Nükleer Enerji Yasası Değişiyor mu?

Birgün Gazetesi'nden Doğu Eroğlu'nun haberine göre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nca hazırlanan yeni nükleer enerji yasasıyla, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun (TAEK) yetkilerini, Başbakanlığa bağlı olacak ve pek çok denetimden muaf tutulacak, Nükleer Düzenleme Kurumu’na devredecek. Henüz TBMM’nin ilgili komisyonuna sunulmayan Nükleer Enerji Kanunu Tasarısı Taslağı’na göre, Nükleer Düzenleme Kurumu Türkiye’de faaliyet gösterecek nükleer enerji girişimlerinin uyması gerektiği kuralları belirleyecek ve denetim yapacak ancak herhangi bir olumsuz olaydan Kurum sorumlu olmayacak.

Kurumun özerk bütçesi, gelirleri ve harcamaları Kamu İhale Kanunu, Devlet İhale Kanunu ve Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun denetiminden muaf olacak. Aynı zamanda Kurumun eylemleri hakkında yerindelik denetimi de yapılamayacak. Doğaya bırakılabilecek radyoaktif maddelere ilişkin sınırları belirleme yetkisini alacak Kurum, nükleer enerjiyle ilgili tüm lisanslama ve izin işlemlerini tek elde toplayacak. Kurumun bilgi gizliliği politikaları da halihazırda Türkiye’nin nükleer enerji ajansı olan TAEK’i aratmayan cinsten.

Kamuoyuna sunulabilecek bilgileri kendi standartlarına göre belirleyecek Kurum çalışanları, görevleri süresince edindikleri bilgileri yaşamları boyunca açıklayamayacak, bu bilgileri açıklayanlar 1 ila 4 yıl hapis cezasıyla karşı karşıya kalacak. Nükleer Düzenleme Kurumu’nun yetkili organı olarak görev yapacak Nükleer Düzenleme Kurulu’nun tüm üyeleri Başbakan’ın seçtiği isimler arasından belirlenecek. Tasarıyla gelecek yeni düzenlemelerin Mersin Akkuyu Nükleer Güç Santrali için Rusya’yla yapılan uluslararası anlaşmayı etkilememesi ise tasarıya konan geçici maddeyle sağlanacak.

Madde madde yeni tasarı

Silah yasağı: Tasarının “Barışçıl Kullanım” başlıklı maddesine göre, nükleer silahlar, diğer nükleer patlayıcılar ve radyoaktif bulaşmaya sebep olacak patlayıcıların imalatı, ithalatı, ihracatı, taşınması ve bulundurulması yasaklanıyor.

Tam yetki sıfır sorumluluk: Tasarının Sorumluluk başlıklı 6’ncı maddesi uyarınca, Nükleer Düzenleme Kurumu’nun lisans veya izin verdiği faaliyetlerin yürütülmesi sırasındaki güvenlik önlemleri lisans veya izin sahibinin sorumluluğunda olacak. Ancak bu maddede yer alan “Kurum, lisans veya izin vermek, izlemek veya denetlemekle lisans veya izin sahibinin sorumluluklarına ortak olmuş sayılmaz ve eylemlerinden sorumlu tutulmaz” maddesiyle Nükleer Düzenleme Kurumu lisans veya izin verdiği işletmelerin eylemlerinden sorumlu tutulmayacak.

Radyoaktivitede sınırı kurum belirleyecek: Tasarının 8’nci maddesine göre, hangi atıkların çevreye bırakılıp bırakılamayacağını Nükleer Düzenleme Kurumu belirleyecek. “Radyoaktivite değerleri veya radyoaktivite konsantrasyonu muafiyet veya serbestleştirme sınırlarının üstünde olan hiçbir radyoaktif atık çevreye bırakılamaz veya salınamaz” maddesince altı çizilen sınırlar kurum tarafından belirlenecek.

Yerindelik denetimi yapılamayacak: Taslağa göre Nükleer Düzenleme Kurumu da tıpkı TAEK gibi Başbakanlığa bağlı olacak. Taslağın 10’uncu maddesine göre Kurumun kararları yerindelik denetimine tabi tutulamayacak. İdareler Kurumdan yalnızca denetim yapmasını isteyebilecek.

Nükleerde tek yetkili: Nükleer enerji ve radyoaktif atık tesislerine yer seçimi yapacak Kurum, lisans, izin, inşaat, işletme ve işletmeden çıkarılma gibi konularda da yetkili merci olacak.

Hangi bilginin paylaşılacağını kurum seçecek: Kurumun görev ve yetkilerini düzenleyen maddeye göre, kamuoyuna hangi bilgilerin verileceği de Kurumun yetkisine bırakılacak. “Gerek gördüğü hallerde, gizlilik derecesine uymak kaydıyla, düzenleyici faaliyet, karar ve görüşlerini ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar ile kamuoyunun erişimine sunmak” maddesiyle Kurumca onaylanmayan bilgilerin kamuoyuna verilmesi önlenecek.

Harcamalar ve gelirler denetim dışı: Kurumun gelirleri, hesap ve harcamaları, tasarının 13’üncü maddesi uyarınca 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun kapsamı dışında olacak. Aynı zamanda Kurum 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa da tabi olmayacak.

Gizli bilgiler MİT Yasası gibi kontrol altında: Tasarının 21’inci maddesine göre, Kurum üyeleri görev sırasında edindikleri bilgileri hem görevleri boyunca hem de görev süreleri dolduktan sonra hiç kimseye açıklayamayacak. Aynı yükümlülük, Kurumun mal ve hizmet aldığı kişiler için de geçerli olacak. Bu yükümlülüğü ihlal eden kişiler hakkında Türk Ceza Kanununun 258’inci maddesi uyarınca 1 ila 4 yıl arasında hapis cezası verilebilecek.

Başbakan ne derse o olacak: Nükleer Düzenleme Kurumu’nun yetkili organı olan Nükleer Düzenleme Kurulu’nun üyelerinin tamamı Başbakan tarafından belirlenecek. Kurul üye tam sayısının iki katı kadar ismi Başbakan TBMM’ye önerecek. Kurul üyeleri önerilen isimler arasından TBMM tarafından seçildikten sonra görevlerine başlayacaklar.

Akkuyu NGS için Rusya’ya özel madde: Tasarının Geçici 5. Maddesi sayesinde, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti Arasında Türkiye Cumhuriyeti’nde Akkuyu Sahası’nda Bir Nükleer Güç Santralinin Tesisine ve İşletimine Dair İşbirliğine İlişkin Anlaşmada” yer alan hükümler, Nükleer Enerji Kanunu’nun getireceği düzenlemelerden muaf tutulacak.