Ortadoğu'daki İç Karışıklıklar Tarihi Mirası Yok Ediyor

Önemli medeniyetlere ev sahipliği yapan Ortadoğu'da son yıllarda yaşanan iç savaş ve karışıklıklar Suriye, Irak ve Yemen gibi ülkelerdeki zengin tarihi birikimi de yok etti.

Derlenen bilgiye göre, savaşlar veya iç çatışmalar, insan veya ekonomik kayıplara yol açmasının yanı sıra ülkelerin binlerce yıllık birikimle oluşturdukları tarihsel zenginliklerin de hasar görmesine neden oluyor.

Suriye’de 4'üncü yılında olan iç savaş nedeniyle ülkedeki birçok tarihi ve kültürel değer zarar gördü. Savaşta çatışan grupların karargah olarak kullandığı camiler, en çok hasara uğrayan yapılar arasında yer alıyor.

Bunlar arasında en göze çarpan ise 2013'te rejim güçlerinin saldırıları sonucu minaresi yerle bir olan, İslam tarihinin en eski ve büyük camilerinden Halep’teki Emevi Camisi. 8'inci yüzyılda inşa edilen caminin 13'üncü yüzyılda yeniden yapılan minaresi saldırılar yüzünden kullanılamaz hale geldi.

Halep’te bombalardan nasibini alan bir diğer tarihi cami ise Hz. Zekeriya Camisi oldu. İçerisinde Hz. Zekeriya'nın türbesinin yanı sıra, Hz. Muhammed'in sakal-ı şerifi ve dişinin de bulunduğu kutsal emanetler ile İslam tarihi açısından kıymet biçilemeyen çok sayıda el yazması ve Kur'an-ı Kerim’in yer aldığı caminin bin yıllık minaresi, saldırılar sonucu yıkıldı.

Şam, Bosra, Halep kentleri, Palmira tarihi bölgesi, Halep Kalesi ve ülkenin kuzeyindeki tarihi köyler, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü'nün (UNESCO) ''Dünya Mirası'' listesinde  bulunuyor.

Tarih boyunca bölgede hüküm sürmüş çeşitli medeniyetlerin eserlerini yansıtan bu 6 mekan, üç yıllık savaş döneminde zarar görerek UNESCO tarafından "Tehlike Altındaki Dünya Mirası" listesine alındı. Uzmanların yaptıkları uyarılara rağmen, iç savaşın başladığı Mart 2011'den bu yana 1000'den fazla cami yıkıldı veya zarar gördü. Camilerin yanı sıra çok sayıda türbe, müze, çarşı ve ev de harabeye dönmüş durumda.

Humus'un Halidiye bölgesinde, İslam tarihinde önemli bir yeri olan Halid bin Velid'in ebedi istirahatgahının bulunduğu Halid Bin Velid Camisi'nin kubbesi ve minaresi büyük hasara uğradı. Havan topu ve roketler sonucunda cami içerisindeki Halid Bin Velid Türbesi tamamen yıkıldı.

Orta Çağ’ın en önemli kalelerinden biri olarak kabul edilen ve çevresi sık sık çatışmalara sahne olan Halep Kalesi'nin girişi, atılan top mermileri nedeniyle zarar gördü. Selahaddin Eyyubi’nin 1188’de Haçlılardan aldığı ve günümüzde "Selahattin Kalesi" olarak bilinen kalenin surları da bölgede açılan ateş sonucu yıkıldı.

Tarihi MÖ 3000'li yıllara kadar uzanan ve birçok medeniyet ve uygarlığa ev sahipliği yaptığı bilinen tarihi Halep Çarşısı'nda 2012 Ekim ayında atılan havan mermisi nedeniyle çıkan yangında, ahşap dükkanlar yanarak kül haline geldi.

Arkeolojik zenginlik büyük darbe aldı

Suriye’deki iç savaş arkeolojik yağmalara neden oluyor. UNESCO, ülkedeki sayısız arkeolojik kazı alanının organize silahlı gruplarca yağmalandığını, çıkarılan tarihi eserlerin ülke dışına kaçırıldığını bildirdi.

Deyr ez Zor, Halep, Dera, Hama, Rakka ve İdlib’deki kazı alanlarından çıkarılan birçok tarihi eser çalınarak ülke dışına çıkarıldı.  Son olarak "Çölün Gelini" denilen Palmira (Tedmur) antik kenti de  DAEŞ ile rejim güçleri arasındaki şiddetli çatışmalarda ağır hasar gördü.

DAEŞ, Musul Müzesi'ndeki heykelleri kırdı

Irak'ın Musul kentindeki antik Hadar ve Asurlular döneminden kalma antik Nemrut şehirlerine saldıran DAEŞ, tarihi eserleri yağmaladı.

Terör örgütü DAEŞ militanları, ülkenin kuzeyindeki Musul Müzesi'nde bulunan heykel ve kıymetli sanat eserlerini balyozla kırdı. Bu olaydan kısa süre önce de Musul Kütüphanesi'ne saldıran militanlar, 8 binden fazla tarihi kitabın bulunduğu kütüphaneyi ateşe verdi. Burada, Osmanlı, Abbasi, Eyyubi dönemine ve çeşitli medeniyetlere ait değerli el yazması eserler bulunuyordu.

DAEŞ,  Musul kentinde Osmanlı döneminden kalma tarihi Hema Kado Camisi'ni patlayıcılarla yıktı.

Yemen

Husilerin Yemen'deki ilerleyişini durdurmak için Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun 26 Mart'ta başlattığı "Kararlılık Fırtınası" adı verilen hava harekatında ise tarihi Marib bölgesindeki eserler büyük oranda zarar gördü.

Bu saldırılarda, Marib Barajı'nın duvarları üzerindeki el yazma eserleri zarara uğradı. Zomar Milli Müzesi silahlı saldırılarda tamamen yok oldu.