Tutuklamalar Ön Rapora Göre Yapıldı

Soma'da meydana gelen maden faciasıyla ilgili 2 cumhuriyet savcısı ve 4 kişiden oluşan bilirkişi heyetinin hazırladığı raporda, kazanın teknik nezaretçi, işletme müdürü, saha sahibi, iş güvenliği başmühendisi söz konusu şirketin başkanı ile vardiya amirlerinin kusuru sonucu meydana geldiği görüşüne yer verildiği ve soruşturmada tutuklamaların bu rapor doğrultusunda yapıldığı ortaya çıktı. 

AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, cumhuriyet savcıları Gökhan Şahin ve Adem Aktaş ile bilirkişi heyeti olarak görevlendirilen maden mühendisleri Prof. Dr. Ercüment Yalçın, Prof. Dr. Ahmet Hakan Onur, elektrik mühendisi Prof. Dr. Eyüp Akpınar ve A sınıfı iş güvenliği uzmanı Alparslan Ertürk tarafından 16 Mayıs'ta yapılan inceleme sonucunda hazırlanan ön raporda, kazanın oluşuna ve sorumluları hakkında tespitlere yer verildi.

Facianın meydana gelmesinden 2 gün sonra yapılan incelemede madenin bin 400 metre derinliğine kadar inildiği belirtilerek, ilk bin metresinde kömür tespit edilmeyen madenin bu bölümünden itibaren şu gözlemlere yer verildi:

"Yanmaya bağlı taşlarda siyahlıkların olduğu, tahta tahkimatların yanması üzerine taşların yer yer tabana düştüğü, tabanda ayrıca soğutma çalışmalarının belirtisi olarak suların bulunduğu, yer yer suların gölet haline geldiği, bunun derinliğinin çoğu zaman 30-40 santimetre civarında olduğu, taşıma bandının en son yandığı kısma kadar ayrıca elektrik kablolarının dış yüzeylerinin de içerisindeki bakır kablo görünecek şekilde ileri gidildikçe sürekli devam ettiği, bu sırada arama kurtarma çalışmalarının (tahlisiye) ekipler tarafından sürdürüldüğü, daha da ilerilere gidildikçe kısım kısım göçüklerin bulunduğu, madenin üst ve yanlarında bulunan tahta tahkimatların yanık olduğu ve kısmen yenilendiği, kazanın meydana geldiği noktaya yaklaşıldığında soğutma çalışmalarından dolayı su akışının devam ettiği, sıcaklığın arttığı, bu sıcaklığın nedeninin çelik bağlar arasındaki tahta tahkimatların soğumadığından olduğu görüldü."

"Yangın trafo kaynaklı olamaz"

Madendeki yangına transformatör patlamasının yol açtığı yönündeki iddiaların da uzman bilirkişi tarafından ele alındığı anlaşılan raporda, U2 elektrik trafosunda elektrik bilirkişisi Prof. Dr. Eyüp Akpınar tarafından detaylı incelemenin yapıldığı, U3 trafosunda ise devam eden yangın nedeniyle inceleme yapılamadığı bilgisine yer verildi.

Bununla birlikte trafo transformatörü içinde patlayıcı, yanıcı yağ ve gaz bulunmadığının bilindiği ifade edilen raporda, "Tüm bunlara dayanarak kazanın bir transformatör patlaması diye adlandırılan bir cihaz arızasından kaynaklanmış olamayacağı kanaati oluşmuştur" değerlendirmesi yer aldı.

"Karbonmonoksit değerleri tehlike sınırını 10 kat aşmış"

Ön raporda, madendeki gaz ölçüm sistemleri ve ölçüm değerlerine ilişkin yapılan tespitlerde ise soruşturmayı yürüten Akhisar Cumhuriyet Başsavcılığı'nca verilen resmi belgelerde, madende 19'ar adet karbonmonoksit ve metan, 9 oksijen ve 1'i de karbondioksit hassasiyetli olmak üzere toplam 48 uzaktan algılamalı sensörün ocağın değişik bölgelerine konuşlandırdığının belirlendiği kaydedildi.

Özellikle karbonmonoksit sensörlerinin kömür üretiminin yapıldığı ayakların hava dönüş yollarına yerleştirildiğinin tespit edildiği kaydedilen ön raporda, 2014 Mart ayından kazanın olduğu ana kadar yapılan ölçüm değerleri hakkında ise şu bilgilere yer verildi:

"Özellikle S panosu S3 klasik ayak hava çıkışında bulunan sensörde (470 numaralı), madenlerde izin verilen azami konsantrasyon olan 50 PPM'nin üzerinde, çok sayıda ölçüm kaydı olduğu tespit edilmiştir. Bu sensörlerin yer yer 500 PPM'nin üzerinde kayıtlar yaptığı saptanmıştır. Ölçüm cihazı da maksimum 500 PPM'yi göstermektedir. Yüksek içerikli karbonmonoksit, kömürün kendiliğinden yanmasının en önemli göstergesidir. Aynı durumun H panosu H3 yarı mekanize hava çıkışında bulunan sensörde (490 numaralı) sensörde, 8 Mayıs ile 13 Mayıs 2014 tarihleri arasında görülmektedir. Benzer yükseklikler, aynı tarih aralıklarında 490 numaralı sensör, 536 numaralı, 415 numaralı sensörde de tespit edilmiştir. Madenlerdeki güvenlik kurallarına göre, yüzde 19 oksijen değeri altında maksimum binde 5 karbondioksit ve maksimum 50 PPM üzerinde karbonmonoksit bulunan madenlerde çalışılamaz. Yukarıda konuları belirlenen sensörlerde, limit değerinin altında oksijen konsantrasyonlarına da rastlanmıştır."

Kayıtlar işlenmemiş

Ön raporda, ilgili mevzuat uyarınca teknik nezaretçilerin, 15 günde bir ölçüm değerlerini, "onaylı teknik nezaretçi defterlerine" kaydetmek zorunda olmalarına karşın bunun yerine getirilmemiş olduğu tespitine de yer verildi.

Kazanın sorumluları

Yapılan incelemeler neticesinde, kazanın meydana gelişinde sorumlu olanlar hakkında heyetin kendi kanaatine de yer verilen raporda, "Kazada tahminimize göre, teknik nezaretçi, işletme müdürü, saha sahibi, iş güvenliği başmühendisi söz konusu şirketin başkanı ile vardiya amirlerinin kusurlu olduğunu düşünmekteyiz" değerlendirilmesine yer verildi.

Heyet, ön raporunda ayrıca ayrıntılı raporun, olayın görgü şahitlerinin, mağdurlarının ve arama kurtarma çalışmalarına katılan ekiplerin ifade ve beyanları alındıktan sonra hazırlanarak Akhisar Cumhuriyet Başsavcılığı'na sunacağını belirtti.

Akhisar Cumhuriyet Başsavcılığı'nca yürütülen soruşturma kapsamında, ilk aşamada 39 şüpheli belirlenmiş, 3 kişinin olayda vefat etmesi nedeniyle 36 kişi gözaltına alınmış ve bunlardan aralarında şirket yönetim kurulu başkanı Can Gürkan, genel müdür Ramazan Doğru ve işletme müdürü Akın Çelik'in de aralarında bulunduğu 8 kişi tutuklanmıştı.

Soruşturmada gözaltına alınan 9 kişiye adli kontrol kararı verilmiş, 8 kişi mahkemece, 11 kişi de savcılıkça serbest bırakılmıştı.