'Prost Hakkında Bir Kitap Yazmayı Düşünüyorum'

Prost’un İstanbul’daki 15 yıllık macerası nasıl seyrediyor?

1935’ten 1939’a kadar İstanbul’a düzenli olarak geliyor. 1939’dan sonra bir süre İstanbul’da ikamet ediyor. 1946-1951 yılları arasında ise gidiş dönüşler şeklinde oluyor kentte bulunuşu.

Tam tarihlerini bilmiyorum ama 1939 ile 1946 arasında Fransa’da kalmış olması gerekiyor. Çünkü elimizde Henri Prost ve  Albert Gabriel’in 1946’daki yazışmaları var. Albert Gabriel Prost’a yazdığı mektupta “Siz en iyi büyükelçisiniz” diyor. Prost ise Gabriel’e cevabında, “İstanbul’a gelmeniz gerekiyor, sizi bekliyoruz” yazıyor. Buradan Gabriel’in o dönemde Fransa’ya döndüğünü ve Prost’un onu İstanbul’a geri dönmesi için ikna etmeye çalıştığını anlıyoruz. Yani, Prost İstanbul’a yerleştiği dönemde, Gabriel tam aksine Fransa’ya dönmüş oluyor. 1941’den 1946’ya… Gabriel’in Fransa’ya geri dönüş yaptığı sırada, daha önce İstanbul’a ara sıra uğramakta olan Prost, İstanbul’a yerleşip 5 sene bu kentte kalıyor.

Albert Gabriel ile oldukça yakın bir ilişkileri var o zaman…

Prost 1935’te İstanbul’a geldiğinde, İstanbul’da yaşayan Fransız bir mimar olduğunu öğreniyor ve onunla tanışıyor. Hatta Gabriel’in, Prost’un İstanbul nâzım imar planı üzerine bir kitap yazma projesi olduğunu da biliyoruz. Kitabın özetini yazıyor. Bu kitabın planı var benim elimde. Ama sonuçta Gabriel bu çalışmayı gerçekleştiremiyor. Nedenini bilemiyorum. Belki de uygun bir yayıncı bulamadı. Ama bu kitabı yazmaya niyeti vardı. Hatta kitabın ismini de “Henri Prost ve İstanbul Nâzım Planı” (Henri Prost et le Plan Directeur d’Istanbul)  koymuştu. Tamamlayamamış olması büyük kayıp.

İstanbul nâzım plan çalışması sırasında Prost’un ekibinde kimler bulunuyor?

Bu konuda çok fazla bilgiye sahip değiliz. Birlikte çalıştığı Fransız mimarlardan Pierre Jaubert, Germain Grange, Theo Leveau’yu sayabilirim. Belki başkaları da vardır. Türk mimarlardan ise Aron Angel’i biliyorum. Tüm mesai arkadaşlarının listesine ulaşmak için belediye arşivlerine bakılabilir.

Ankara’da devlet arşivlerinde ücretlere ilişkin belgeler de bulunuyor. Prost’un ve ekibinin maaşları Ankara’dan ödeniyordu. Ödemeler kent yönetimi yani belediye tarafından değil, hükümet tarafından yapılıyordu.

Peki, çalışmanın toplam bütçesi hakkında bilginiz var mı?

Belgelerin sadece bir kısmını buldum, yani tamamına ilişkin bir bilgiye sahip değilim. Ama bu bilgilere internetten de erişilebileceğini sanıyorum. Devlet arşivlerinin Bayındırlık Bakanlığı ile ilgili bölümüne bakılabilir. Ama tabii bu belgelerin bir bölümü de belediye arşivinde olmalı. Çünkü sonuçta Prost İstanbul’un baş mimarıydı. Öyle ki ödemeler devlet tarafından yapılsa bile, belediye arşivlerinde de Prost’ta dair izler olacağı kanısındayım.

Prost’un İstanbul’da çalışırken sabit bir bürosu var mıydı?

Evi Lamartin Sokağı’ndaydı ama iş yeri konusunda bir bilgim yok.

Peki ya son yaşadığı ev?

Bilemiyorum. Bir gün tüm arşivleri karıştırmak ve tüm zarfların üzerine adres var mı diye bakmak gerekiyor. Ya da farklı arşivlerden onun gönderdiği mektuplara ulaşılabilir. Prost hakkında büyük bir araştırma yapılması gerekiyor. Aynı zamanda Ecole Spéciale’de Şehircilik Sanatı bölüm yöneticisi olduğu için bu kurumdan da bir şeyler çıkabilir.

Son olarak Prost’un mimar-plancı kimliği dışında kişisel olarak neler söyleyebilirsiniz?

Elimizde Prost üzerine sadece teknik dokümanlar var. Kişisel arşivlerine sahip değiliz. Mesela bazı fotoğraflar var ama bu fotoğraftakilerin eşi mi asistanı mı olduğunu tam bilemiyoruz. Yani Prost’un özel yaşamına ilişkin çok fazla bilgim yok. Ama bundan sonra belki de Prost üzerine bir kitap yazarım diye düşünüyorum.