THBB’den Yapılara Özel “Beton Karışım Tasarımı” Hizmeti

Türkiye, 3 fay hattı grubunun bulunduğu bir deprem ülkesi. Öyle ki ülke tarihinde pek çok şehirde yıkımla sonuçlanan depremler yaşandı. Ancak, depremlerde yıkıma neden olan fay hattı üzerinde olmamız değildi, çoğunlukla standart dışı beton kullanımı ile uygulama ve proje hataları depremlerde yıkıma neden oldu.

Kaliteli beton üretimini ve kullanımını sağlamak amacıyla çalışan Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) bu hataların ortadan kalkması için Yıldız Teknopark bünyesindeki laboratuvarda pek çok Ar-Ge çalışması ve projesi geliştiriyor. 1995 yılından bu yana üretim kalitesinde sürekliliği sağlamak adına, beton üretim tesislerinin yerinde denetiminin yanı sıra, habersiz ürün denetimleri de gerçekleştiren THBB, geçen yıl Türkiye Hazır Beton Birliği Beton Araştırma Geliştirme ve Teknoloji Danışma Merkezini kurdu.

Kasım 2019’dan bu yana hizmet veren Merkez, hem İstanbul’un beton kalitesinin belirlenmesinde ileri seviye testlerin yapılabilirliğini sağlamayı hem de inşaat ve hazır beton sektörlerinin özel Ar-Ge ve teknoloji danışmanlığı ihtiyaçlarına cevap vermeyi amaçlıyor. Merkezin en dikkat çeken hizmeti ise, inşaat projelerindeki yapıların ihtiyaç duyduğu yük taşıma kapasitesine ve maruz kalacağı dış etkenlere (deniz suyu, karbondioksit, rüzgâr, nem, sıcaklık vb.) göre belirlenen testler yapılarak yapıya özel beton karışım tasarımlarının oluşturulması.

Şu anda Irak’ta çok özel bir yapının beton karışım tasarımını oluşturmak için araştırma ve geliştirme faaliyetleri devam ediyor. Merkezde, çok sıcak hava şartlarında rahatlıkla dökülebilen, uzun saatler sertleşmeden kıvamını koruyabilen yaklaşık 50 kata pompa ile iletilebilen beton tasarlamak için çalışılıyor.

İSTKA destekli Ar-Ge Merkezi
Türkiye’de en çok kullanılan yapı malzemesi olan hazır beton, pek çok ülkeye kıyasla oldukça yeni bir sektör. Ancak buna rağmen Türkiye hazır beton üretiminde Avrupa birinciliği ve dünya üçüncülüğü konumunu 2009’dan bu yana koruyor. Sadece miktar açısından değil, kullanılan betonların dayanım sınıflarında da Türkiye önde. Hazır betonun niteliklerini geliştirmeye yönelik araştırmalar aralıksız sürüyor.

THBB de 2007 yılında kurduğu, 2013 yılından bu yana da Yıldız Teknopark’ta hizmetlerine devam eden laboratuvarında Ar-Ge çalışmaları ve projeler geliştiriyor. Bu projelerle daha az maliyetle kaliteli üretim yapmanın yolları aranırken, çevre dostu-sürdürülebilir beton üretimi için yöntemler geliştiriliyor. Hatta yapılan çalışmalarla laboratuvarda, Türkiye Hazır Beton Birliği Beton Araştırma Geliştirme ve Teknoloji Danışma Merkezi kuruldu. Merkez, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda çalışan İSTKA’nın Yenilikçi ve Yaratıcı İstanbul Mali Destek Programı desteğiyle, Yıldız Teknik Üniversitesinin ortaklığıyla hayata geçti. Merkezde üretim öncesi ve sonrasında da hizmet verilerek üreticilere tasarım aşamasında ve ürün uygunluk kontrol safhasında da destek verilebilecek. Merkez, müteahhitlere, beton, çimento, agrega, kimyasal katkı ve mineral katkı üreticilerine, binalarındaki beton kalitesinin tespitinde ileri seviye testlere ihtiyaç duyan vatandaşlara ve belediyelere de hizmet verecek.

Deprem performans raporu
Uzun zamandır mevcut yapılar için deprem performans analizi raporu hazırlanması konusunda vatandaşlardan yoğun talep aldıklarını söyleyen Türkiye Hazır Beton Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, “Halkımızın sağlıklı ve güvenilir deprem performans analiz raporu almasını sağlamak için çalışmalara başladık. İstanbul Kalkınma Ajansının desteğiyle alınan yeni cihazlarla önemli bir Ar-Ge laboratuvarı konumuna yükselen Laboratuvarımız ve deneyimli ekibimizle hazırlıklarımızı tamamladık ve bütün yapı sahiplerine güvenilir ‘Deprem Performans Raporu’ vermeye başladık. Binalarının depreme dayanıklılığıyla ilgili durumunu merak etmekte olan; mülk sahipleri, bina yöneticileri, mühendislik büroları, belediyeler ve mahalli idareler, kamu kurumları için benzerlerinden ayırt edici özelliklere sahip ayrıntılı Deprem Performans Raporu hazırlayabiliyoruz. Mevcut yapıların depreme dayanıklılığını ölçmenin yanı sıra yapı servis ömürlerini de tespit edebiliyoruz.” dedi.

Şartlara uygun beton
Her yapının maruz kaldığı yük ve çevresel etkiler farklı. Örneğin nükleer santral gibi özel projelerde radyasyona karşı ağır agrega kullanılarak elde edilen betonun kullanılması gerekiyor. Deniz kenarında yapılan bir köprü projesinde deniz suyundan kaynaklanan klorür tuzlarının beton içerisine girmesinin önlenmesi isteniyor. Otoyolda kullanılan agreganın (mıcır, çakıl veya kum) aşınmaya karşı dayanıklı olması talep ediliyor.

Havalimanı, köprü, otoyol, baraj veya nükleer santral gibi özel projelerde proje başlamadan yüklenici firmalar veya müşavir firmaların yapının performansı için gerekli kriterleri kendilerine ilettiğini ifade eden Yavuz Işık, “Biz de istenen şartlara uygun betonu üretiyoruz. Beton üretiminde kullanılan çimento, agrega, su ve kimyasal katkı gibi malzemeleri laboratuvarımızda test ederek uygunluğu araştırıldıktan sonra özel beton karışım tasarımı hazırlıyoruz. Hazırladığımız özel karışım tasarımına uygun üretilen betonlara bazı performans deneyleri uyguluyoruz. Basınç dayanımı, klor geçirimliliği, karbonatlaşma derinliği, basınç altında su işleme derinliği veya alkali silika reaktifliği gibi betonun ömrünü etkileyen bazı parametreler araştırılıyor.” diye konuştu.

Zaman zaman yurt dışı inşaat projelerinde görev yaptıklarının altını çizen Yavuz Işık, bu konuda şu örnekleri paylaşıyor: “Gürcistan’da bir akarsu üzerine kurulacak hidroelektrik santrali inşaatı başlamadan çakıl ve kum üzerinde gerekli araştırmaları yaptık. Tanzanya’da bir demir yolu inşaatında kullanılan betonun kalite kontrol çalışmalarını yürütüyoruz. Bütün yapılarda beklenti beton sertleştiğinde hedeflenen yükü taşıyabilecek ve çevre şartlarına dayanıklı uzun ömürlü olması, yapı inşa edilirken ise rahatlıkla betonun işlenebilmesi yani kolaylıkla dökülebilmesi. Böylece şantiyede çalışma esnasında kolaylık sağlarken diğer taraftan da yapının uzun ömürlü olması için bazı özelliklere sahip olması sağlanıyor.”