Türkiye, 'Kirli Enerjide' Liderliğe Koşuyor

Çevre ve iklim alanında çalışan düşünce kuruluşu Ember, Türkiye'nin 2024'te lider Almanya'yı da geride bırakarak Avrupa'nın en büyük kömür yakan ülkesi olma yolunda ilerlediğini açıkladı.

Kuruluşun derlediği son verilere göre Türkiye 2023 yılında kömürden 117,6 terawatt saat (TWh) elektrik üreterek 118 milyon ton karbondioksit ve ilgili gazların salımına neden oldu.

Böylece Türkiye bir yandan Avrupa'nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi olan Almanya'nın 117,9 TWh'lik üretimini yakalarken diğer yandan da Avrupa'nın kömüre en bağımlı elektrik sistemine sahip olan Polonya'nın 97 TWh'lik üretimini büyük ölçüde aştı.

Euronews’ta yer alan habere göre; Ember, Türkiye'nin elektrik üretiminde kömüre yönelmesinin başlıca sebebini ise yüksek enflasyon nedeniyle pahalı doğal gaz alımlarını azaltarak daha ucuz kömüre yönelen elektrik üreticilerine bağlıyor.

Öte yandan, hem Almanya hem de Polonya 2023 yılında kömür üretiminde yıllık bazda ciddi düşüşler kaydetmiş durumda. İki ülke ayrıca ileriye dönük olarak elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kullanımının artacağı, kömür kullanımının ise azaltılacağı sözünü verdi.

Buna karşılık, 2023 yılı Türkiye'nin kömür yakıtlı elektrik üretiminde üst üste ikinci yıllık artışa işaret ediyor ve Türk enerji üreticileri, ülke dünyanın en yüksek enflasyon oranlarından biriyle boğuşurken ucuz kömürü diğer elektrik üretim biçimlerine tercih etmeye devam edecek gibi görünüyor.

Elektrik üretiminde büyük ölçüde yakıt ithalatına bağımlı olan enerji üreticileri için, hızla yükselen faiz oranları ve zayıflayan para biriminin birleşimi, doğal gaz alımlarında, özellikle de yüksek fiyatlı sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatında yavaşlamaya neden oldu.

Küresel ticaret istihbarat şirketi Kpler'in gemi takip verilerine göre, Türkiye'nin LNG ithalatı 2023'te 2022'ye kıyasla yüzde 8,2 azaldı ve 2019'dan bu yana en düşük seviyeye geriledi.

Azalan gaz ithalatının bir sonucu olarak, doğal gazlı elektrik üretimi 66 TWh'nin biraz üzerinde gerçekleşti ve elektrik üreticileri doğal gaz kullanımını son 4 yılın en düşük seviyesine indirmek zorunda kaldı.

Ember verilerine göre, elektrik şirketleri gaz açığını telafi etmek için kömür santrallerinde elektrik üretimini yıllık yüzde 3,5 artırarak yeni bir rekora imza atarken, kömürün ulusal elektrik üretimindeki payını 2022'deki yüzde 35,4 seviyesinden yüzde 37'ye yükseltti.

2024 için öngörüler
Güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir kaynaklardan gelen arz artmaya devam etse bile, enerji şirketlerinin yükselen maliyetlerin baskısı altında kalmaya devam etmesi ve Rus kömürünün 2024 yılında da Türkiye'nin elektrik üretiminin temel direği olmayı sürdürmesi öngörülüyor.

Almanya'daki kömür yakıtlı üretimin yatay seyretmesi halinde, Türkiye'nin bu yıl Avrupa'nın en büyük kömür yakıtlı elektrik üreticisi olarak ortaya çıkması ve devam eden enerji dönüşümü çabalarında yeni bir odak noktası haline gelmesi olası görülüyor.