İki Kıta, İki Olimpiyat Adaylığı, İki Enformel Mahalle

İllegalite çift yönlüdür!

Sanayileşmeyle artan kırdan kente göç 1950’lerde Brezilya’da da benzer bir göç dalgasına neden olmuştur. Gecekondular ile arasındaki fark favelalar Rio’nun dik yamaçlarında, kayalık bölgelerin üzerine inşa edilmiştir. Bugün Brezilya’ın en meşhur görsel hafızalarından birini oluşturan bu mekanlar, 2010 nüfus sayımına göre 190 milyonluk Brezilya nüfusunun yaklaşık 12 milyonuna tekabül eder.

Kentin çeperine yerleşmiş, kente tutunmanın formülü olarak “kentsel dayanışma” olarak terimlendirilebilecek, köy kültürünün en önemli parçalarından birini küçük valizine sığdırıp kent kültürüne adapte etmiş bu halklar o dönem “eski kentliler” tarafından “illegal”, “yasa dışı”, “devlet arazisini işgal eden” ve benzeri sıfatlara mağruz bırakılmıştır. Özellikle askeri rejim sırasında favelalar halka “suç yuvası” olarak gösterilmiş, uyuşturucu kaçakçılarının, silah tüccarlarının ve insan kaçakçılığının merkezi olarak lense edilmiştir.

Aslında bu emek mekanlarının illegalligine dair en önemli yorum Pérouse’den gelmiştir: illegalite çift yönlüdür! Gecekonduların illegal sayılmasının bir yönü toprağın mülkiyetiyle ilgiliyken, diğer yönü binaların yapılma biçimiyle ilişkilidirilir. Buna karşın, yıllar sonra gerek Brezilya’da gerekse Türkiye’de çıkarılan imar afları da bu karşılıklı mutual ilişkinin evlilik cüzdanı görevi görmekle birlikte aynı zamanda da “illegalliğin legalitesi”ni yansıtır.

Yazının devamı için tıklayınız.