|
BR>
İSO 500’de ilk 50 kuruluşun payı üretimden satışlarda
geriledi
İSO 500’de ilk 50 sanayi kuruluşunun üretimden satışlar
içerisindeki payı 2008 yılında yüzde 52.6 olurken 2009 yılında bu oran yüzde
48.5’e geriledi. Brüt katma değerde 2009 yılında ilk 50 kuruluşun payı yüzde
54.9 olurken, 2008 yılında yüzde 58.8 olan ilk 50 kuruluşun 500 içerisindeki kar
ve zarar toplamının payı ise yüzde 41.2 olduğu belirlendi. 2008 yılında 56.5
seviyelerinde olan ilk 50 kuruluşun toplam ihracat içindeki payı 2009 yılında
6.4 puanlık bir azalma ile yüzde 50.1’de kaldı. İstihdamda ise 2009 yılında ilk
50 kuruluşun payı 2008’e göre artarak yüzde 32.3 seviyesinde gerçekleşti.
2009’da istihdamda 2008’e göre düşüş olmasına karşılık ilk 50 kuruluştaki
istihdam azalışı diğer 450 kuruluşa göre daha küçük kaldı. 2009 yılında ilk
500’deki ilk 50 kuruluş, Türkiye GSYİH’nın yüzde 5.3’ünü karşılarken, Türkiye
ihracatının da yüzde 22.7’sini gerçekleştirdi.
2009 yılında, İSO 500’de
ekonomik büyüklüklere bakıldığında şaşırtıcı denebilecek sonuçların ortaya
çıktığına dikkat çekilen raporda, “Şöyle ki, ekonominin önemli ölçüde küçüldüğü
2009 yılında, İSO 500’de satışlar önemli ölçüde düşmüş, ancak daha önceki kriz
yıllarından farklı olarak satışlardaki düşüşe rağmen, karlılık ve katma değer
artmış, mali yapı, bir önceki yıla göre nispeten iyileşmiştir”
denildi.
Kar eden firma sayısı 60 arttı
Mali
yapılarına bakıldığında, İSO 500’de özellerde borç oranı yüzde 54.4’den yüzde
50.9’a gerilerken, öz kaynak payı yüzde 45.6’dan yüzde 49.1’e yükseldi. Karlılık
oranlarında da yükseliş yaşanan İSO 500’de öz kaynak karlılığı yüzde 9.9’dan
yüzde 11.8’e, aktif karlılık yüzde 4.7’den yüzde 6’ya, ekonomik karlılık yüzde
12.7’den yüzde 13.3’e yükseldi. Satış karlılığı özel kuruluşlarda özellerde
yüzde 3.6’dan yüzde 5.2’ye, kamuda yüzde 8.2’den yüzde 14.7’ye
yükseldi.
Kamuda borç oranı yüzde 43.8’den 40.3’e gerilerken, öz
kaynaklar yüzde 56.2’den yüzde 59.7’ye çıktı. Kar eden kuruluş sayısı 412, zarar
eden kuruluş sayısı ise 88 oldu. 2008 yılında İSO 500 kapsamında, kar eden
kuruluş sayısı 532, zarar eden kuruluş sayısı 148 olurken, 2009 yılında kar eden
kuruluş sayısı, 2008’e göre 60 kuruluş artarken, kriz öncesi 2007 yılına göre 38
kuruluş azaldı. En yüksek ekonomik karlılık oranlarına sahip sektörler yüzde 40
ile ağaç, mobilya, mefruşat sanayi, yüzde 31.8 ile lastik ürünleri sanayi ve
yüzde 28 ile diğer kimyasal ürünler sanayi oldu. En düşük karlılık yüzde 6.7 ile
deri ve ayakkabı sanayi, yüzde 7.2 ile diğer imalat sanayi sektörlerinde
gerçekleşti. 2001 yılında yüzde 8.7 ile en yüksek seviyesine çıkan faaliyet dışı
gelirlerin satışlara oranı, 2008’de yüzde 0.6 olurken, 2009’da yüzde 1.5’a
yükseldi.
Dönem karı yüzde 10.8 artış
gösterdi
Buna göre, üretimden satışlar cari fiyatla yüzde 13.1,
toplam satış hasılatı yüzde 12.3, dönem zararı yüzde 37.1 oranında azalırken,
dönem karı yüzde 10.8 artış gösterdi. Dönem kar ve zarar toplamı yüzde 31.4, net
katma değer yüzde 6.8 ve temel fiyatlarla brüt katma değer yüzde 6.4 artış
gösterdi. 2008 yılında dönem zararının yüzde 450 gibi yüksek bir oranda
gerçekleştiği hatırlatılan raporda, “Görünen o ki, 2009 yılında, satışlardaki
azalma, karlılık ve katma değeri olumsuz etkilememiştir” denildi. Vergi öncesi
dönem karı İSO 500 genelinde cari fiyatlarla yüzde 10.8, sabit fiyatlarla yüzde
9.7 artış gösterdi. Kamu ve özel sektör olarak bakıldığında, özel kuruluşlarda
vergi öncesi dönem karı cari fiyatlarla yüzde 9.1, sabit fiyatlarla yüzde 8
oranında artarken, kamuda bu oranlar sırasıyla yüzde 20.7 ve yüzde 19.5
oldu.
Çalışan sayısı özel kuruluşlarda azaldı, kamuda
arttı
Çalışan başına dönem kar ve zarar toplamında ilk sırayı
elektrik sektörü alırken, ikinci sırada madencilik ve taşocakçılığı, üçüncü
sırayı kimya, petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi aldı. Çalışan sayısı,
bir önceki yıla göre İSO 500 genelinde yüzde 5.1 küçüldü. Özel kuruluşlarda
çalışan sayısı yüzde 6.7 azalırken, kamuda yüzde 5.4 artış görüldü. İstihdamın
en yüksek paya sahip olduğu sektör, 2009 yılında yüzde 19.6 ile geçen yılda
olduğu gibi gıda, içki ve tütün sektörü oldu.
|
