|
İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler
Odası’nın (İSMMMO) yaptığı hesaplamaya göre, 2000 yılında “yaraları
sarmak” gerekçesiyle getirilen “deprem vergilerinden” bu yıl
sonuna kadar elde edilecek gelir 27.2 milyar lira olacak.
İSMMMO’nun “Deprem Vergileri Bütçeye Yama Oldu” başlıklı
derlemesine göre, ek gelir, ek kurumlar, ek emlak, ek motorlu taşıtlar
vergilerinden sağlanan gelir hariç sadece, özel işlem ve özel iletişim
vergileriyle 16 milyon hanenin yaşadığı Türkiye’de devletin deprem için her
aileden tahsil ettiği tutar aile başına 1.7 bin liraya ulaştı. Kişi başına
ödenen deprem vergisinin miktarı da 375 lirayı bulacak. Maliye Bakanlığı
Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün verileri, yetkililerin
açıklamaları, DPT, TÜSİAD ve Dünya
Bankası‘nın maliyet hesaplamalarından yararlanılarak hazırlanan
İSMMMO’nun araştırmasına göre, toplanan vergilerin miktarı, depremin öngörülen
maliyeti aşmasına karşın felaketin açtığı yaralar bir türlü sarılamadı. Depremin
hemen ardından ek gelir ve kurumlar vergisi, ek emlak vergisi, ek motorlu
taşıtlar vergisi, özel iletişim vergisi, özel işlem vergisi ihdas eden 4481
sayılı Kanunla zararların karşılanması amaçlandı. Vergiler bu çerçevede
toplanmaya başlandı. 4481 sayılı Kanun 31.12.2003 tarihi itibarıyla yürürlükten
kaldırılsa da özel iletişim vergisi “Gider Vergileri Kanunu” kapsamına
alındı.
İlk olarak cep telefonundan bankacılık işlemleri ve vergi beyannamelerine,
Spor Toto kuponlarından Milli Piyango biletlerine, uçak biletlerinden gümrük ve
pasaport işlemlerine kadar birçok hizmete “depreme özel vergi” getirilmişti.
Bunların adına “Özel İşlem Vergisi” ve Özel İletişim Vergisi” denilmişti. Özel
İşlem Vergisi 2004 yılı başında kaldırılsa da dört yılda bu yolla yaklaşık 1.8
milyar lira bütçeye aktarıldı. Kalıcı hale gelen ve en önemli gelir kaynağı
bugün sayıları 65 milyonu aşan telefon abonelerinden alınan Özel İletişim
Vergisi ise 10 yılda halkın cebinden 22.3 milyar lira çıkmasına neden oldu.
Böylece, 1999 ile 2009 yılının haziran ayına kadar “deprem vergileri” adı
altında halktan 24.1 milyar lira, eski ifadeyle 24.1 katrilyon lira toplanmış
oldu. Özel İletişim Vergisi’nde yıl sonu hedefi olan 5 milyar 198 milyon 913 bin
lira dikkate alındığında yani 3 milyar 62 milyon 192 bin liranın daha tahsil
edileceği hesaba katıldığında depremin halka yüklenen faturası yıl sonunda 27.2
milyar liraya ulaşmış olacak.
Yahya
Arıkan: Harcamalar açıklanmalı
İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, halktan toplanarak bütçe gelirleri içine
yerleştirilen ortalama 25 milyar liranın hangi “yıkıntıyı” imar ettiğini
kimsenin sorgulamadığını belirtti. Bugüne kadar deprem vergileriyle
gerçekleştirilen hizmetlere ilişkin net bir bilgiye ulaşmanın pek mümkün
olmadığını ifade eden Arıkan, verilere ilişkin değerlendirmesinde “Çeşitli
bürokrat ve uzmanlar tarafından yapılan açıklamalar hemen hemen tüm projelerin
yurtdışından sağlanan kredilerle gerçekleştirildiğini ortaya koydu. Bu durumda
deprem vergilerinden toplanan para, adresine ulaşmamıştır” dedi. İSMMMO Başkanı
şöyle konuştu: “TÜSİAD’ın 17 milyar dolarlık (bugünkü 1.45 liralık dolar kuru
üzerinden 24.6 milyar lira) tahmini kadar para toplanmıştır. Buna karşın deprem
bölgelerindeki yaraların tam olarak sarılamaması ve güçlendirme çalışmalarının
bitirilmemesi, devletin depremzedeye borçlu olduğunu göstermektedir.”
|
