|
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın elektrik borsası olarak adlandırdığı
Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi’nde (PMUM) bu yıl başında
devreye giren saatlik fiyat uygulaması ‘S.O.S’ veriyor. Elektrik üreticileri,
Enerji Bakanlığı’na ‘borsada fiyatlar oldukça düştü, maliyetin altında devlete
elektrik satıyoruz’ diye tepki gösterdi.
Ayrıca üreticiler kamunun santrallarının fiyatları düşürmesinden şikayetçi.
Elektrik üreticileri geçtiğimiz hafta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı
Taner Yıldız ile bir araya gelerek kamuya PMUM üzerinden
sattıkları elektrik fiyatlarının düşüklüğünden yakındılar.
Özel sektörün uygulamaya geçilmesi durumunda sıkıntıların ortaya çıkacağı
uyarısına karşın uygulamaya geçilen sistemin özellikle doğalgaz çevirim
santrallarını zor durumda bıraktığı, yeni kurulan santralların yatırım yapamaz
duruma geldiği belirtildi. Yağmurların mevsim normallerinin üzerinde yağması
nedeniyle hidroelektrik santrallarındaki doluluğun arttığı bu nedenle doğalgaz
çevirim santrallarından daha az elektrik satın alındığı kaydedildi.
Saatle fiyat tutmuyor
Elektrik tüketiminin yüzde 15’ini oluşturan PMUM’un yeni sistemiyle ortaya
çıkan sorunlar arasında şunlar sıralandı: Elektrik üreticileri 1 Aralık’ ta
devreye giren sistemle birlikte, fiyatlar oldukça düştü. Özel sektör ürettiği
elektriği maliyetlerinin altında satmak zorunda kalmaktadır. Ardı ardına gelen
günler ve ilgili saatler kıyaslandığında oluşan fiyatlar arasında tutarsızlık
söz konusudur. Fiyatlardaki düşüşün önemli bir sebebi, Dağıtım Şirketleri’nin
vermiş olduğu talep tahminlerinin ve ikili anlaşma miktarlarının sisteme düşük
girilmesinden dolayı sistemde arz fazlası oluşmasıdır. Mevcut uygulamada
Milli Yük Tevzi Merkezi’nin (MYTM) yapmış olduğu yük tahmini
ile sisteme girilen tüketim miktarları arasında ciddi farklar olduğu göze
çarpıyor.”
Arz fazlası var
2009’daki kriz nedeniyle elektrikte ortaya çıkan talep daralması PMUM
fiyatlarını da derinden etkilerken, özel sektör kamunun santrallarının
fiyatlarını düşürmesinden şikayetçi oldu. Bakanlığa sunulan raporda şu sorunlar
sıralandı:
* Kamu santralları gerçekçi olmayan çok düşük yük alma fiyatları vermektedir
ve buna bağlı olarak serbest piyasayı bozucu bir etkide bulunmaktadır. Piyasada
yüzde 76 oranında hakim konumunda olan kamunun, ekonomik kriz sonucu oluşan arz
fazlasını ve son dönemde elde edilen su gelirlerini kullanarak fiyatları aşağıya
çekmek istediği yönündeki görüntünün ortadan kaldırılması gerekiyor.
* Dengeleme Güç Piyasası’nda talimatların yerine getirilme süresi, sadece
hidrolik santrallar dikkate alınarak 15 dakika ile sınırlı tutulmuştur. 15
dakikalık süre, termik santralların talimatları yerine getirebilmesi için teknik
açıdan yeterli değildir. Termik santralların de bu piyasada yer alabilmesi için
talimatları yerine getirme ve talimat alma sürelerinin uzatılması gerekiyor.
* DGP’de 10 dakikalık süreye kadar düşen talimatlar söz konusu olmaktadır.
Hatta 1-2 dakikada minimum yükten tam yüke çıkılması veya tam yükten minimum
yüke veya 0’a düşülmesi talep edilmektedir. Ayrıca, bu talimatların daha sonra
iptal edilmesi de söz konusu olabilmektedir. Bu şekilde çok sık dur/kalk
yapılması özellikle doğalgaz santralları için risk oluşturmaktadır. Bu uygulama
devam ettiği takdirde üretimde kullanılan makine ve ekipmanlar teknik olarak çok
kısa sürede yıpranacak ve ekonomik ömürleri ciddi anlamda azalacaktır. Bu da
uzun vadede ülkenin kullanılabilir üretim kapasitesini etkileyecektir.
* Dağıtım şirketleri halen gerçekçi tüketim rakamlarını sisteme
girmemektedir. Dağıtım Şirketleri talep tahminlerini gerektiği gibi yapamadığı
sürece dengeleme güç piyasası ve gün öncesi planlamada oluşan fiyatlar
üreticileri mağdur etmeye devam edecektir.
* Otomatik Sayaç Okuma sisteminde tüm üretim ve tüketim sayaçlarının olmaması
sonucunda gün öncesi üretim-tüketim planı yapılamıyor.
* Termik santrallar Dengeleme Güç Piyasası Yönetim Sisteminde saatlik
tek fiyat vermek zorundadır. Bu sistemde, eski DUY sisteminde var olan gün
öncesinde talep tahminleri açıklanmamaktadır ve buna bağlı olarak gün öncesinde
fiyat tahmini yapılamıyor.
* Ayrıca yine bu sistemde gün öncesi piyasasında ilan edilen fiyatlara
göre daha ucuz teklif edilen blok veya saatlik fiyatlara rağmen emir
alınamıyor.
|
