|
Fotoğraf: Sergül Keskin
Deloitte'in Türkiye Müteahhitler Birliği
İşbirliği ile hayata geçirdiği 'Türkiye'nin İnşaat Liderleri
2010' araştırma sonuçları Swissotel'de düzenlenen
toplantıda açıklandı. 'Türkiye'nin İnşaat Liderleri 2010' araştırma raporuna
göre, Türkiye'de inşaat sektöründe ilk 10 firmanın 2008'de 11
milyar 806 milyon lira olan toplam cirosu yüzde 6,6 artışla 2009'da 12 milyar
582 milyon liraya yükseldi.
Raporu açıklayan Deloitte İnşaat ve Gayrimenkul Sektörü Ortağı Cem Sezgin,
raporun Türkiye'de bir ilk olduğunu ve büyük bir boşluğu doldurduğunu
düşündüğünü söyledi.
Çalışmaya 28 firmanın katıldığını ve en büyük 6 firmanın üst düzey
yöneticilerinin de yapılan röportajlarla aktif katılımları olduğunu belirten
Sezgin, Körfez bölgesinin Türkiye ve dünya inşaat piyasası için önemini dikkate
alarak öneride bulunan özel bir bölüm de açtıklarını raporu, bir başucu kaynağı
olarak kullanılacak hale getirmeyi hedeflediklerini ifade etti.
Rapora göre, 2009, ekonomik krizin en ciddi hissedildiği sene olmasına
rağmen, inşaat sektöründeki ilk 10 firmanın 2008'de 11 milyar 806 milyon lira
olan toplam cirosu yüzde 6,6 artışla 2009'da 12 milyar 582 milyon liraya
yükseldi.
Söz konusu firmalardan 8'inin taahhüt cirolarını 2008'e göre artırdığı, ilk 7
sırada yer alan firmaların her birinin de 1 milyar lira baremini aştığı
bilgisine yer verilen raporda, Türk firmalarının dünya ölçeğinde firmalar haline
geldiği, ilk 10'da yer alan firmaların ağırlıklı olarak yurt dışı müteahhitlik
hizmetlerine odaklanmış durumda olduğu vurgulandı.
Rapora göre ciro sıralamasında Enka, 2 milyar 906 milyon lira ile ilk sırada
yer alırken, onu sırasıyla 1 milyar 733 milyon lira ile Gama, 1 milyar 339
milyon lira ile Tekfen, 1 milyar 206 milyon lira ile Tav, 1 milyar 84 milyon
lira ile Yüksel İnşaat, 1 milyar 83 milyon lira ile Mak-Yol, 1 milyar 52 milyon
lira ile Stfa, 821 milyon lira ile REC-Rönesans, 706 milyon lira ile Doğuş, 652
milyon lira ile de Tepe izledi.
Raporda, 2008 ve 2009 yıllarındaki
ciro ve mutlak değer artışına ilişkin veriler de yer aldı. Buna göre ciro artış
şampiyonu yüzde 70,8 artış oranıyla Stfa olurken, yüzde 50,6 ile Mak-Yol ikinci,
yüzde 38,9 ile Tav 3. sıraya yerleşti. Bu dönemde cirosunda en büyük düşüş
yaşayan şirket ise 19,9 ile Enka olurken, bu şirketi yüzde 13 oranıyla Tepe
izledi.
Krizin istihdama etkisi
Raporda yer alan 28 firmanın istihdam rakamlarına bakıldığında, 2008 yılında
114 bin 103 olan istihdam oranının 2009 yılında yüzde 15 düşüşle 96 bin 444'e
gerilediği görüldü.
İstihdam sıralamasında Enka 25 bin 292 çalışan ile ilk sırada yer alırken, 12
bin 602 çalışan ile Gama ikinci, 8 bin 606 çalışan ile Tekfen üçüncü, 7 bin 500
çalışanı ile Rec-Rönesans dördüncü, 6 bin 338 çalışan ile de Yüksel inşaat
beşinci oldu.
İstihdam artışı sağlayan firmalara da yer verilen raporda, Konteki İnşaat 405
olan işçi sayısını yüzde 212 artışla bin 265'e çıkararak istihdam artışı
şampiyonu olurken, Rönesans 4 bin 500 olan çalışan sayısını 7 bin 500'e
çıkararak yüzde 67 artışla ikinci, Cengiz İnşaat da 597 olan çalışan sayısını
991'e çıkararak yüzde 66'lık büyüme ile üçüncü sıraya yerleşti.
Raporda, ciroların yüzde 37'sinin ulaşımdan, yüzde 33'ünün endüstriyel
inşaattan, yüzde 22'sinin de binadan geldiği belirtildi.
Yurt dışı kazanç kapısı
Çalışmaya katılan 28 firmanın aktif oldukları alanlara bakıldığında, 25 firma
bina inşaatında, 20'si endüstriyel, 20'sinin ulaşım, 13'ünün altyapı, 5'inin de
diğer alanlarda faaliyet gösterdiği belirtilen rapora göre, birçok firmanın
birden fazla alt sektörde faaliyet gösterdiği, özellikle risklere karşı daha
zengin faaliyet alanıyla hizmet vermenin tercih edildiği görüldü.
Raporda bina, endüstriyel, ulaşım ve altyapı alanlarında faaliyet gösteren 7
firma var iken, sadece binaya odaklanmış 6 firmanın bulunduğu dikkati çekti.
Rapora göre Türk firmalarının birçoğu için yurt dışı önemli bir kazanç
kapısı. Firmaların üçte biri 2009 taahhüt cirolarının neredeyse tamamını Türkiye
dışında kazanmış. Katılımcı firmalar 3 kıtada 38 farklı ülkede faaliyet
gösteriyor. Toplam 13 firmanın yurt dışı taahhüt gelirlerinin toplam taahhüt
gelirlerine oranı yüzde 80'den fazla. Bu 28 firmadan 19'ü Türkiye'de, 18'i
Libya'da, 6'şar firma Suudi Arabistan, Kazakistan, Azerbaycan ve Birleşik Arap
Emirlikleri'nde, 5'er firma Umman ve Katar'da, 4'er firma da Rusya ve Cezayir'de
faaliyette bulunuyor. Bu da Türk firmalarının tanınan ve tercih edilen firmalar
haline geldiğini gösteriyor.
Firmaların faaliyet gösterdikleri ülke sayısına da
bakıldığında, ilk 5 sırada sırasıyla 11 ülke ile Tekfen, 9'ar farklı ülke ile
Yüksel İnşaat ve Enka, 8'er değişik ülke ile Stfa ve Tav yer alıyor.
Körfez
bölgesi
Körfez bölgesine ilişkin özel bir bölümün de yer aldığı raporda, Suudi
Arabistan, Kuveyt, Umman, Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Katar
olmak üzere 6 ülkeye ilişkin bilgilere yer verildi.
Bu 6 ülkenin nüfusunun Türkiye nüfusunun yarısı kadar
olmasına rağmen, toplam GSMH'nın Türkiye'nin GSMH'sından yüzde 20 daha büyük
olduğu bilgisinin yer aldığı raporda, krizden yaşanan olumsuz gelişmelerin çabuk
atlatıldığı, bölgenin Türk müteahhitler için can simidi olacak, mega projelerin
yer aldığı bir pazar olduğu görüşlerine yer verildi.
Suudi Arabistan'da 722 milyar dolar büyüklüğünde 700 projenin mevcut olduğu
ve bunların yüzde 20'sinden fazlasının uygulama aşamasında, 2010-2011 için
tahmin edilen ek gelecek projenin de 150 milyar dolar olduğu bilgisi verildi.
Suudi Arabistan'da bu trendin 2012 ve 2013'de de takip ettiği düşünülürse,
2014'den önce 1 trilyon dolarlık dev bir pazar olduğu ifade edildi.
Raporda, bölgede ikinci ülkenin BAE
olduğu ve bu ülkede inşaat sektörünün GSMH'ya katkısının yüzde 11'lere
yaklaştığı bilgisi verildi. BAE'de kriz döneminde askıya alınan işlerin oranının
yüzde 39'u bulduğu, ancak burada ciddi mega projelerin bulunduğu belirtildi.
Üçüncü dikkati çeken ülkenin ise Katar olduğu dile getirilen
raporda, bölgenin en zengin ülkesi olan Katar'ın dünya doğalgaz rezervlerinin yüzde
14'üne sahip olduğu kaydedildi. Katar'ın inşaat sektöründe büyüme oranının yüzde 48
olduğu bildirildi.
Türk müteahhitlik firmalarının körfez ülkelerinde üstlendikleri işlere
bakıldığında BAE 6 milyar 626 milyon TL ile ilk sırayı alırken, Katar 5 milyar
976 milyon TL ile ikinci, 4 milyar 958 TL ile Suudi Arabistan üçüncü, 2 milyar
929 milyon TL ile Umman dördüncü, 350 milyon TL ile Kuveyt 5,281 milyon lira ile
de Bahreyn 6. sırada yer alıyor.
Türk müteahhitlik firmalarının
toplam yurt dışı ciroları 2000-2009 yılları arasında 102 milyar 806 milyon lira
iken, Körfez bölgesindeki toplam cironun 21 milyar 121 milyon lira olduğu
belirtilen raporda, bu oranın Türkiye'nin yurt dışından aldığı projelerin yüzde
21'ine tekabül ettiği belirtildi.
Raporda, 2000'li yılların başında Körfez bölgesinin payı yüzde 4'ler
civarında iken, şimdi yüzde 20'leri aştığı ve can alıcı bir pazar haline geldiği
kaydedildi.
Körfez ülkelerinde iş yapan firmaların aktivitelerine
bakıldığında 6'şar firma BAE ve Suudi Arabistan'da, 5'er firma Katar ve
Umman'da, 1 firma da Kuveyt'te iş yapıyor. Tekfen, Körfez'deki 6 ülkeden 5'inde,
Stfa 4'ünde, Tav ve Yüksel ise 3'er ülkede faaliyet
gösteriyor.
|
