Dere Yatağında Yapılaşmayı Kim Önerdi?

Yaşanan sel felaketinin ardından Kastamonu ve Sinop'ta inceleme yapan CHP heyetinin hazırladığı raporda, sel nedeniyle bir çok köprünün yıkıldığı, karayolları ulaşımının kapandığı, bir çok yerleşim yerinde elektrik ve suyun kesildiği belirtilirken, Ayancık Devlet Hastanesi’ni su bastığı ve hastaların başka hastanelere nakledildiği ayrıca bir çok kişinin de hava araçlarıyla kurtarıldığına yer verilerek ihmaller tek tek anlatıldı.

Sözcü’den İsmail Akduman’ın haberine göre; ilçenin geçmiş dönemlerde bir çok kez sel yaşadığının kaydedildiği raporda, “Kentsel yerleşimin geçmişteki felakete göre tasarlanmadığı ortaya çıkmıştır. Dere yatağı içerisinde Orman Genel Müdürlüğü'ne bağlı birimler tarafından kurulan tomruk deposu, yaşanan felaketin sonuçlarını daha da ağırlaştırmıştır. Babaçay Mahallesi’nde 35 yıl önce toprak kayması yaşanması üzerine inşa edilen afet konutları dere yatağına inşa edilmiştir.

2019 tarihli, Batı Karadeniz Taşkın Eylem Planında, Ayancık'taki dere ıslah çalışmalarının yetersizliğinden söz edilerek, taşkın duvarlarının yükseltilmesi gerektiğinden, akarsu yataklarında yatak temizliği yapılması gerektiği uyarısı yapılmıştır. Ayancık'ta 120 metre olan dere yatağının genişliği bazı yerlerde 80 metreye, bazı yerlerde ise 60 metreye düşürülmüştür. Tomruk deposundan selle gelen tomrukların dere yatağını daha da daraltması, köprüleri yıkmış, felaketin daha da büyümesine neden olmuştur.” denildi.

Bozkurt ve ihmaller
Raporda can kayıplarının en çok yaşandığı Bozkurt’ta ise; “Tarım ve Orman Bakanlığı Su Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından yapılan Batı Karadeniz Havzası Taşkın Yönetim Planında, 2014 yılında da taşkın yaşanan Ezine çayı üzerinde incelemeler yapıldığı, çay yatağı üzerinden yapılan modellemelerde, derenin sağ sahilinin yüksek taşkın tehlike riskine maruza kaldığının uyarısı yapılmıştır. Planda, 2014 yılında Ezine çayı taşması sonucunda Abana ilçesi yerleşim yerleri ve ticaret alanları sular altında kaldığından da söz edilmektedir” ifadeleri kullanılarak dere ıslah çalışmalarının hatalı yapıldığı belirtildi.

Dere yatağında yapılaşmayı devlet önermiş
Bozkurt'un nüfusunun 2000 yılında 10 bin 159, 2020 yılında ise 9 bin 620 olduğu ve nüfusun azaldığı ileri sürülen raporda, “Buna karşın, dönemin Çevre ve Ormancılık Bakanlığı, bölgeye ilişkin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planda nüfusun artacağı öngörülerek yapılaşmanın artmasına yönelik öneri sunulmuştur. Sonrasında, dere yatağında 8 katlı binalara izin verilmiştir.” ifadelerine yer verildi.

HES'lerin yarattığı tahribatlar
Raporda kapaklarının açıldığı ve regülatör kanallarının yıkıldığı iddia edilen Ebru HES’e de geniş yer verildi. HES’in yapıldığı alanın önceki, yapıldıktan sonraki ve selden sonraki fotoğraflarına da yer verilen raporda, bölgede yaşanan değişiklikler gözler önüne serildi. Fotoğraflarda, HES santral binasının kurulduğu alanın sağ ve sol tarafında geniş su yatağına sahip iki ayrı dere bulunduğu, Regülatör 1'in kurulduğu vadi girişinde bir adet köprünün ve dere taşkın yatağı olan alanda ise tarlalar görüldüğü dikkat çekti. Daha sonra ise dere taşkın alanına santral binası ve şantiye kurulduğu belirtilerek, “Santral binasına su ileten cebri boru için ormanlık alanda kesim yapıldığı, kazı yapıldığı, ancak peyzaj çalışmaları yapılmadığı, Regülatör 1'in kurulduğu derenin kuruduğu, yatağının daraldığı, dere yatağının bir kısmının doldurulduğu görülmektedir. Regülatör 1'in kurulduğu dere üzerinde, 1 adet taş ve çakıl ocağı kurulmuştur.” diye açıklandı.

Su toplama yapıları zarar gördü
Selden sonra 15 Ağustos 202’de, “Ebru HES'te herhangi bir patlama olmamıştır” iddiasıyla paylaşılan videodan alınan görüntülere de yer verilerek, “Regülatörlerin kurulduğu her iki vadiden de gelen derelerin yataklarının genişlediği, Regülatör 1'in bulunduğu vadinin girişindeki köprünün bir kısmının yıkıldığı ya da derenin getirdiği molozların altında kaldığı, taşkın alana kurulan santral binası ve şantiye alanlarının sel suyu ve balçık altında kaldığı görülmektedir.” denilerek CHP Kastamonu Milletvekili Hasan Baltacı'nın Ebru HES'in su toplama yapılarının gördüğü zararın belgelediği ve HES’in zarar görmediği açıklamalarının çürütüldüğü belirtildi.

Raporun değerlendirme kısmında ise, insan kaynaklı doğa tahribatları, yanlış imar ve yapılaşma politikaları, yanlış su yönetimi politikaları, ormansızlaşma, kaçak ya da denetimsiz orman kesimleri, HES'ler, dere ıslah çalışmaları gibi etkenlerin felaketi tetiklediği vurgulandı.

Raporun son kısmında ise afet ve aşırı doğa olaylarına karşı çözüm önerilerine yer verildi.

Haberin tamamına linkten ulaşılabilir.