yapacak bilirkişilerin sayısının
artırılmasını öngören değişiklikler de bulunuyor.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne bağlı meslek odalarınca; nüfusu 500
binin altında olan yerler için 25-50, nüfusu 500 bin-1 milyon arasında olan
yerler için 50-100, nüfusu 1-3 milyon olan yerler için 100-150, nüfusu 3
milyonun üzerinde olan yerler için 150-350 bilirkişinin ismi ve adresinin yer
aldığı listeler valiliklere verilecek. Taraflar bilirkişi seçmekte
anlaşamazlarsa kura ile seçilecek.
Sermaye Piyasası Kurulu’nun kayıtlı değerleme uzmanları, bilirkişilik
yapabilecek. Yeterli değerleme uzmanı bulunan yerlerde, öncelik bu uzmanlara
verilecek.
TOKİ’nin, konut talep eden kurum ve kuruluşla
imzaladığı protokolde belirlenen inşaat bedelinin yüzde 3’ü ile yüzde 10’u
arasında alacağı idare hizmet payı, TOKİ’nin geliri olacak.
Yenileme alanları
Yenileme alanları; il özel idarelerinde il genel ve
belediye meclislerinin üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararıyla
belirlenecek.
Yenileme alanlarıyla
ilgili alınan kararlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının teklifiyle Bakanlar
Kurulu’na sunulacak.
Kamu hizmeti için ayrılan alanlar hariç olmak üzere; yenileme alanı sınırları
içinde toplu yapı olarak sınırları imar ve parselasyon planlarında belirlenmek
kaydıyla, yapılı veya yapısız imar parsellerine belediye veya il özel idaresi ve
diğer ilgili kurullar tarafından tasdik edilen mimari projelere uygun olarak,
toplu yapı olarak tek bir kat mülkiyeti tesis edilebilecek.
Belediyeler ve il özel idareleri; bu alanlar içindeki parsel maliklerinin
sosyal altyapı ve tesisleri, ortak kullanım yerleri, sosyal tesis ve hizmetlere
ilişkin alanları kullanma ve yararlanma şartları ile masraflarına katılma
usullerine ilişkin işletme projeleri hazırlayarak tapu sicilinin beyanlar
hanesinde belirtmelerini isteyebilecek.
Belediyelerin, kamunun
mülkiyetinde ve kullanımında olan yerler için kentsel dönüşüm kararları, Çevre
ve Şehircilik Bakanlığı’nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca
alınacak.
Bina cephelerindeki değişiklikler
Bina cephelerinde
değişiklik ve yenileme kararları ile özel aydınlatma ve çevre düzenlemesi
çalışmaları, kat maliklerinin nitelikli çoğunluğunun oyuyla değil, arsa payı
çoğunluğuyla verecekleri karara göre yapılacak.
Belediye meclislerinin salt çoğunluk ile alacağı kararla, masrafların tamamı
veya bir kısmı belediye bütçesinden karşılanmak kaydıyla, kentin uygun görülen
alanlarında bina cephelerinde değişiklik, yenileme, özel aydınlatma ve çevre
tanzimi çalışmaları yapılabilecek. Cephe değişikliği yapılacak binalarda telif
hakkı sahibine, talep etmesi halinde telif hakkı ödenecek.
Büyükşehir belediyeleri kentsel dönüşüm alanı ilan edilen yerler ile yenileme
alanı ilan edilen alanlarda, kamu kurum ve kuruluşlarıyla protokol yaparak,
yıkılan ibadethane ve yurtların yerine veya ihtiyaç duyulan yerlerde ibadethane
ve yurt yapabilecek.
Afet riski taşıyan veya fen,
sanat ve sağlık kurullarına aykırı yerleşim merkezlerindeki aileler, Bakanlar
Kurulu’nca tespit edilen orman veya mera vasıflı alanlarına ve Hazine’nin özel
mülkiyetinde olan yeni yerleşim yerlerine yerleştirilecek
. Altyapı hizmetleri de dahil olmak üzere yeniden yerleşim yeri
için gerekli görülen her türlü ödenek, projeyi yürüten kuruluşun bütçesine
konulacak ve bu ödenek Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bütçesine ilgili kuruluşça
transfer edilecek.
Bakanlığın görevleri
Kanunla, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın kurulmasına ilişkin KHK’da da
değişiklik yapıldı.
Bakanlık, görev
alanına giren konularda her türlü etüt, plan, proje, maliyet hesaplarını ve
yapım işlerini, yapı denetim sistemini oluşturarak Yapı Denetimi
Hakkında Kanun ile kendisine verilen görevleri yapacak. Gecekondu, kıyı
alanları ve tesisleriyle, niteliğinin bozulması nedeniyle orman ve mera dışına
çıkarılan alanlar dahil,
kentsel, kırsal alan ve yerleşmelerde yapılacak iyileştirme,
yenileme ve dönüşüm uygulamalarında idarelerce uyulacak usul ve esasları
belirleyecek.
Bakanlıkça belirlenen finans ve ticaret merkezleri, fuar ve
sergi alanları, eğlence merkezleri, şehirlerin ana giriş düzenlemeleri gibi
şehirlerin marka değerini artırmaya ve şehrin gelişmesine katkı sağlayacak özel
proje alanlarına dair her tür ölçekte etüt, harita, plan, parselasyon
planı ve yapı projelerini yapacak, yaptıracak ve onaylayacak.
Kamulaştırma, ruhsat ve yapım işlerinin
gerçekleştirilmesini sağlayacak, yapı kullanma izinlerini verecek ve bu
alanlarda kat mülkiyeti kurulmasını temin edecek. Ayrıca, gecekondu Kanun
uyarınca TOKİ tarafından yapılan uygulamalara ilişkin her tür ve ölçekte etüt,
harita, plan ve parselasyon planları yapmak, yaptırmak, onaylamak, ruhsat
işyerlerini gerçekleştirmek, yapı kullanma izinlerini vermek ve bu alanlarda kat
mülkiyeti kurulmasını sağlayacak.
Kanunla Altyapı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün adı,
Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü oluyor ve görevlerinde
değişiklik yapılıyor.
Bakanlığa 10 daire başkanı kadrosu verilecek.
Bütçeye özel gelir kaydedilecek
TOKİ’ye, belediyelere ve diğer kamu kuruluşlarına tahsis edilen veya
devredilen yerlerde, 2 yıl içinde dönüşüm ve iyileştirme çalışmaları
yapılmamışsa bu taşınmazların tahsisleri kaldırılacak ve Maliye Bakanlığı’na
devredilecek.
Dönüşüm gelirlerinden 2012’de elde edilecek olanlar, genel bütçeye özel gelir
olarak kaydedilecek.
TRT, ulusal, bölgesel ve yerel yayın yapan özel televizyonlar, radyolar ayda
en az 90 dakika afet riskinin azaltılması, kentsel dönüşüm konularında uyarıcı
ve eğitici yayınlar yapacak.
Boğaziçi Kanunu kapsamında
kalan geri görünüm ve etkilenme bölgelerindeki alanlarda da dönüştürme kapsamına
alınacak.
Kanun kapsamında, dönüştürme çalışmalarının yapılacağı
alanda tarihi değerlerin bulunması halinde, Kültür ve
Turizm Bakanlığından “uygundur” görüşü alınacak.
Afet riski altındaki alanların dönüştürülmesi hizmetleri için kanun ile
öngörülen dönüşüm projeleri özel hesabından çalışmalarda kullanılmak üzere
kaynak aktarılabilecek.
Kanun kapsamında kamulaştırma bedelinin tespiti ve
taşınmazın tesciline ilişkin davalarda görev alacak bilirkişiler, Sermaye
Kanunu’na tabi olarak faaliyet gösteren değerleme uzmanları arasından
seçilecek.
|
