İki Kıta, İki Olimpiyat Adaylığı, İki Enformel Mahalle

Ayazdı ve çadırlarını yıktılar!

Dün gibi karşımızda duruyor Ayazma’nın gecelerce ayazda kaldığı günler. Bir olimpiyat stadı uğruna yıkılan hayatlar, karanlıkta ders çalışsan çocuklar, çadırda geçen aylar, ve Dikmen’deki ateşin başından gelen selam! Bugün Ali Ağaoğlu’nu her gördüğünde korkan çocukları var Ayazma’lı ailelerin, Mustafa Demir’i gördüğünde irkilen çocukları var Sulukule’nin, Tarlabaşı’nın dozer görünce kaçan çocukları var! Çünkü evi hayatıdır çocuğun, mahallesi dünyası! Sebep ne olursa olsun evinin yıkılışını gören çocuk artık büyümüştür ve asla unutmaz.

‘Kazanılmamış’ bir olimpiyat adaylığının yok ettiği mahalledir Ayazma, kazanılsa olacakların habercisi! 1970’lerden itibaren Karadeniz ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan gelen kırsal kökenli göçmenler tarafından kurulmuş bir mahalledir. Mahallenin büyümesi, özellikle 1990’lı yıllarda Doğu ve Güneydoğu bölgelerinden zorunlu göçlere dayanır. Dolayısıyla kentsel dönüşüm öncesinde mahalle, Kürt nüfusun yoğun olduğu, zorunlu göç sebebiyle hiçbir birikimi olmadan gelen, ilk dönem gecekondu sakinlerine kıyasla daha yoksul bir kesimin barınağı olmuştur. Mahallede büyük altyapı sorunları bulunmaktaydı ve pek çok temel kentsel hizmet mahalleye sağlanmamaktadır. 1400 konutun bulunduğu bu yoksul ama mutlu insanların hayatı bir olimpiyat stadıyla değişti. Evet bir olimpiyat stadı!

İstanbul’un Başakşehir ilçesinde 584 hektarlık alana inşa edildi Atatürk Olimpiyat Stadı. 1999 yılında yapımına başlanan proje 2002 yılında tamamlandı. Hemen ardından olimpiyatlara ev sahipliği yapabilmek için bölgeye ‘kentsel makyaj’ gerekliydi. Küçükçekmece belediyesinin mantığıyla bölge ‘temizlenme’liydi. 2005 senesinde başlatılan Ayazma/Tepeüstü Kentsel Dönüşüm Projesi’nin ardında asıl bu mantık saklıydı. TOKİ, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve Küçükçekmece Belediyesi imzalı proje sözde kiracıları ve ev sahiplerini (yaşayanları) mağdur etmeyecekti. Ama daha sonra görüldü ki projede kiracılar yok sayılıyordu.

Önce evlerini vermemek için direndi Ayazmalılar, sonra hak sahibi sayılabilmek için/hakkını alabilmek için direndi, yıkımların sonlandığı 2007 senesi başından itibaren bölgeyi terk etmedi 18 kiracı aile, yıkılan evlerin molozlarından kendilerine barınak yaptılar ama belediye bunları da yıktı, 2 seneye yakın çadırda yaşadılar, yerel belediye defalarca çadırlarını da yıktı, yeniden yaptılar, 13 Kasım 2008’de çadırlar yerel belediye tarafından bir kez daha yıkıldı. Evet Kasım’dı aylardan ve kıştı. Çoğu çocuk 100 kişi kışın ortasında sokakta bırakılmıştı. Yıkımın gerçekleştiği gece Ankara Dikmen’den bir ses geliyordu, bir ateş yanıyordu Ayazmalılar için… Dikmen Vadisi sokakta yaktıkları bir büyük ateşin başında: “Nerede olursa olsun, bir yoksulun evi yıkılır ve bütün ailesi ile sokakta bırakılırsa; gerçekte hepimiz üşürüz, hepimizin vicdanı kanar” diyordu [8].

Ailelerin mağduriyetlerinin, basında yer bulduğu için ve ses getirince Belediye Başkanı Aziz Yeniay geri adım atarak hak sahiplerine tanınan hakların ‘aynı şartlar altında’ kiracılara da tanınacağı sözünü veriyordu. 22 Şubat 2010’da TOKİ Kayabaşı evlerinin kuralarını çeken aileler “aynı şartlar”ın aslında aynı olmadığını öğreniyordu. Kira yardımı yapılan ailelerden 10 bin-15 bin TL peşinat isteniyordu ve bu şartlar Bezirganbahçe Toplu Konutlarına sağlanan koşullardan daha ağırdı. Verilen söz bir kez daha karanlığa gömülmeye çalışılıyordu. Ayazmalı aileler dayanışmayla kurdukları evlerini belki koruyamadılar, belki birçoğu Kayabaşı apartmanlarına taşındıklarına pişman oldular, belki çok zor günler geçirdiler, çadırda yattılar ama ‘dayanışma’ ile ayakta kalmayı başardılar. Olimpiyat stadı ise bugün Ayazma’nın katili olarak yapayalnız duruyor ve kaderini bekliyor. Bir hiç uğruna yok edilmeye/ yerinden edilmeye çalışılan yaşamlarsa bugün 2016 olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yapacak  olan Rio’nun olimpiyat stadı projesinin hemen yanı başında tıpkı Ayazma gibi direniyor. Bu kez ayazda bırakılmaya çalışılan mahallenin adı Vila Autodromo, yaşanan süreçse hiç değişmiyor çünkü buldozerlerin kapısına geldiği yine bir emek mahallesi, yine kapıyı çalan olimpiyat oyunları ve yine neoliberalizmin sargaçında sallanan bir gelişmekte olan ülke: Brezilya!

Yazının devamı için ilerleyiniz.