|
rom ve ferrokrom benim bilgi alanım değil. Konuya sadece Türkiye'nin krom
madenleri ve bu madenin limanlara ulaştırılarak kuru dökmeyük gemileriyle ihraç
amaçlı olarak taşınması açısından baktım.Ayrıca kromu yeterince değerlendiriyor
muyuz, bu konuyu da inceledim.
Hangi kaynağı bulduysam, haliyle okudum,
inceledim, daha yeni bilgilere ulaşmaya çalıştım. Bu kaynaklar arasında TMMOB
Maden Mühendisleri Odası'nın ve MTA tarafından veya bireysel bazda uzmanlar
tarafından yapılmış, yayınlanmış raporlar var. Yazacaklarım kısmen eski verileri
içerebilir. Bunlardan biri Jeoloji Mühendisi Dr. Hatice Kozlu imzasıyla
yayınlanmış sanırım bir tebliğ veya rapor. Buradaki seçilmiş başlık "Türkiye
yılda 2 milyon ton krom ihraç ediyor"
Krom hangi limanlardan, hangi
ülkelere ihraç ediliyor ve kuru dökmeyük gemilerine sahip Türk armatörlük
firmalarının bu taşımadan aldıkları pay ne?"
Birdiğer sorum; "Türkiye
krom gibi çok önemli bir sanayi hammaddesi olan bu madeni layıkıyla çıkartıyor
mu, dünya krom ve ferrokrom borsalarında hakkıyla değerlendirebiliyor mu; Ham
olarak mı pazarlıyor, yoksa işleyerek daha yüksek gelir sağlayacak şekilde mi
ihraç ediyor?"
Rapor'da özetlenerek şöyle deniliyor: "Türkiye 2 milyon
ton krom ihraç ediyor. Ancak ayrıştırma merkezi bulunmadığı için cevherindeki
platin bedavaya veriliyor. Maden zengini olmamıza rağmen bu potansiyeli
ekonomiye kazandıramadığımızın en son örneği kromda ortaya çıktı. İhmalin yıllık
faturası ise 15 ton altına denk. Bu da 40 milyon dolarlık gelir kaybı demek.
Oysa aynı tutarda bir yatırımla bu iki değerli madeni ayrıştırmak mümkün. Platin
zengini Anadolu kromunun taliplileri arasında Çin ve Rusya ilk sıraları
paylaşıyor.
İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri verilerine
göre, 2006'da 108 milyon dolar değerinde krom cevheri, 37,2 milyon dolarlık da
ferro krom ihraç edildi. 2007'nin 11 ayında ise rakamlar iki kat arttı. Krom
ihracatı 235 milyon dolara fırlarken, ferro krom satışından 44 milyon dolar
gelir elde edildi. Enerji Bakanlığı, Adana bölgesinde 400 milyon tonluk yeni bir
rezerv bulunduğunu ifade ediyor.
Türkiye'de çıkan krom cevheri daha
limana inmeden alıcı buluyor. En çok talep, Çin'den geliyor. Uzakdoğu'nun sanayi
devi, 2007'de eylül sonuna kadar dünya pazarından 4 milyon 529 bin ton krom
çekti. Çin, bunun 843 bin tonunu Türkiye'den aldı. 2007 sonu itibarıyla Çin'e
gönderilen krom miktarının bir milyon tona ulaşması bekleniyor." İleriki
yıllarda Çin'in bizzat kendisinin rakip hale geldiği de ortaya çıkmakta. Nitekim
Türkiye'de durma noktasına geldiği görülüyor.
Kromun
kullanım alanları
Yaptığım araştırmada ulaştığım kaynaklardan
alıntı yaparak, kromun hangi alanlarda kullanıldığına cevap saptadım. Deniliyor
ki; Krom cevheri başlıca metalurji, kimya, refrakter ve döküm kumu sanayinde
kullanılır. Metallurji sanayinde krom ; ferrokrom, ferro-siliko-krom, krom
bileşikleri, ekzotermik krom katkıları, diğer krom alaşımları ve krom metali
şeklinde tüketilir.
Metalurji endustrisinde krom cevherinin en önemli
kullanım alanı paslanmaz çelik yapımında kullanılan ferrokrom üretimidir.
Paslanmaz çelik metal ve silah endüstrisinin çok önemli bir maddesidir. Krom
çeliğe sertlik, kırılma ve darbelere karşı direnç, aşınma ve oksitlenmeye karşı
koruma sağlar. Bu kapsamda kromun çeşitli alaşımları mermi, denizaltı, gemi,
uçak, top ve silahlarla ilgili destek sistemlerinde kullanılır. Krom
kimyasalları paslanmayı önleyici özellikleri dolayısıyla uçak ve gemi sanayinde
yaygın olarak ; kimya endustrisinde de sodyum bi-kromat, krumik asit ve boya
hammaddesi yapımında, metal kaplama, deri tabaklama, boya maddeleri (pigment),
seramikler, parlatıcı gereçler, katalistler, boyalar, organik sentetikler,
konserve yapma ajanları, su işleme, sondaj çamuru ve diğer birçok alanda
tüketilir. Kromun süper alaşımları yüksek ısıya dayanıklı randımanı yüksek
türbin motorlarının yapımında kullanılmaktadır.
Türkiye'de
krom yatakları nerede
Türkiye'de yaygın olarak çıkarılan
madenlerden biride kromdur. En zengin krom yatakları; Elazığ'da Guleman, Batı
Akdenizde (Fethiye, Marmaris arasında) Dalaman havzası, Kütahya ile Bursa arası
ve Eskişehir'in doğusundaki Seyitgazi'de yer alır. Adana'nın kuzeyindeki Akdağ
yöresinde de yeni krom yatakları bulunmuştur. Akdağ krom yatakları, dünyanın en
zengin yataklarıdır. Türkiye, krom çıkarımında dünyada 3. sıradadır. Aynı
şekilde Türkiye‘nin ferrokrom üretimi ve ihracatı da artış trendi
sergilemektedir. Türkiye genellikle her yıl ürettiği kadar ferrokrom ihraç
etmiştir.
Dünyada krom rezervleri Güney Afrika, Kazakistan, Türkiye ve
Hindistan'da yoğunlaşmıştır. Dünya rezervinin yüzde 80'i bu ülkelerdedir. Yüzde
11 payla Türkiye dünya dördüncüsüdür. Dünya yıllık üretimi 15 - 17 milyon ton
civarında gerçekleşmektedir. Yıllık tüketim ortalama yüzde 5 civarında
artmaktadır.
Başta Amerika olmak üzere, Almanya, Fransa, İngiltere,
İtalya, Japonya, İspanya gibi gelişmiş ülkelerin hiç birinde krom üretimi
yapılmamaktadır. Bunlardan ABD'de az miktarda krom rezervi bulunmakla beraber,
bu rezerv işletilmemektedir. Ferrokrom ve çelik üretimi ise büyük oranda bu
ülkelerde yapılmaktadır.
Bu makalem ile bir kapıyı aralamak istiyorum;
krom ve ferrokrom ve ihracatı üzerine değerlendirmeleri yayınlamaya hazırım. Bu
konu ayni zamanda kuru dökmeyük filosuna sahip armatörlerimizi de yakından
ilgilendirmektedir.
|
