İnşaatta Demir Kavgası

Türkiye ekonomisinin lokomotif sektörlerinden inşaat ile onun önemli tedarikçilerinden demir-çelik sektörü arasında gerginlik yaşanıyor. Dünya Gazetesi'nden Leyla İlhan ile Sercan Akıncı'nın haberine göre, inşaat sektörünün temsilcileri, kullandıkları demirin fiyatının bir ayda yüzde 30 zamlandığını ancak zamdan daha önemli sorunun firmaların birleşerek fiyat açıklaması olduğunu savunuyor. İstanbul İnşaatçılar Derneği Başkanı Nazmi Durbakayım, Rekabet Kurumu’nu göreve çağırdıklarını belirtirken, “Kendi demirimizi üretmek için haddehane mi kuralım!” diye tepkisini dile getiriyor. Demir-çelikçiler ise fiyat farklarının kur artışından kaynaklandığını, bunun da piyasanın bir gerçeği olduğunu vurguluyor. İnşaatçıların iddialarına yanıt veren Türkiye Çelik Üreticileri Derneği Genel Sekreteri Veysel Yayan, demir fiyatlarının halen 2009 seviyesinin üçte biri düzeyinde bulunduğuna dikkat çekiyor. Yayan, inşaatçılara, “Rekabet Kurumu yerine Merkez Bankası’nı göreve çağırırsanız daha tutarlı olursunuz” diye sesleniyor. Yayan, “birleştiler” iddiasına da, “Türkiye’de demir-çelik sektöründe 250 haddehane, 20 kuruluş bulunuyor. Bunların bir araya gelip bir kartel oluşturduğunu iddia etmek hayal gücünün çok gelişmiş olduğunu gösterir. Türkiye’deki rekabet dünyanın hiçbir yerinde yok” yanıtını veriyor.

İnşaatçılar ile demir-çelik üreticileri arasındaki tartışmanın Rekabet Kurumu’na taşınıp taşınmayacağı şu aşama belirsizliğini koruyor ancak her durumda demir fiyatlarında son dönemde bir hareketlilik olduğu görülüyor. Fiyatların, inşaat sektörü temsilcilerinin dile getirdiği kadar olmasa da arttığını demir çelik üreticileri de belirtiyor. Kardemir’in internet sitesinde yer alan fiyat listesine göre, geçtiğimiz yılın aralık ayı itibariyle 1395 liradan satılan inşaat demiri, ocak ayının başında 1481 liraya, geçtiğimiz hafta da 1535 liraya yükseldi. Bu tablo da demir fiyatının aralıktan bugüne yüzde 10 civarında arttığını ortaya koyuyor.

İnşaat sektörü: Enerjiye yüzde 10, demire yüzde 30 zam geldi

Demir fiyatlarının artmasından dolayı rahatsız olduklarını dile getiren İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, “Enflasyonun bir artış katsayısı var. TEFE ve TÜFE’nin bir katsayısı var. Dövizin de artırdığı bir yüzde var. Ancak demir ve betondaki artışa biz bir anlam veremiyoruz. Bunlara bir paralellik arz etmiyor. Konut üreticileri olarak bu gelen zamları karşılayıp nihai tüketiciye yansıtmamaya çalışıyoruz. Bu hassasiyetimizi kar marjımızdan fedakarlık etmek suretiyle yapıyoruz. Bizim tedarikçilerimizin de aynı hassasiyeti göstermelerini bekliyoruz. Yakıt ve enerjiye yüzde 10 zam geliyor ancak demir ve betoncular yüzde 30 zam yapıyorlar. Dolayısıyla konut üreticileri olarak bizim bir desteğe ihtiyacımız var. Bu nedenle Rekabet Kurumu’nu göreve çağırıyoruz” diye konuştu. Piyasada tek bir demir fiyatının uygulandığını öne süren, bu fiyatların da her pazartesi günü açıklandığına belirten Durbakayım, “Betoncular da demirciler gibi birlik kurup belli bir rakamı deklare ediyor. Dolayısıyla bir kartelleşme oluyor” dedi. Durbakayım, aksi takdirde doğru olmasa da inşaatçının bunlarla mücadele etmek için ya kendi betonunu üreteceğini ya da demiri için kendi haddehanelerini kurmak yönünde çözüm arayacağını savundu. Türkiye’de inşaat istihdamın yüzde 20’sini oluşturarak ekonomide lokomotif sektör konumunda. İnşaat sektörünün durmaması için diğer tedarikçi kuruluşların hassas davranmasını isteyen Durbakayım, sektörün durması halinde bir daha kaldırılmasının zor olduğunu kaydetti. Durbakayım şunları söyledi: “Hareket halindeyken gitmek kolaydır. Bizde sektörümüzün durmamasını istiyoruz. Faiz oranlarının tüketicileri etkilememesi içinde bankalarla konuşarak konut kredi faiz oranlarını belli bir nokta da tutmaya çalışıyoruz.” Dekar İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Salih Kuzu ise kurun hızlı arttığı dönemlerde demircilerin fiyat belirleyemediklerini söyledi. Bu nedenle geçen hafta içinde birkaç gün demir bulamadıklarını söyleyen Kuzu, “Şu anda döviz kuru biraz daha stabil hale geldiği için demir bulabiliyoruz” dedi.

Demir üreticileri: Kartel demek hayalcilik

Türkiye Çelik Üreticileri Derneği (TÇÜD) Genel Sekreteri Dr. Veysel Yayan, çok fazla demir üreticisi bulunduğuna ve bu nedenle sektörde bir kartelleşme olamayacağına işaret etti. Yayan, “Türkiye’de demir-çelik sektöründe 250 haddehane, 20 kuruluş bulunuyor. Bunların bir araya gelip bir kartel oluşturduğunu iddia etmek hayal gücünün çok gelişmiş olduğunu gösterir. Türkiye’deki rekabet dünyanın hiçbir yerinde yok” dedi. Üreticilerin bugüne kadar birçok soruşturma geçirdiğini de belirten Yayan, Rekabet Kurulu’nun cezaya gerek duymadığını vurguladı. Öte yandan Yayan, inşaat demiri fiyatlarının emtia fiyatlarına bağlı olarak uluslararası piyasalarda şekillendiğini ifade etti. Türkiye’de yaklaşık olarak 15 milyon tonluk inşaat demiri tüketiliyor. Fiyatlardaki artışta asıl nedenin döviz kurundaki yükselme olduğuna dikkat çeken Yayan, “İnşaatçılar döviz artışı nedeniyle aradaki farka itiraz ediyorlar. Üretim yapmak yerine o tür imkanları varsa döviz kurundaki artışı engellesinler. Demir fiyatları aşırı şekilde düştüğünde kimseden ses çıkmadı. Üstelik şuanda demir fiyatları 2009’daki fiyatların 2.5’te 1’i seviyesinde. Rekabet Kurulu’nu göreve çağırmak yerine Merkez Bankası’nı göreve çağırırlarsa daha tutarlı olurlar” dedi. Yayan, inşaatçıların “demir üretiriz” çıkışını da, “Bu tür zamanlarda kızgınlıkla söylenen lafl ar” olarak değerlendirdi.