|
b>Çarpık kentleşmenin önlenememesi, hızlı yapılaşma niteliksiz konut sayısında artışa neden oluyor. Başbakanlık Konut Müsteşarlığı’nın belirlemelerine göre, ruhsatlı konutların oranı %33 düzeyinde.
Gecekondulaşmaya karşı yapılan mücadelenin yetersizliği, Türkiye’deki konut sorununun niteliğini de etkiliyor. Ruhsatsız konut sunumunun fazlalığı nedeniyle bugün Türkiye’de, konut açığı değil, nitelikli konut sorunu yaşandığı belirtiliyor. Başbakanlık Konut Müsteşarlığı’nın yaptığı bir araştırmanın sonuçlarına göre, Türkiye’de, kentsel yerlerdeki konut stoğunun ortalama yüzde 62’si ruhsatlı.
Ancak inşaat ruhsatları değil de yapı kullanım izinleri dikkate alındığında, bu oran yüzde 33’e kadar düşüyor.
Araştırmaya göre, sadece yapı inşaat izinlerine bakıldığında bile Türkiye’deki kaçak yapılaşmanın boyutunun yüzde 40 düzeyinde olduğunu ortaya koyuyor.
İl ve ilçelerdeki konutlar dikkate alınarak yapılan incelemeye göre, kentsel kesimden bulunan 13 milyon 597 bin 676 konut stokunun 8 milyon 366 bininin inşaat ruhsatı, 4 milyon 524 bininin yapı kullanım izni bulunuyor.
YAPI KULLANIM İZNİ ALANLARIN ORANI %54
İnşaat ruhsatı bulunan konutların ancak yüzde 54’ü yapı kullanım izni alabilmiş. Araştırmaya göre, 2000 itibariyle kentsel kesimde konut ihtiyacı ise 10 milyon 906 bin 368 olarak belirlendi.
Nüfus verileri dikkate alındığında 2000 itibariyle Türkiye genelinde kentsel kesimde 2 milyon 691 bin 308 adet konut fazlası görünüyor.
İSTANBUL’UN KONUT AÇIĞI 1 MİLYONUN ÜSTÜNDE
Ancak, ruhsatlı olup olmadığına bakılarak yapılan değerlendirmeye göre ise Türkiye’de, 14 il hariç, 67 ilde 2000 itibariyle 2 milyon 816 bin 881 ruhsatlı konut açığı tespit edildi.
2000 yılı itibariyle, Aydın, Tekirdağ, Bolu, Balıkesir, Muğla, Zonguldak, Elazığ, Çanakkale, Nevşehir, Kastamonu, Sinop, Denizli, Çorum, Edirne’de ruhsatlı konut fazlası bulunması dikkati çekti. Bu illerde, 1 milyon 117 bin adetlik konut ihtiyacına karşın, 1 milyon 394 bin adetlik inşaat ruhsatı bulunduğu, 276 bin 942 adet ruhsatlı konut fazlası olduğu tespit edildi.
Aynı yıl itibariyle İstanbul’daki ruhsatlı konut açığı 1 milyon 24.2 bin olarak belirlenirken, Güneydoğu illerindeki konut açığının büyüklüğü dikkat çekti. 2000 yılı itibariyle, Gaziantep’de 100 binin üzerinde, Adana’da yaklaşık 95 bin, Şanlıurfa’da 85 bin, Diyarbakır’da 68 bin konut açığı tespit edildi. Kırıkkale’de 67.2 bin konut açığı belirlenirken, İzmir’de 63 bin 316, Ankara’da 57 bin 626, Bursa’da 45.3 bin, Antalya’da ise 4 bin ruhsatlı konut açığı ortaya çıktı.
KONUT İHTİYACI 2.8 MİLYONU BULACAK
DİE tahminlerine göre, 2000-2010 döneminde kentsel nüfus artışı 10 milyon 970 bin 493 olarak öngörülüyor. Bu durumda, hane halkı büyüklükleri ve nüfusa bağlı olarak 2 milyon 860 bin 343 konuta ihtiyaç duyulacağı hesaplandı.
Ancak araştırmada, konut stokundaki değişik artış varsayımları dikkate alınarak, Türkiye’nin 2010 yılına ilişkin konut talebi konusunda değişik tahminler yapıldı.
2000’de 13 milyon 597 bin 676 olan konut stoğunun 2000-2010 döneminde sabit kalacağı kabul edilen ilk varsayıma göre, bu dönemde 169 bin 35 adet konut açığı oluşacak.
2000 yılı konut stokunun, inşaat ruhsatı artış oranında her yıl artırılması durumunda ise gelecek 10 yılda 6 milyon 127 bin konut fazlası oluşacağı hesaplandı.
2000 yılı ruhsatlı konut stokunun 2000-2010 döneminde ruhsat artış oranında artması ve bu dönemde ruhsatsız konut üretiminin olmaması halinde bile, 3 milyon 505 bin 414 konut fazlası oluşacağı öngörüldü.
Araştırmada, bu rakamların, Türkiye’de konut ihtiyacının ruhsatsız konut stoku fazlalığından kaynaklandığını gösterdiği vurgulandı. Niteliksiz konut stoku fazlalığından dolayı, Türkiye’deki konut sorununun nitelikli konutta yoğunlaştığına dikkat çekilen araştırmada, ruhsatsız konut sunumunun yasal çerçevede karşılanamayan ihtiyaca karşı gelişen bir çözüm olmaktan ziyade, bir yatırım alanı haline geldiği de vurgulandı.
Konutun sadece barınma birimi olmaktan çıkıp, yaşanabilir üniteler olarak tanımlanmaya başlandığına dikkat çekilen değerlendirmede, deprem riski oldukça yüksek olan Türkiye’de konut stokunun depreme dayanıklılık açısından niteliksel ayrımının yapılmasının oldukça önemli olduğu kaydedildi.
Değerlendirmeye göre, mevcut ruhsatlı konut sunumu eğilimleri devam ederse, Bitlis, Hakkari, Kars, Aksaray, Kırıkkale ve Ardahan’da konut açığı sorunu devam edecek.
Ruhsatlı ve ruhsatsız her türlü konut sunumu yetersiz olan bu illerde, ruhsatlı konut üretiminin destekleyecek önlemler alınması gerekiyor. Sakarya’da ise deprem nedeniyle ortaya çıkan konut açığının, 2010’da kapanacağı öngörülüyor.
HANGİ İLLERDE KONUT FAZLASI OLACAK?
Araştırmada, ruhsatlı-ruhsatsız veya nitelik ayrımı yapılmaksızın 2000 yılı itibariyle konut fazlası görülen illerin 2010 itibariyle durumu da 4 ayrı grupta değerlendirildi.
I. Grup: DİE’nin bina sayımına göre 2000 yılı itibariyle konut fazlası olduğu halde, mevcut ruhsatlı konut sunum eğilimlerinin devamı halinde, 2010 yılında, Şanlıurfa, Van, Mardin, Erzurum, Adıyaman, Ağrı, Şırnak, Muş, Düzce ve Gümüşhane’de açığı bekleniyor. Bu illerde, Erzurum ve Adıyaman başta olmak üzere, devletin ruhsatlı konut üretimini destekleyici tedbirleri alması gerekiyor.
II. Grup: Ruhsatlı konut sunumunun fazla olduğu ve 2000 yılı itibariyle konut fazlası olan 14 ilde, 2010’da da konut fazlası olması bekleniyor. Aydın, Balıkesir, Muğla, Zonguldak, Elazığ, Nevşehir, Kastamonu, Sinop, Denizli, Çorum, Edirne, Tekirdağ, Çanakkale ve Bolu’da konut fazlalığı devam edecek. Özellikle Tekirdağ, Çanakkale ve Bolu dışındaki illerde hiç konut yapılmasa ya da sadece ruhsatlı konut stoku göz önünde alınsa bile fazlalık durumu değişmeyecek. Bu illerde devletin, depreme dayanıklılık gibi konut niteliklerini artırıcı politikaları desteklemesi gerekiyor.
III. Grup: 2000 yılında konut fazlalığı olan 34 ilde, 2010’da, ruhsatlı konut üretimi açısından açık bekleniyor. Öncelikle, İstanbul, Konya, Yozgat, Kahramanmaraş, Trabzon, Malatya, Osmaniye, Isparta, Batman, Niğde, Iğdır, Bingöl, Siirt, Tokat, Gaziantep ve Rize’de, ruhsatlı konut üretimini artırma yanında, konutta nitelik değişimini sağlayacak politikaların birlikte uygulanması gerekiyor. Bu grupta bulunan Tunceli, Çankırı, Artvin, Erzincan, Bayburt, Kütahya, Uşak, Bartın, Karaman, Burdur, Kilis, Diyarbakır, Sivas, Karabük, Manisa, Yalova Hatay ve Adana’da ise konutta nitelik dönüşümünü sağlayacak politikaların teşvik edilmesi önerildi.
IV. Grup: Bu grupta, ruhsatsız konutlar nedeniyle konut fazlalağı görünmesine rağmen, ruhsatlı konut üretiminin fazla olması nedeniyle 2010’da ruhsatlı konut açığı beklenmeyen Ankara da dahil 16 il bulunuyor.
|
