|
Türkiye'de bir taraftan Mersin Akkuyu'ya yapılması planlanan
ilk nükleer santral için Rusya ile yapılan hükümetlerarası anlaşma çerçevesinde
çalışmalar sürerken, bir taraftan da Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
(TAEK) mevzuat hazırlama çalışmalarına devam ediyor. TAEK tarafından
hazırlanan ''Nükleer Tesislerin ve Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunması
Yönetmelik'' taslağı ile ''Radyoaktif Atım Yönetimi Yönetmeliği
Taslağı'' görüşe açıldı. Nükleer Tesislerin ve Nükleer Maddelerin
Fiziksel Korunması Yönetmelik Taslağı ile nükleer tesisler ile bulundurulan,
kullanılan, depolanan veya taşınan nükleer maddelerin (plütonyum, uranyum-235,
uranyum 233 ve ışınlanmış yakıt) sabotaj ve hırsızlığa karşı korunması için
alınması gereken fiziksel koruma önlemlerine ilişkin esaslar düzenleniyor. Söz
konusu nükleer maddeler miktarlarına göre 3 sınıfa ayrıldı.
Taslağa göre, nükleer tesisler, nükleer
emniyete ilişkin fiziksel koruma hususları dikkate alınarak tasarımlanacak.
Yönetmelik kapsamına giren faaliyetlerde bulunan tüm kişi, kurum ve kuruluşlar
nükleer emniyet kültürünü yürüttükleri faaliyetlere en üst seviyede yansıtacak.
Bir tesiste farklı sınıflarda nükleer madde bulunduran binalar, bulundurdukları
nükleer maddelerin sınıflarına göre fiziksel koruma önlemlerine tabi tutulacak
veya toplam madde miktarı dikkate alınarak tesisin tümü için tek bir madde sınıf
belirlenecek ve bu sınıfa göre fiziksel koruma önlemleri dikkate alınacak.
Merkezi alarm
istasyonu
Taslağa göre, Merkezi Alarm
İstasyonu (MAİ), herhangi bir tehdit durumunda dahi fonksiyonlarını yerine
getirebilecek sağlamlıkta tasarımlanacak ve korunan alan içerisinde bulunacak.
Fonksiyonlarını daha etkin bir şekilde yerine getirebileceği farklı bir yer
olması durumunda korunan alan dışında da bulunabilecek. MAİ'ye sınırlı sayıda
seçilen yetkili kişiler girebilecek. Fiziksel koruma planları gizli olarak
sunulacak ve saklanacak. Nükleer tesislerin ve nükleer maddelerin fiziksel
korumasını tehlikeye atacak özel ve detaylı bilgilere yetkisiz bir şekilde
ulaşılmasını ve bu bilgilerin açıklanmasını engelleyecek uygun koruyucu önlemler
alınacak. Fiziksel koruma sisteminin sabotaja veya nükleer madde hırsızlığına
imkan verebilecek muhtemel zayıflıklarını içeren bilgiler idari olarak yüksek
seviyede gizlilikle korunacak. Nükleer maddelerin bulunduğu alanlara veya
tesislere girecek kişilerin sayısı mümkün olan en az kişi ilkesine uygun olarak
sınırlandırılacak.
Nükleer maddelerin
saklandığı alanlar için şifreli anahtar
Bütün nükleer maddeler TAEK tarafından onaylanan nükleer madde sayım ve
kontrol sistemine uygun olarak kayıt altında tutulacak ve hareketleri
kaydedilecek. Nükleer maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma planında
kontrollü alan olarak belirlenecek. Nükleer madde hırsızlığı ve sabotaja karşı
giriş veya çıkış yapan kişiler, araçlar ve paketler aranacak.
Hususi motorlu taşıtların korunan alanlara
giriş en az seviyede tutulacak ve bu tür taşıtlar için özel olarak ayrılmış park
alanları kullanılacak. Korunan alanı çevreleyen fiziksel bariyerlere intrüzyon
(bir nükleer tesise veya nükleer maddenin bulunduğu yere hırsızlık, sabotaj veya
kötü niyetli bir amaç için izinsiz girme eylemi) dedektörleri ve kameralar
yerleştirilecek. Dedektör veya kameralar tarafından tespit edilen olayları
zamanında değerlendirmek üzere bir sistem kurulacak.
Nükleer maddelerin depolandığı alanların ve nükleer maddelerin saklandığı
depoların anahtarlarına sahip olanlar ile bu bölümlere giriş ve çıkış yetkisi
bulunan kişilerin belirlenmesi ve kayıtların tutulması yetkili kişinin
sorumluluğunda bulunacak. Söz konusu alanlarda çoğaltılma olasılığı en düşük
olan anahtar tiplerinin ve ele geçirilmesi en zor olan şifre kombinasyonlarının
seçilmesine özen gösterilecek. Şifreler belli aralıklarla değiştirilecek.
Herhangi bir şüphe veya tehlike olduğu düşünülüyorsa kilitler, anahtarlar ve
şifreler derhal değiştirilecek.
1.
sınıf nükleer maddelerin bulunduğu iç
alanlar
Taslağa göre, 1. sınıf nükleer
maddelerin bulundurulduğu yerler fiziksel koruma planında ''iç alan'' olarak
belirlenecek. İç alanlar korunan alanların içinde yer alacak. İç alanlarda,
korunan alanlar için alınan önlemlere ek olarak; iç alanın tavını, duvarları ve
zemini intrüzyonu engelleyecek şekilde tasarımlanacak ve yapılacak. Hususi
motorlu taşıtlar iç alanlara giremeyecek. İç alana girildiğinde, giren kişinin
iç alanda bulunduğu süre boyunca iki veya daha fazla yetkili personel sürekli
gözetim yapacak. İç alanlara giriş ve çıkışların sayısı en az olacak şekilde
düzenlenecek. Tüm acil çıkış noktaları intrüzyon dedektörleri ile donatılacak.
Diğer potansiyel giriş olabilecek yerler uygun şekilde emniyetli hale
getirilecek ve Merkezi Alarm İstasyonuna bağlanan bir alarm sistemi kurulacak.
Nükleer maddelerin çalınmasına ve sabotaja karşı etkin şekilde karşı koymak
üzere acil durum eylem planları hazırlanacak. 1. sınıf nükleer maddelerin
depolama alanları da sürekli olarak kilitli tutulacak ve kullanılmadıkları
zamanlarda alarmlar aktif hale getirilecek.
Taşıma türü ve güzergah seçimi
Nükleer maddelerin taşınmasında güzergah belirlenirken taşıma emniyeti
açısından doğal afet, toplumsal karışılıklar ve kolluk kuvvetlerinin imkanları
gibi hususlar göz önüne alınacak. Nükleer maddelerin karayolu, demiryolu ve
denizyolu ile taşınması sırasında geçici bir Taşıma Kontrol Merkezi
oluşturulacak. Nükleer maddelerin uluslararası taşınmasında alınacak fiziksel
koruma önlemleriyle ilgili sorumluluklar gönderici ve alıcı arısında yapılacak
sözleşme veya anlaşma ile belirlenecek. Nükleer madde hırsızlığını veya bu
maddelere karşı sabotajı önlemek üzere eğitilmiş ve uygun şekilde silahlı olarak
donatılmış koruma görevlileri bütün taşımalara eşlik edecek.
Her taşıma için TAEK tarafından onaylanmış
özellikle saldırılara karşı koyacak şekilde yapılmış ve gerektiğinde aracı
hareket ettiremez hale getirici bir cihazla donatılmış araçlar kullanılacak.
Nükleer tesisler ile nükleer madde bulunduran, kullanılan ve depolanan yerler
yönetmelik kapsamında TAEK denetimine tabi bulunacak. Denetimler haberli veya
habersiz olarak yapılabilecek. Nükleer maddelerin bulundurulması, kullanılması,
depolanması veya taşınması sırasında tespit edilebilecek herhangi bir ciddi
olumsuz durum hakkında TAEK hukuki işlem başlatabilecek.
Radyoaktif atık
yönetimi
TAEK'in görüşe açtığı
''Radyoaktif Atık Yönetimi Yönetmeliği'' taslağı ile de nükleer enerjinin ve
iyonlaştırıcı radyasyon kaynaklarının barışçıl amaçlı kullanımına ilişkin
faaliyetler sırasında ortaya çıkabilecek radyoaktif atıkların çalışanlara,
halka, çevreye ve gelecek nesillere zarar vermeyecek şekilde güvenli olarak
yönetilmesine ilişkin esaslar düzenleniyor. Taslağa göre, radyoaktif atıkların
hacim ve aktivite olarak mümkün ve makul en düşük seviyede tutulması için
gereken tüm önlemler alınacak. Radyoaktif atık yönetiminde insan ve çevre
üzerinde olası sınır ötesi etkiler de dikkate alınacak.
Radyoaktif atıklar radyoaktivite seviyelerine
göre çok kısa ömürlü, çok düşük seviyeli, düşük-orta seviyeli ve yüksek seviyeli
radyoaktif atıklar olarak sınıflandırılacak. Radyoaktif atıkların güvenli olarak
depolanmasında çoklu bariyer yaklaşımı uygulanarak atıkların çevreden izolasyonu
sağlanacak. Radyoaktif atık tesisinin güvenliğine ilişkin tüm faaliyetlerde
derinliğine savunma stratejisi uygulanacak.
|
