HES'lere Yüzde 1.5’lik Kesinti Krizi

Nisan ortasında devreye giren yeni bir düzenleme ile hidroelektrik santrallerin (HES) kurulma ve işletme aşamasında çevreye verdiği zararın tazmin edilmesi için harç sistemi getirildi. Buna göre eğer HES, lisans ihale bedelini, su kullanım bedelini veya özelleştirme bedelini ödememişse yıllık satış hasılatının yüzde 1.5’i kadar kesinti yapılacak. Bunun da yaklaşık yüzde 90’ı HES’in bulunduğu ilin özel idarelerinin bütçelerine aktarılacak.

3 Milyon Lira külfet

Yüzde 1.5’lik oranın, bazı santrallar için yıllık 3 milyon liraya ulaşan kesinti anlamına geldiğini kaydeden Hidroelektrik Santralleri Sanayi İşadamları Derneği (HESİAD) Başkanı Fahrettin Arman, “Bu uygulamadan etkilenen yaklaşık bir milyar kilovatsaate yakın üretimi olan baraj var. Bu tesis için 3 milyon liralık ek külfet anlamına geliyor. 300-400 milyon kilovatsaat elektrik üretiyorsanız, bunun yarısı kadar bir külfetle karşı karşıya kalıyorsunuz” dedi.

Altyapıya katkı

18 Nisan 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6456 Sayılı Torba Kanun ile hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim faaliyetinde bulunanlardan (kamu kuruluşları hariç), bu faaliyetlerden elde ettikleri yıllık satış hasılatının yüzde 1,5’i oranında kesinti yapılıyor. Harç ödeme yükümlülüğü getirilmesinden, lisansız üretim yapacak HES’lerin dışında yaklaşık 900 projenin etkileneceği kaydediliyor. Kesintinin amacı Artvin, Trabzon, Giresun gibi küçük nehir tipi santrallerin çok bulunduğu yerlerde, HES’ler kurulurken bozulan altyapıyı yeniden inşa edebilmek. Ancak sektör temsilcileri, bazı barajlar için ciro üzerinden yüzde 1.5 kesintinin oldukça yüksek bir meblağa karşılık gelmesinden şikâyet ediyor.

HESİAD Başkanı Fahrettin Arman, “Böyle bir kararın durup dururken çıkmış olması sektörü oldukça mağdur etti. Bu yükümlülük DSİ’den ihalesiz olarak yapılıp, devreye alınan santrallar için geçerli ” dedi.

Mantığı yanlış

Yüzde 1.5 oranındaki kesintinin büyük bir rakam olduğunu savunan Arman, şöyle konuştu: “Bir kere bu mantık olarak yanlış. Onların söylediği, HES’ler yapılırken, çevreye, yollara zarar veriyor. Kesinti de verilen bu hasarların yapılması için İl Özel İdareleri’nin kullanımına aktarılıyor. Ancak birçok yerde yatırımcı zaten bozmuş olduğu yolları yapıyor. Mantık şöyle yanlış: Katkı bedeli ödeyenlerden İl Özel İdaresi’ne herhangi bir şey aktarmıyorsunuz ama onlar da aynı işlemi yapıyor.

Ayrıca rüzgâr yaparken de yol yapıyorsunuz ancak onlarda böyle bir uygulama yok, sadece rödevanslı HES’ler için geçerli. Derneğimiz üyesi olup bu harcı ödemek zorunda olan hidroelektrik santrallerin toplam kurulu gücü bin 800 MW, yıllık üretim miktarı 5.5 milyar kWh.”

Yargıya götüreceğiz

Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD) Başkanı Önder Karaduman ise bu kararı yargıya taşıyacaklarını dile getirerek, şöyle konuştu: “Yatırımcı santralı yapmış bitirmiş, yasa çıkarıyorsun, cirosundan yüzde 1.5 kesinti yapıyorsun. Biz bunu hukuka götürüyoruz. Yatırımcı bir proje yaparken, fizibilite çalışması yapıyor, yatırımına göre bankadan kredi alıyor. Bir yasa çıkıyor ve kesinti alınmaya başlanıyor. Aynı şeyi can suyu için yaptılar. Böyle bir anlayış olamaz; İl Özel İdareleri’ne öyle bir bedel verilecekse, o başından söylenir. Yasalar geriye doğru çalışmaz.”