|
İzmir'de metro
inşaatları konusunda yıllardır ardı ardına gelen
"gecikme" haberlerine bir yenisi daha eklendi. İzmir Büyükşehir
Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu'nun geçtiğimiz yıl Mayıs ayında
geciktiği söylentilerine, "Kim demiş 2010 yılına kaldı. 2008 sonunda bitmiş
olacak" dediği ve 29 Mart seçimleri öncesi de bu yıl içinde açılacağını
duyurduğu Aliağa-Menderes Hızlı Tren Projesi'nin tamamlanması
2010 yılına kaldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, projeyi birlikte yürüttüğü
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları'na (TCDD), hat
üzerindeki tünel, istasyon ve alt-üst geçitleri bitirmek için aldığı ve 31 Ocak
2009'da sona eren ek süreyi Aralık ayı sonuna kadar uzatmak için başvuruda
bulundu. TCDD de belediyenin başvurusunu kabul etti.
Böylece, 2004'te inşaatına başlanan ve Mart 2007'de bitirilmesi hedeflenen
Aliağa-Menderes Hızlı Tren Projesi'nin açılışı kendiliğinden 2010'a kalmış oldu.
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin inşaatına 2005 Haziran ayında başladığı ve 2 yıl
içinde bitirmeyi hedeflediği Üçyol-Üçkuyular Metro Hattı'nın inşaatı da
müteahhit firma Bozoğlu İnşaat'a geçtiğimiz aylarda Ocak 2010'a kadar ek süre
verilmesiyle önümüzdeki yıla sarkmıştı. Üçyol-Üçkuyular'dan sonra
Aliağa-Menderes projesinden gelen bu haber, moralleri bozdu.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, göreve geldiğinden bu yana
Aliağa-Menderes hattının devreye gireceği tarih konusunda çeşitli açıklamalar
yapmıştı. Kocaoğlu, Mart 2006'daki açıklamasında, "2008 yılı ortalarında
Aliağa-Menderes raylı sistem projesinin devreye girmesiyle günde 550 bin yolcu
daha, metro konforuyla toplu taşıma sistemine dahil olacak. Bornova merkez metro
hattının 2009'da devreye girmesiyle birlikte toplam 100 kilometrelik metro
hattında günde 800 bin yolcu toplu taşımada metroyu kullacak" demişti. Kocaoğlu,
geçtiğimiz yıl Mayıs ayında ise, Yeni Asır yazar ve muhabirleriyle bir araya
geldiği yemekte sözkonusu hattın açılışının 2010 yılına kaldığı yönündeki
haberlere, "Kim demiş 2010 yılında bitecek diye? 2008 sonunda 80 kilometrelik
hat tamamlanmış olacak" demişti. Ancak, hattın 2008'de tamamlanması mümkün
olmamıştı. Kocaoğlu, geçtiğimiz 29 Mart'taki seçimler öncesinde de hattın seçimi
takip eden aylarda tamamlanacağını açıklamıştı.
Piriştina başlattı
İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin toplu ulaşım sorununu kökünden çözmek
amacıyla Aliağa ile Menderes Cumaovası arasındaki 79 kilometrelik hattı metro
standartlarına çıkarmak amacıyla TCDD ile ortaklaşa olarak harekete geçti.
Projenin fikir babalığını merhum İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlarından Ahmet
Piriştina yaptı. Piriştina'nın ölümünün ardından 2004 yılı Haziran ayında
Büyükşehir Belediye Başkanlığı koltuğuna oturan Aziz Kocaoğlu işi kaldığı yerden
devraldı. TCDD ile varılan mutabakat uyarınca İzmir Büyükşehir Belediyesi ile
TCDD, 79 kilometrelik hat üzerinde yapılacak istasyonlar, tüneller, karayolu,
alt üst geçitleri, yaya üst geçitleriyle söz konusu hattın elektrifikasyon,
sinyalizasyon ve telekominikasyon işleri konusunda anlaşmaya vardı, iş bölümü
yapıldı.
550 bin yolcu
Kuzey ve güney olmak üzere 2 bölümden oluşan ve toplam uzunluğu 79
kilometreyi bulan hattın 57 kilometrelik bölümü kuzeyde, 22 kilometrelik bölümü
ise kentin güney kısmında yer aldı. Aliağa'dan başlayıp Menderes Cumaovası'na
kadar uzanan hat boyunca 32 istasyon, 7 adet aktarma merkezi, 2 adet tren
deposunu kapsayan projede ayrıca toplam uzunluğu 5 bin 200 metreyi bulan iki de
tünel yer aldı. Proje tamamlandığında günde 550 bin kişinin hizmetine
sunulacaktı. 79 kilometrelik hattın 3.5 kilometrelik bölümünün Karşıyaka'da, 1.7
kilometrelik bölümünün de Buca'da, yer altından gitmesi planlandı. Yine proje
kapsamında Karşıyaka'da 3, Buca'da da bir istasyonun yeraltında inşaası
projelendirildi. İzmir Büyükşehir Belediyesi, proje kapsamındaki ilk ihalesini
merhum İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Piriştina döneminde yaptı.
Sarnıç, Gaziemir Semt Garajı, Esbaş, Koşu, Salhane ve Turan istasyonları ile
Halkapınar'daki yaya üst geçidini kapsayan ilk ihalenin sözleşmesi 26 Şubat
2004'te imzalanıp yer teslimi yapıldı. Aliağa-Menderes Projesi 8 etap olarak
öngörüldü.
TCDD ile protokol
İzmir Büyükşehir Belediyesi ile TCDD arasında 27 Mart 2005 tarihinde
imzalanan protokol uyarınca, 79 kilometre uzunluğundaki hattaki çalışmaların
2007 yılı Mart ayında tamamlanması öngörüldü. Protokole, Ulaştırma Bakanı Binali
Yıldırım, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, dönemin TCDD Genel
Müdürü Talat Aydın birlikte imza attı. İmza töreninde CHP Genel Başkanı Deniz
Baykal da katıldı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, gerek yer teslimlerinin geç
yapılması, gerekse ihale iptalleri ve olumsuz zemin koşulları nedeniyle 2007
yılı Mart ayında bitirmesi öngörülen işleri zamanında tamamlayamadı. Belediyeye,
Ocak ayı sonuna kadar ek süre tanındı. Fakat aradan geçen süreçte işler yine
bitmeyince Büyükşehir Belediyesi ikinci kez süre uzatımı için gerekli
girişimlerde bulundu. TCDD, İzmir Büyükşehir Belediyesi'ne 31 Aralık 2009
tarihine kadar ek süre tanıdı.
165 milyon dolar
İzmir Büyükşehir Belediyesi bir yandan tünel, istasyon, karayolu alt üst ve
yaya üst geçitlerini yaparken TCDD ve DLH da kamulaştırma hariç bu güne kadar 79
kilometrelik hatta 165 milyon dolarlık yatırım yaptı. 79'u gidiş, 79'u da geliş
olmak üzere Aliağa'dan Menderes Cumaovası'na kadar olan 158 kilometrelik
demiryolu ağı baştan aşağı yenilendi. Hat üzerindeki 250 makas yenilenirken 65
bin metre de hattın çevresine duvar yapıldı. TCDD'nin yaptıkları bununla da
sınırlı kalmadı. TCDD, hattın elektrifikasyon, sinyalizasyon ve telekominikasyon
işlerini de yaptı. Elektrifikasyon işleri İspanyol kredisi ile, sinyalizasyon
işleri ise Japon kredisi ile tamamlandı.
TCDD ayrıca Alsancak Garı'na proje kapsamında sinyal kumanda merkezi kurdu.
TCDD tüm bu çalışmaları 2004 yılında tamamladı. Söz konusu projenin toplam
maliyetinin 700 milyon doları bulması öngörüldü. İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin
ise bu proje ile ilgili yatırımlarının toplam maliyetinin 340 milyon dolar,
inşaat maliyetinin ise 200 milyon doları bulacağı belirtildi. Belediye, uzun
uğraşların ardından hattın yapımında kullanılmak üzere Avrupa Yatırım
Bankası'ndan 4 yıl geri ödemesiz 20 yıl vadeli olmak kaydıyla, 150 milyon euro
kredi çekti. O dönemde Kocaoğlu bu kredi ile projede öngörülen yatırımları daha
da öne çekmenin mümkün olacağını belirtirken, banka yetkilileri ise 150 milyon
euronun Avrupa Yatırım Bankası'nın bu güne kadar bir yerel yönetime verdiği en
büyük kredi olduğunun altını çizdi.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, 79 kilometrelik hattın yapımı sırasında en büyük
sıkıntıyı 3 kilometre uzunluğundaki Karşıyaka tüneli ile 3 adet yeraltı
istasyonunun yapımında çekti. Zemindeki su miktarının yüksek olması ve binaların
tünel inşatına çok yakın bulunması, hattın çevresinde sağlı sollu olarak dizilen
100'e yakın apartman açısından risk oluşturunca sorun bir çok denemenin ardından
büyük barajlarda uygulanan özel bir yöntemle aşıldı. Binalarda kayma ve
çökmelere neden olmamak için Büyükşehir Belediyesi tarafından inşaatla, binalar
arasında kalan bölgedeki sulu zemine çeşitli noktalardan özel karışımlı, çabuk
donabilen beton enjekte edildi. Zaman zaman tünel ve istasyon inşaatları,
yeraltındaki su miktarının yüksek olması nedeniyle binalardaki çökme tehlikesi
de dikkate alınarak durdurulsa da daha sonra çalışmalara devam edildi.
Ek önlemler maliyeti artrdı. Karşıyaka ile Alaybey arasında yaklaşık 900
metrelik hat boyunca binaların altındaki su kütlelelerinden tünel inşaatına
sızmayı önlemek, dolayısıyla binalarda çökmelere neden olmamak için projede
tadilat yapıldı. Sızdırmazlığı tam anlamıyla sağlamak amacıyla daha önce çakılan
kazıklara, ikinci sıra fore kazıklarla destek verilmesi kararlaştırıldı. Yeni
çakılacak 3 bin 500'e yakın kazığın inşaat maliyetlerini artıracak olması
çalışmanın yapımını üstlenen Farsel-Yertaş-Hiperbol Ortak Girişimi ile belediye
arasında imzalanan sözleşmenin tasfiyesini gündeme getirdi. Ek önemler, proje
maliyetini, ihale bedelinin yüzde 10'unu aşacak şekilde artırdı. Böylece, ihale
bedeli olan 49 milyon liralık hak edişin dolmasının ardından yüklenici firma ile
imzalanan sözleşmenin tasfiye edilmesi kararlaştırıldı.
Yaklaşık 49 milyon liralık ihale bedeli, eksik kalan ince işleri tamamlamaya
yetmeyeceği için hakedişin bitmesinin ardından belediye, geçtiğimiz Aralık
ayında 'ikmal inşaatı' adı altında ikinci kez ihaleye çıktı. İhaleyi Hiperbol
İnşaat kazandı. Ancak, Karşıyaka tünelinin eksik kalan işlerini tamamlamak için
açılan ihale de sorun oldu. İhaleye katılan firmalardan Borege İnşaat Firması,
Kamu İhale Kurumu'na (KİK) itirazda bulundu. KİK, itirazını haklı bularak
belediyenin, ihale sonucunu yeniden değerlendirmesini istedi. Bunun üzerine
ilgili belediye komisyonu, Hiperbol'un aldığını duyurduğu ihaleyi bu sefer
Borege Firması'na verdi.
İtiraz edildi
Bu kez, Hiperbol firması, KİK'e gitti. İki kez KİK'e giden dosyayla ilgili
itirazın Mayıs sonu Haziran başında görüşülüp karara bağlanacağı belirtildi.
Ancak, bu sorunlar nedeniyle Karşıyaka tünelindeki inşaata aylardır çivi
bile çakılamadı. 79 kilometrelik hattın en önemli bölümünü oluşturan
sinyalizasyon haberleşme ve istasyon bilgilendirme tabelaları için belediyenin
geçtiğimiz yıl çıktığı ihale de, sorun oldu. KİK, 2 bin TL'ye dosya alan fakat
ihaleye teklif vermeyen Ankaralı bir Renault Mais Servisi'nin itirazı üzerine
Siemens'in kazandığı duyurulan ihaleyi iptal etti. Belediye, sinyalizasyon
ihalesini 30 Aralık'ta yeniden ihale etme kararı aldı. KİK'in iptal kararıyla,
Aliağa-Menderes Hızlı Tren Projesi'nin can damarını oluşturacak olan
sinyalizasyon işleri yapılamadı. 80 kilometrelik hattın güneyinde Kasım ayında
başlaması öngörülen deneme seferlerine başlanamadı.
Proje kapsamında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından Bozoğlu İnşaat'a
ihale edilen Çiğli Anadolu Caddesi ile Kipa arasında yaklaşık 70 dönüme
kurulması öngörülen tren depolama ve tren bakım atölyeleri inşaatı da rötarlara
takıldı. Geçtiğimiz yıl Haziran ayında ihaleye çıkılan tren depolama ve bakım
atölyesinin Mart 2009 tarihinde bitmesi öngörüldü. Fakat 30 Mart'a gelindiğinde
firma işi tamamlayamadı. Firmaya 30 gün cezalı ek süre tanındı. Söz konusu tren
depolama tesisi 70 dönüm arazi üzerine kurulurken yarım kalan işlerin 30 Mayıs
2009 tarihine kadar yetişmesinin zor olduğu bu ihalede de fesih yoluna
gidilebileceği öne sürüldü.
İZBAN yapacak
Yapım işleri böyle devam ederken belediye ile TCDD, yüzde 50 ortaklıkla İZBAN
şirketini kurdu. Hattın tamamlanmasının ardından işletmesinin İZBAN Şirketi
tarafından yapılacağı belirtildi. Şirketin yönetim kurulunun yarısı Büyükşehir,
diğer yarısı da TCDD'deki bürokratlardan oluşturuldu. 79 kilometrelik hatta
çalıştırılmak üzere alınacak olan üçerli 33 setten oluşan vagonların alımı için
de İZBAN tarafından ihaleye çıkıldı. Burada da ilk ihale iptal edilirken
geçtiğimiz yıl Mart ayında gerçekleştirilen ikinci ihaleyi kısa adı 'CAF' olan
İspanyol Construccıones Y. Auxılıar Defer SA firması, 123 milyon 039 bin 414
euro teklifle aldı. Vagonların en erken 2010 yılında başlamak kaydı ile parti
parti teslim edileceği belirtildi. Hattın işletmesini üstlenen İZBAN da vagon
alımında kullanılmak için Vakıflar Bankası'ndan 120 milyon euro kredi çekti.
Aliağa-Menderes Hızlı Tren Projesi'nin birinci etabı kapsamında ihale edilen 6
istasyonla, 1 adet yaya üst geçidi de art arda olan fesihlerle
tamamlanamadı.
Teminatı yandı
Yapımına 2005 yılında başlanan istasyonlar bitirilemedi. Belediye, daha önce
ilk ihaleyi kazanan Bayındır İnşaat'ın yarım bıraktığı işleri tamamlaması için
2008 yılı Ocak ayında Bozoğlu inşaata devrettiği Sarnıç, Gaziemir Semt Garajı,
Esbaş, Koşu, Salhane ve Turan'daki 6 istasyon ile Halkapınar'daki yaya üst
geçidinin inşaatını da kapsayan sözleşmeyi 16 Mayıs 2009 tarihi itibariyle
feshetmek zorunda kaldı. Sözleşmenin feshedilmesinde, 28 Şubat'ta bitmesi
öngörülen işin 50 gün cezalı ek süre verilmesine rağmen istenen sürede
bitirilememesi etkili oldu. İptalle birlikte bu yıl içinde hizmete sunulması
planlanan hızlı tren hattındaki 6 istasyon ile bir yaya üst geçidinin Haziran
2005'te başlanan inşaatları da en az 2-3 aylık bir gecikmeye daha uğramış oldu.
Belediye, sözleşme feshiyle birlikte, Bozoğlu inşaatın yaklaşık 1.2 milyon
TL'lik temimanatını da nakde çevirip kendisine gelir kaydetti. Bozoğlu firması,
sözleşme feshinin yürütmesinin durdurulması için İdare Mahkemesi'ne dava açtı.
Firma, dava dosyasında projenin kendi insiyatifinde olmayan nedenlerle
geciktiğini, kusurunun olmadığını iddia etti.
Yapımı devam eden işler
Birinci etap yapım işi kapsamında Sarnıç, Esbaş, Semt Garajı, Koşu, Salhane
ve Turan İstasyonları, 3 kilometrelik Karşıyaka Tüneli, Alaybey, Karşıyaka,
Nergiz, istasyonları (yeraltında), Naldöken (yerüstü). Yedinci etap TCDD'ye ait
istasyonların yenilenmesi, (Aliağa, Biçerova, Hatundere, Egekent, Ulukent,
Alsancak istasyonları) Çiğli depo ve atölye tesisleri, Cumaovası istasyonu ve
tren depo ülanı ve kısmi alt geçit. Enerji temin ihaleleri birinci kısım
tamamlandı. İkinci kısım devam ediyor. Birinci etap ve Halkapınar istasyonlarına
ait ağır hizmet tipi yürüyen merdiven ve hidrolij engelli asansörleri temini ve
montajı yapım işi. Ayrıca KİK'te bekleyen işler de bulunuyor. Kataner ihalesi
yeni yapıldı. İtiraz süresinin dolması bekleniyor. Sinyalizasyon ihalesi
yapıldı. İtiraz oldu, KİK'ten sonuç bekleniyor. Karşıyaka tüneli ve istasyonları
ikmal inşaatı için, KİK'ten itiraz sonucu bekleniyor.
|
