|
Mahallede ortalama 60 bin liraya alınan evlerin şimdiki fiyatı ilanlardan görülüyor. Belediyenin deyişiyle ‘dünyanın en sosyal projesi’nde, evlerin fiyatı en az 15 kat artmış!
Sulukule mahallesi, orada yaşayan sosyal hayatıyla, insanıyla Sulukule idi, proje alanının hemen dibindeki ‘birbuçuk’ sokakta yaşamaya devam eden Sulukulelilerin birçoğu eski mahallelerinin ne hale dönüştüğünü izlediler dört yıl boyunca…
“Yabancılar aldı buraları hep. Avukat, savcı böyle insanlar aldı buraları.” [Sulukule, Fatih Pınar, 2009]
“Neden sattım? Hiç satmak istemedim. Tapulu evim burası benim. Paranız bankaya yatacak dediler, paranızı alamayacaksınız dediler, ev boşuna gidecek dediler, korkudan 100 milyara sattım, 7 kardeş paylaştık bu parayı. Buralar yıkılıp da yeni evler olursa, bizler giremeyiz buraya, bizlere artık burada yer yok.” [Sulukule, Fatih Pınar, 2009]
Üç yıl boyunca, yıkımı sokak sokak, ev ev devam eden bir kentsel dönüşüm içinde yaşamıştı bu insanlar. Bir kısmı şehrin 40 km ötesine, Taşoluk’a gönderildi borçlandırılarak. Bugün Taşoluk’ta sadece bir ailenin kaldığı biliniyor.
“Şükrü Pündük: Sulukule’deki iç avlulu sistemden betonarme binalara sürülen vatandaşlarım, orada komşularıyla iç içe yaşıyordu. Aileleri ayakta tutan, sosyal yardımlaşmanın yüksek olduğu bir mahalle hayatımız vardı.” [Hacer Uzun, Kentsel Dönüsüm Uygulamalarının Kent Özlemi ve Kentlilik Açısından Değerlendirilmesi Sulukule – Tasoluk Örneği, Yüksek Lisans Tezi, 2009]
“Gülsüm Bitirmiş: Sabah saat 9’da, çık çık dışarı evi yıkıyoruz dediler, neden dedim, burayı Büyükşehir belediyesi aldı dediler, kimden aldı dedim, benim ninemin dedemin evi burası dedim, çık dedi yıkıyoruz. Evi yıkacaksın, beni nereye koyacaksın, bana ev ver… Doğduğum, büyüdüğüm yerden atıyor bizi.” [Canım Sulukule, Nejla Osseiran, 2009]
“Burada villalar olacak yaşayacak, bizler de dışarıda yaşayacağız. Biz ikinci insan olarak gözüküyoruz onların gözünde.” [Sulukule, Fatih Pınar, 2009]
“Selahattin Güdek: Bu evlerde [Taşoluk] en büyük sorun ulaşım. Bugün bir yere gitmeye kalksan, Fatih’e gitmek istesem cebimden en aşağı 10 lira çıkar. Orada [Sulukule] ben 120 milyon kira veriyordum. Orada rahattım, geçimimizde hiçbir problem yoktu. Burayı satıp yine gitmeyi düşünüyorum.” [Sulukule: Kimin İçin Dönüşüm, Nejla Osseiran, 2012]
“Filiz Ateş: İki sene oturdum, baktım olacak gibi değil, borçlar birikti, sattım evimi [Taşoluk]. 500 kiraya veriyorum.” [Sulukule: Kimin İçin Dönüşüm, Nejla Osseiran, 2012]
“Dağ başında zengin, sosyete hatayı yaşıyoruz.” [Sulukule, Fatih Pınar, 2009]
TOKİ işbirliği, Özkar inşaat marifeti ve belediye arka fonu ile Türkiye’nin ilk yap-boz tarzı dönüşüm projesinde şimdi sıra anahtar tesliminde. Yaklaşık 20 aile yeni evlerine yerleşmeye başlamış.
Proje alanını gezmek, bakmak yasak hala. Ancak “ev kiralayacağım veya alacağım, nereye gitmem gerekebilir” gibi bir bahane ile bir demir kapının aralığından sıyrıldığınızda ‘içeride’ olabiliyorsunuz. Az önce uğradığınız ‘birbuçuk’ sokaklık Sulukule havasından sonra, Osmanlı Konağı denilen bu binaların olduğu sokaklar o kadar yapay geliyor ki, sanki evler hala maket!
İlerde dev bir kütle görüyorsunuz, üzerinde bir afiş: Okyanus Koleji. Avan projede böyle bir şey var mıydı diye düşünürken, ‘Ticaret-Kültür-Eğitim’ adı altında ayrılmış alana bir özel okulun yerleşmiş olduğu, doğrusu iyi bir ticaret işi olduğu yerleşiyor zihnimizde…
 Okyanus Koleji
 Okyanus Koleji Projesi
Neyin nesiymiş bu Okyanus Koleji derken, şöyle tanıtıyorlar kendilerini: “Okyanus Kolejleri'nin 10. kampüsü olan Fatih Okyanus Koleji, İstanbul'un Fatih semtinde, Edirnekapı Surları'nın yanında tarihi bir doku içerisinde 5000 metrekarelik alanda kurulu bulunuyor. Anaokulu, İlkokul, Ortaokul ve Anadolu Lisesi'nin yer aldığı 600 öğrenci kapasiteli Fatih Kampüsü, bir eğitim ve yaşam merkezinde bulunması gereken tüm birimleri bünyesinde barındırıyor. Rahat ve ferah 27 adet derslik, 4 adet laboratuvar, spor alanı, konferans salonu, kütüphane, yemekhane, iç bahçe ve kantin ile tarihi doku içerisinde eğitim ve öğretime hazır olan Fatih Okyanus Koleji, büyük bir heyecanla öğrencileriyle buluşmayı bekliyor.Adres: Karagümrük Mah., Kaleboyu Cd, 34400 İstanbul, Türkiye”
Yüzyılların Kaleboyu, artık bir özel okulun adresine yerleşiyor…
STOP: “Başka bir Sulukule mümkün!”
Sınır Tanımayan Otonom Plancılar (STOP), Sulukule için alternatif proje ürettiler, yıkımlar devam ederken. Uygulanması, hedefleri ve içeriği gerçekçi, ideal bir ‘yerinde dönüşüm’ projesi idi, ne Fatih Belediyesi ne de TOKİ bu fırsatı değerlendirebildi.
 STOP'un hazırladığı proje
“Başka bir Sulukule mümkün!” sloganı etrafında örgütlenen grup, Sulukule’deki yoksulluğu yenmenin başka yolları olduğunu, oluşturulan alternatif projenin, yoksul halkı Sulukule’den çıkarmaktansa, yoksulluğa neden olan faktörleri ortadan kaldırmayı amaçladığını ifade etmişlerdi.
Belediyenin projesinden farklı olarak, Sulukule’de yaşayan tüm kiracıları da hak sahibi sayan alternatif projede, 630 mal sahibi ve 734 kiracı hak sahibi olarak sayılıyordu. Belediyenin planına göre bölgeye 2735 kişinin yerleşiyorken, alternatif proje ile 5168 kişi bölgede yaşayabiliyordu.
Belediyenin hazırladığı avan projede, yüzyıllardır süregelen mekânsal örüntü korunmazken, alternatif proje 1813 tarihli Sulukule haritası ile mevcut durumu çakıştırarak oluşturulmuştu. Böylece, mevcuttaki ada ve sokak dokusuna bağlı kalınmış, alan içindeki dolaşım ve ada büyüklüklerin rasyonel hale getirilmişti.
Yazının devamı için ilerleyiniz. >>>
Sulukule Projesinde hukuk neler demişti?
Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası’nın Sulukule Yenileme Projesi’ne karşı açtığı dava ‘yürütmeyi durdurma’ sonucuyla Haziran 2012’de karara bağlanmıştı. İstanbul 4. İdare Mahkemesi, sözü edilen projeye dair “Kamu yararına uygun değil, iptal edilmeli.” kararını vermişti. Ancak 2009 yılında yıkımı tamamlanan Sulukule'de artık mahalleye ait hiçbir kültür kalmamıştı. Hemen ardından da mahkemenin iptal ettiği projeye karşılık yeni bir avan proje Belediye Meclisi'nden ve koruma kurulundan geçmişti.
Bu kararın ardından inşatların devam ettirilmesi ve Fatih Belediye Başkanı ve valinin katılımıyla gerçekleştirilen kura çekimi töreni ile yargı kararı sonrasında hukuk dışı tutum sergilenmeye devam edilmişti. Kura çekimleri sonucu proje öncesi kendilerine vaat edilen metrekarelerden daha düşük metrekarelerde ev hakkı çıkan hak sahipleri de bugün Sulukule’nin yeni mağdurları arasında yer alıyor.
Sulukule’de kronoloji
2005
5366 no.lu “Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun” kabul edildi.
Sulukule, bu kanun kapsamında (5366 no.lu) Yenileme Alanı olarak ilan edildi.
2006
Sulukule Yenileme Alanı, Bakanlar Kurulunca kabul edildi.
İBB, Fatih Belediyesi ve TOKİ arasında Sulukule Yenileme Projesi kapsamında protokol imzalandı.
Sulukule için acele kamulaştırma kararı çıktı.
Sulukule’de yıkımlar başladı.
2007
Sulukule Yenileme Projesi, Koruma Kurulu’nca onaylandı.
Avrupa Birliği İlerleme Raporu'nda Sulukule ile ilgili bölümler yayımlandı.
Proje kapsamında hak sahibi tespit edilenlerin yerleşeceği Taşoluk’taki evlerin kuraları çekildi.
2008
Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası ‘Sulukule Yenileme Projesi’ hakkında dava açtı.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development/İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı) raporunda Sulukule'ye ayrıntılı olarak yer verildi.
ABD Helsinki Komisyonu Eş Başkanı, Başbakan’a Sulukule ile ilgili mektup gönderdi.
Avrupa Parlamentosu’ndan 3 üye Başbakan'a Sulukule ile ilgili mektup gönderdi.
UNESCO'dan bir heyet Sulukule'yi ziyaret etti.
Fatih Belediyesi’nin üstlenmiş olduğu Sulukule Yenileme Projesi’nin yanlışlarına ve mevcut yıkımlara dur demek isteyen ve bu nedenle STOP (Sınır Tanımayan Otonom Plancılar) adını alan bir grup gönüllü, alternatif proje çalışmalarına başladı.
2009
Birleşmiş Milletler HABITAT AGFE (Advisary Group on Forced Evictions/Zorla Tahliyeler Konusunda Danışmanlar Grubu) Mahalle’yi ziyaret etti.
UNESCO raporunda Sulukule yeniden yerini aldı.
Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri Thomas Hammarberg Sulukule'yi ziyaret etti.
Mahalledeki son ev yıkıldı.
2010
TOKİ tarafından ihale yapıldı ve Özkar inşaat projeye başladı.
Sulukuleliler mülkiyet haklarının ihlal, kendi kültürlerini yaşayan insanların mahallelerinin yok edildiği beyanıyla AİHM’e başvurdu. Davalı Türkiye Cumhuriyeti’nden uygun görülecek miktarda tazminat talebinde bulunuldu. AİHM başvuruyu kabul etti.
2012
Evleri yıkılan 900 hissedar arasından hak sahibi olan 50 aile için projede kura çekimi yapılacağı duyuruldu. Hak sahiplerine kendi evlerinin olduğu yerden ve istedikleri büyüklükte ev verilmeyeceği ortaya çıktı.
Mimarlar Odası ve Şehir Plancıları Odası’nın açtığı dava ‘yürütmeyi durdurma’ sonucuyla karara bağlandı. İstanbul 4. İdare Mahkemesi, söz edilen projeye dair “Kamu yararına uygun değil, iptal edilmeli.” kararını verdi.
Sulukule projesi 'iptal edilse' de evlerin sahipleri kurayla belirlendi. Bir hak sahibi, proje öncesinde imzalanan sözleşmede 120 metrekare talep etmesine rağmen kurada kendisine 80 metrekare çıktı.
Mahkemenin iptal ettiği Sulukule için yeni bir avan proje Belediye Meclisi'nden ve koruma kurulundan geçti.
Projedeki evlerin metrekare fiyatı 1.250'den 2.500 liraya çıktı. Hak sahiplerinin borcu ikiye katlandı.
|
