|
etkililerin açıklamaları, tehlikeli atıkların yaklaşık yüzde 90'ının doğaya atıldığını ortaya koydu. Tek atık yakma merkezi İZAYDAŞ: Biz yılda sadece 100 bin tonu atık yakıyoruz.
Tuzla'da zehirli varillerin bulunmasının ardından Türkiye'de tehlikeli atıkların nereye gittiği sorusu ortaya çıktı. Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe, 750 bin ton tehlikeli atık bulunduğunu telaffuz ederken, atıkların teslim edilebildiği tek merkez olan İzmit Atık ve Artıkları Arıtma, Yakma ve Değerlendirme A.Ş. (İZAYDAŞ) Türkiye'nin 1 milyon ton atığının sadece yüzde 10'unu bertaraf ettiğini açıkladı.
Endüstriden kaynaklanan tehlikeli ve tehlikesiz atıklar, İZAYDAŞ'ta depolanıyor ve yüksek dereceli fırınlarda yakılıyor. İZAYDAŞ Genel Müdürü Bilal Şengün, Türkiye'de her yıl 1 milyon ton tehlikeli atık üretildiğini anlatarak, "Bu atıkların sadece 100 bin tonu bertaraf edilmek üzere bize geliyor. Her türlü zehirli atığı bertaraf edebiliyoruz. Yaklaşık bin 500 sanayi kuruluşuyla çalışıyoruz. Ancak, firmaların büyük bölümü fiyatlarımızı yüksek bulduğundan arzu edilmeyen bu tür olaylar yaşanıyor. Zehirli atıklarını az bir sarfiyatla gömebildikleri için bu yolu tercih ediyorlar" dedi.
Başvuru arttı
İZAYDAŞ'ta Tuzla'da bulunan zehirli atıkların bir tonunun bertaraf edilmesinin bedeli yaklaşık bin 300 YTL. İZAYDAŞ yetkilileri, bu fiyatların numunelerde yapılan incelemelerin sonuçlarına göre değiştiğini belirtti. Yetkililer, "Henüz bu atıklar için kesin fiyat tespiti yapılmadı" diye konuştu. İZAYDAŞ yetkilileri, tesisin tam kapasiteyle çalıştığını vurguladı ve "Zehirli varillerin ortaya çıkmasının ardından başvuran sayısında artış yaşanıyor" dedi.
'Tuzla sivilce'
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD) Çevre Danışmanı ve İstanbul Sanayi Odası (İSO) Çevre İhtisas Kurulu Başkanvekili Dr. Caner Zambak ise, Türkiye'de yılda 2 milyon ton atık çıktığını, bunların çok büyük çoğunluğunun akıbetinin bilinmediğini ifade etti. Zambak, olayın genel çerçevesiyle bir kanser konusu olduğunu, Tuzla'daki olayın sadece 'sivilce' olarak nitelendirilebileceğini söyledi. İZAYDAŞ'ın kapasitesinin 'boğazına kadar dolmuş durumda' olduğunu anlatan Zambak, atık getirmek isteyen sanayiciye bir, iki ay sonra getirmesinin söylendiğini öne sürdü.
Kocaeli Sanayi Odası Başkanı Yılmaz Kanbak ise, İZAYDAŞ'ın kapasitesinin altında atık imha ettiğini iddia etti. Yılmaz Kanbay, şöyle konuştu: "Bir tarafta, İzmit'te kapasitesinin altında atık imha eden İZAYDAŞ adlı kuruluş var. Bir tarafta, para vermemek için atıklarını toprağa gömmeyi tercih eden, açıkçası doğayı katleden kuruluş."
Topbaş: Çalışıyoruz
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş da, atık sorunu konusunda şunları söyledi: "Maalesef İstanbul'da 700 bin ton civarında atık var. Bunların 55 bin tonu zararlı atık boyutunda. Bunların bertaraf edilmesi, dengelenmesi konusunda Büyükşehir Belediyesi'nin çalışması var. Avrupa yakasında bir alanda bu atıkların bertarafı için çalışma yapacağız. Burada üç-beş kuruş kârın hesabını yaparak yanlış yapanlar var. Geçmişte de zehirli variller Karadeniz'de sahile vurdu. Bunlara karşı halkımız da, biz de duyarlıyız. Sanayicilerin de duyarlı olmasını arzu ediyoruz. Yoksa herkesin peşine bir polis takarak takip edemiyorsunuz."
Rakamlar birbirini tutmuyor
Türkiye'deki tehlikeli atıkların miktarı konusunda yetkili ağızların farklı rakamlar açıklaması dikkat çekti:
Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe: "Türkiye'de 750 bin ton tehlikeli atığın sadece 30-35 bin tonu, hadi bilemediniz 50 bin tonu bertaraf edilebiliyor.
İZAYDAŞ Genel Müdürü Bilal Şengün: "Türkiye'de her yıl 1 milyon ton tehlikeli atık üretiliyor. Bu atıkların sadece 100 bin tonu bertaraf edilmek üzere bize geliyor."
Türkiye Kimya Sanayicileri Derneği (TKSD) Çevre Danışmanı ve İstanbul Sanayi Odası Çevre İhtisas Kurulu Başkanvekili Dr. Caner Zambak: "Türkiye'de yılda 2 milyon ton atık çıkıyor. Bunların büyük çoğunluğunun akıbeti bilinmiyor. İZAYDAŞ'ın kapasitesi 40-50 bin ton."
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş: "İstanbul'da 700 bin ton civarında atık var. Bunların 55 bin tonu zararlı atık boyutunda."
Hukukçu görüşü
Failler 25 yıl ceza alabilir
Zehirli varillerin Haziran 2005 tarihinden sonra gömüldüğü tespit edilirse, failleri ağır cezalar bekliyor. Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe ve yetkililer Çevre Kanunu'na göre faillerin az para cezasıyla kurtulacağını söyledi. Oysa, 1 Haziran'da yürürlüğe giren yeni Türk Ceza Kanunu'nda (TCK) 'zehirli atık'ları çevreye bırakanlara hapis cezası öngörüyor. Sorumlu fabrikaya da faaliyet izninin iptalinden, tüm mallarına el konulmasına kadar cezalar veriliyor. İleride kanser gibi hastalıklar ortaya çıkarsa 25 yıla kadar hapis gündeme gelecek. Varillerin 1 Haziran 2005'ten sonra gömüldüğü ortaya çıkarsa failler mahkemede hesap verecek.
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Doç. Dr. Fatih Mahmutoğlu: "Yeni TCK'nın 181'inci maddesinde 'çevrenin kasten kirletilmesi' suçuna ilişkin hükümler uygulanabilir. Beş yıldan az olmamak üzere hapis olabilir. Tüzel kişiler ise faaliyet izni iptal edilebilir ya da malları müsaderesi edilebilir. İleride insanlar yaralanır ya da ölürse yeni TCK'daki 'olası kast' hükümleri gözetilecek. Ölüm olması durumunda 20 ile 25 yıl hapis söz konusu. Ciddi incelemeler lazım. Doğrudan zarar gören insanlar davaya katılabilir."
Yeni TCK uygulanır
İÜ Hukuk Fakültesi'nden Doç. Dr. Adem Sözüer: "Eğer bu variller iki yıl önce gömülmüş ve yeni TCK'nın yürürlüğe girmesinden sonra da devam etmişse yeni kanun uygulanır. Bu suçların ağır biçimde işlenmesi eski kanunların cesaretlendirmesi nedeniyle olmuştur."
181. madde: 'Teknik usullere aykırı olarak ve çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkları toprağa, suya veya havaya kasten veren kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılıyor. Toprakta, suda veya havada kalıcı olursa ceza ikiye katlanıyor. İnsan veya hayvanlarda tedavisi zor hastalıklar ortaya çıkar, üreme yeteneği körelir, doğal özellikler değişirse hapis cezası beş yıldan az olmuyor. Tüzelkişiler hakkında ise güvenlik tedbirleri (iznin iptali, müsadere) uygulanıyor.
Başsavcılığa isimler verilmedi
Zehirli varillerle ilgili soruşturmayı yürüten Tuzla Başsavcılığı, TÜBİTAK'tan gelecek tahlil sonuçlarının ardından önümüzdeki hafta varillerin sahibi olan 'şüphelileri' dinleyecek. Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 'çevrenin kasten kirletilmesi' başlıklı 181. maddesi üzerinde duran ve suçu ihbar eden vatandaşı dinleyen başsavcılığın elinde 'belli isimler' olduğu belirtildi.
Tuzla Cumhuriyet Başsavcısı İbrahim Özdemir, "Çok ciddi bir soruşturma" derken soruşturmanın gizliliğini ihlal edecek açıklama yapmalarının söz konusu olamayacağına dikkat çekti. Soruşturmanın ayrıntıları şöyle:
Varil soruşturması 7 Nisan'da başlatıldı. Çevre ve Orman Bakanlığı'nın suç duyurusunda, zehirli varillerin sahibi-sorumlusu olarak herhangi bir isim yer almıyor. Başsavcılık, Tuzla'da toprağa gömülü zehirli varilleri ihbar eden vatandaşın ayrıntılı bilgisine başvurdu. Başsavcılık, vatandaşın verdiği bilgiler nedeniyle bu işin sorumlusu olabilecek kimi isimleri biliyor. Ancak henüz delil toplama aşamasında olan savcılık bu nedenle henüz 'zanlı' veya 'şüpheli' sıfatıyla kimsenin ifadesine başvurmadı. Başsavcılık, numuneleri tahlil için TÜBİTAK'a gönderme kararı verdi. Suçun niteliğini, dolayısıyla muhtemel davanın çerçevesini de bu tahlil raporu belirleyecek.
İşleten, gizleyen, nakleden
Henüz tüm maddi delillere sahip olmayan Başsavcı İbrahim Özdemir bu nedenle henüz suçun niteliği konusunda kesin yargıya varmadı. Ancak başsavcılığın üzerinde durduğu çerçeve madde yeni TCK'nın 'Çevreye karşı suçlar' bölümünde yer alan ve 'Çevrenin kasten kirletilmesi' başlıklı 181. maddesi.
Başsavcı Özdemir, muhtemelen önümüzdeki hafta soruşturmada gelişme olabileceğini, şüphelilerin ifadeye çağrılabileceğini söyledi. Başsavcı Özdemir, soruşturmanın kaç kişiyi kapsadığıyla ilgili soruya ise, "Tek kişi olmayacağı ortada. Bu olayda işletenler, gizleyenler, naklendenler, gömülmesinde görev alanlar da soruşturmaya dahil edilebilir" diye yanıt verdi.
İlaç şirketine 14 bin YTL ceza
Zehirli varillerin bulunmasının ardından Kocaeli'nin Gebze ilçesindeki sanayi tesislerinde denetimler artırıldı. Şekerpınar Belediye Başkanı Cemalettin Balcı, geçen yıl boş araziye kimyasal atık boşaltan Mustafa Nevzat İlaç Sanayii'ne 14 bin 300 YTL para cezası kestiklerini söyledi.
2005 Mart'ında meydana gelen olay şöyle gelişti: Zabıta, İnönü Caddesi 12. Sokak'ta faaliyet gösteren Mustafa Nevzat İlaç Sanayii A.Ş.'ye ait araca boş araziye atık su deşarj ederken suçüstü yaptı. Boşaltılan atık sudan alınan örnekler analiz için TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'ne gönderildi. 1 Mart 2005'teki analiz sonucunda, atık suyun deşarj limit değerlerinin üzerinde olduğu belirlendi. Bu rapor üzerine, Şekerpınar Belediyesi, 20 Nisan 2005 tarih ve 2005'e 48 sayılı kararıyla, firmaya 14 bin 300 YTL para cezası kesti.
|
