36
|
TÜRK YAPI SEKTÖRÜ RAPORU 2016
alanların büyüklüğü 7.750 hektardır. Bu alanlardaki toplam ba-
ğımsız birim sayısı 400.000 ve bu alanların dışındaki bağımsız
riskli birim sayısı ise 192.400 olmuştur. 2015 yılında yaklaşık 26
bin yeni riskli birim sayısı tespit edilmiş olup toplam riskli birim
sayısı 592.400’e yükselmiştir.
2016 yılı ekim ayı itibarıyla riskli ilan edilen alan sayısı 49 il-
de toplam 188 olup, bu alanların büyüklüğü 12 bin hektardır. Bu
alanlardaki toplam bağımsız birim sayısı 406 bin ve bu alanların
dışındaki bağımsız riskli birim sayısı ise 196.000 olmuştur. 2016
yılında yaklaşık 10 bin yeni riskli birim sayısı tespit edilmiş olup
toplam riskli birim sayısı 602.536’ya yükselmiştir.
Türkiye genelinde 406.536 adet konut ve işyeri riskli yapı
statüsünde yenilenmektedir. Bunlardan 153.852 konut ve 20.287
işyeri olmak üzere toplam 174.139 adet bağımsız bölüm içeren
60.472 adet riskli bina yıkılmıştır. Ayrıca 5 ilde yıpranan tarihi
ve kültürel taşınmazların korunması amacıyla yenileme alanı ilan
edilmiştir. 20 ilde de kentsel dönüşüm ve gelişim alanı ilan edil-
miş olup çalışmalar sürdürülmektedir.
Riskli alan ilan edilen birimleri ilgilendiren nüfus sayısı 1,75
milyon kişiye ulaşmıştır. Dönüşüm projeleri özel hesabının ihdas
edildiği 2012 yılından itibaren 1,4 milyar TL tutarında kurumsal
ve bireysel kira yardımı olmak üzere faiz desteği, kamulaştırma
ve dönüşüm uygulamaları olmak üzere toplam yaklaşık 2,5 mil-
yar TL harcama yapılmıştır.
YABANCILARIN GAYRİMENKUL EDİNİMLERİ
Yabancıların Türkiye’den gayrimenkul edinimleri 2016 yılında
değer olarak 2015 yılı ile hemen aynı kalmıştır. Yabancıların Tür-
kiye’den gayrimenkul edinimlerine ilişkin olarak üç ayrı istatis-
tik yayımlanmaktadır. Bunların ilki gerçek ve tüzelkişilerin Türki-
ye’den yaptıkları gayrimenkul alımlarının parasal değeridir. Buna
göre yabancıların gayrimenkul alımları 2014 yılında 4,32 mil-
yar USD'ye kadar yükselmiştir. 2016 yılının ilk 11 ayında ise ya-
bancıların gayrimenkul alımları geçen yılın aynı dönemine göre
% 0,9 azalarak 3,85 milyar USD'ye gerilemiştir.
KENTSEL DÖNÜŞÜM
Kentsel dönüşüm kavramı Türkiye’nin gündemine özellikle
1999 yılında yaşanan Marmara depremi sonrası girmiştir. Bu ta-
rihten sonra kentsel dönüşüm süreci çeşitli aşamalardan geçe-
rek 2012 yılında kanuni altyapısı oluşturulmuş ve fiilen uygula-
maya geçilmiştir.
Bugünkü kentsel dönüşüm uygulamalarına temel oluşturan
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkın-
da Kanun 2012 yılı mayıs ayında çıkarılmış ve yürürlüğe girmiştir.
Kanun kentsel dönüşümü; ya belli bir alanı riskli alan ilan ede-
rek tüm yapılaşmayı, sosyal ve kültürel donatı alanla, yeşil alan-
ları yeniden kurgulayarak safha safha yıkıp yeniden yapma yo-
luyla gerçekleştirmekte ya da riskli yapı adıyla bina bazında yıkıp
yerinde yeniden yaparak veya komşu parselleri birleştirip ada ba-
zında yeniden yaparak gerçekleştirmektedir.
Bakanlığın riskli alanlardaki imar planlarını, kentsel tasarımla-
rı onaylayarak veya bizzat yaparak kontrol ettiği tam bir merkez
karar organı olarak yer aldığı yeni kentsel dönüşüm yaklaşımın-
da belediyeler, yerel organizatörler olarak dönüşüme katılarak
konut ve işyeri sahipleri olan halkla yapılacak anlaşmaları oluş-
turmaktadır.
6306 sayılı kanun ve ilgili yönetmeliklerle getirilen yeni kent-
sel dönüşüm yasası; Belediye Kanunu 73. maddesi ve 5366 sayılı
kanun ile birlikte uygulanmaya başlanarak kentsel dönüşüm için
gerekli hukuki yapının büyük bölümünü karşılamıştır.
Kentsel dönüşüm ile ilgili olarak 2014 yılında iki önemli dü-
zenleme yapılmıştır. Buna göre ilk olarak Çevre ve Şehircilik Ba-
kanlığı’na kentsel dönüşüm kapsamında acele kamulaştırma
yetkisi tanınmıştır. Riskli alan ilan edilen bölgelerde mülk sahip-
lerinin üçte ikisinin anlaşma imzalaması halinde geri kalan mülk-
ler için acele kamulaştırma yetkisi getirilmiştir ve bakanlık bu
yetkisini ilk olarak İstanbul Fikirtepe’de kullanmıştır.
2014 yılında çıkan ikinci düzenleme ise kentsel dönüşüm ya-
sası yönetmeliğinde yapılan değişiklikler olmuştur. Buna göre in-
şaat şirketlerinde, riskli bina tespiti yapan kuruluşlar disiplin al-
tına alınırken, binasını yıktırmak istemeyen mülk sahiplerine de
güçlendirme olanağı getirilmiştir.
2015 ve özellikle 2016 yılında kentsel dönüşüm hızı yavaş-
lamıştır. Kentsel dönüşüm daha çok özel sektörün kentsel ye-
nileme faaliyetlerine dönüşmektedir. Riskli bölgelerdeki kentsel
dönüşümden çok, getirisi yüksek bölgelerde mevcut konut sto-
kunun yenilenmesi giderek ağırlık kazanmaktadır. Bu çerçevede
yeniden riskli alanlara odaklanacak kentsel dönüşüm için yeni bir
ivmeye ihtiyaç bulunmaktadır.
6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi
Hakkında Kanun kapsamında 4,5 yıllık uygulama dönemi geride
kalmıştır. Kentsel dönüşüm faaliyetlerine ilişkin olarak resmi veri-
leri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı açıklamaktadır. Buna göre 2015
yılında ise riskli ilan edilen alan sayısı 47 ilde toplam 177 olup, bu
Kaynak: T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Çalışma Ekibi
6306 SAYILI KANUN
KAPSAMINDA RİSKLİ
İLAN EDİLEN
ALAN SAYISI
6306 SAYILI KANUN
KAPSAMINDA
RİSKLİ İLAN EDİLEN
ALANLARDA
BİRİM SAYISI
RİSKLİ İLAN EDİLEN
BAĞIMSIZ
BİRİM SAYISI
RİSKLİ İLAN EDİLEN
TOPLAM
BİRİM SAYISI
2013
106
377.167
69.288
446.455
2014
152
392.000
174.629
566.629
2015
177
400.000
192.400 592.400
2016 Ekim
187
406.536
196.000 602.536
KENTSEL DÖNÜŞÜM KAPSAMINDA RİSKLİ İLAN EDİLEN ALAN VE
BİRİMLER
