Nükleer Atıkların Taşınmasında Şeffaflık Çağrısı

Evrensel'den Özer Akdemir'in haberine göre, İzmir Gaziemir'de eski bir kurşun fabrikasının bahçesinde gömülü olarak ortaya çıkarılan nükleer atıkların temizlenmesi ile ilgili projenin ÇED raporu onaylandı. Projeye yönelik denetim ve şeffaflık eleştirileri hala devam ediyor.

Gaziemir'deki Aktepe ve Emrez mahallelerinde yer alan Aslan Avcı Kurşun Fabrikasının bahçesinde gömülü bulunan nükleer yakıt çubuklarının çevre ve canlı yaşamı açısından  son derece tehlikeli olduğunun ortaya konmasından sonra bu atıkların taşınması gündeme gelmişti. Atıkların taşınması için ÇED gerekli değildir kararı vererek, nükleer bulaşıklı atıkları kamyonlara doldurulup götürmek istenmesine tepki gösteren mahallelinin yanı sıra, EGEÇEP ve Yeşil ve Sol Gelecek Partisi (YGSP) tarafından açılan davada mahkeme ÇED'in nükleer atık taşınması girişiminin yürütmesini durdurmuştu. İzmir 2. İdare Mahkemesi, radyoaktif maddelerin canlı yaşamına yönelik olumsuz etkilerine dikkat çekerek; “Radyoaktivite içeren atıkların bertarafında mutlaka ÇED yapılmalıdır” kararı vermişti.

Başka atık getirilmesi önlendi

Bu kararın ardından aylarca atıkların kaldırılmasına ilişkin bir girişim olmazken, alanda Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)'in mahkeme kararına rağmen hala çalışmalarına devam etmesi tepkilere neden olmuştu. Kamuoylu baskısı sonrası İzmir Valiliği tarafından atıkların kaldırılması için ihaleye çıkılmıştı. İhaleyi kazanan firmanın hazırladığı ÇED Raporuna özellikle atıkların bertarafı sürecinde dışarıdan başka atıkta getirilebileceğine yönelik maddeye itiraz edilmişti.  Bu itirazların ardından proje güncellenerek dışarıdan atık getirilmesi maddesi kaldırıldı. Gaziemir'de yapılan halkın katılımı toplantısının ardından Ankara'da Çevre ve Şehircilik Bakanlığında gerçekleştirilen İDK toplantısına yaşam savunucuları adına katılan iki kişinin konuşmalarının ardından toplantıya alınmaması ve toplantı tutanaklarının verilmemesi konuya dair bir başka tartışmayı doğurdu. Tutanakların verilmemesi ile ilgili Bilgi Edinme Yasasına dayanılarak yapılan itiraz sonuçsuz kalınca tartışma Anayasa Mahkemesine taşındı.

En az iki yıl sürecek

Geçtiğimiz günlerde İzmir Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünün web sitesinde  yayınlanan nihai ÇED Raporunda atıkların ayrıştırılıp, bertarafı için belirlenen süre 2 yıl olarak öngörülüyor. 2 yılın sonunda işin tamamlanamaması durumunda TAEK ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının öngöreceği ilave süre geçerli olup, proje süresi uzatılabilecek. Nihai ÇED Raporunda "Proje kapsamında dışarıdan atık alımı yapılmayacak" cümlesinin yer alması, verilen çevre mücadelesinin önemli bir başarısı olarak değerlendiriliyor.

Şeffaf yürütülsün ve denetlensin

Rapora yönelik görüş ve öneriler 10 gün içinde Çevre İl Müdürlüğüne ya da bakanlığa iletilebilecek.

Nihai Çed Raporunun askıya çıkması ile ilgili bir açıklama yapan EGEÇEP ve YSGP'inn avukatı Arif Ali Cangı, şeffaf olmayan bir süreç yaşandığını belirterek, canlı yaşamı ve toplum sağlığı açısından bu sürecin bağımsız bilim insanlarının denetiminde ve baştan sona şeffaf bir şekilde yürütülmesi gerektiğini dile getirdi.