|
ABD ve Çin,
güneş enerjisi sektöründe ticari bir savaşa hazırlanıyor.
Amerikalı üreticiler, milyarlarca dolarlık devlet sübvansiyonuyla ABD'de
dampingli (yani üretim artı dağıtımın maliyetinden daha düşük fiyata) güneş
paneli sattıkları gerekçesiyle Çinlileri suçlayınca, ABD Ticaret Bakanlığı 9
Kasım'da bir soruşturma başlattı. Müracaatta Alman üretici
SolarWorld'un yan kuruluşu SolarWorld Industries
America başı çekiyor. Dilekçede imzası bulunan diğer altı firmaysa
kimliklerini gizli tutuyor. Çinlilerin meslek kuruluşuysa Beyaz Saray'ı suçluyor
ve ticari bir şikâyetin "siyasi bir komediye" dönüştürüldüğünü, bunun "büyük bir
ihtimalle Obama yönetiminin yaklaşan seçimler için başlattığı bir propaganda
oyunu" olduğunu dile getiriyor.
Güneş enerjisi konusu Washington'da siyasi bir kimliğe bürünmüş durumda.
Bunun bir sebebi de, güneş paneli üreticisi Solyndra'nın 500 milyon doları aşkın
federal bir kredi garantisi aldıktan sonra bu yaz iflas etmesiydi. ABD'de güneş
enerjisi kullanımı hızla artıyor, ama Çinli güneş paneli üreticileri daha da
hızlı büyüyor. Bu yüzden Çinli şirketlerin Amerika'daki pazar payı, beş yıl önce
neredeyse sıfırken şimdi yüzde 50'nin üstünde. Üretim politikaları, istihdam ve
iklim değişikliği gibi karmaşık sorunları bir araya getiren güneş paneli
tartışması yıllardır görülen en siyaset yüklü ticari davalardan birine
dönüşebilir. Hatta 1980'lerde Amerikan otomobil sektörünün Japon üreticilere
karşı açtığı dava kadar büyük bir önem kazanabilir.
Yenilenebilir enerji alanında pazar analizi yapan Bostonlu GTM
Research firmasına göre, güneş enerjisi Amerika'da üretilen elektriğin
henüz ancak binde birini oluşturuyor. Fakat bu miktar bile 2008'den beri yüzde
70'in üstünde bir artış anlamına geliyor. Soruşturma isteyen üreticiler, Çinli
güneş panellerine yüzde 100'ü aşkın bir gümrük tarifesi konmasını istiyor. Ancak
şimdi alınacak herhangi bir federal önlemin bile Amerikalı güneş paneli
şirketleri için çok geç olacağı söyleniyor. Devletin yeşil enerji şirketlerine
büyük teşvikler verdiği Çin daha şimdiden dünyadaki güneş paneli üretiminin
beşte üçünü gerçekleştiriyor ve bu yolla sürümden inanılmaz bir avantaj
sağlıyor. Üretimin yüzde 95'ini de ihraç ediyor. Nitekim bu yolla toptan panel
fiyatlarını büyük ölçüde düşürebildi. 2008'de watt başına 3.30 dolarken bugün 1
ila 1.20 dolar. Solyndra'yla birlikte Amerika'daki güneş paneli üretimin altıda
birini gerçekleştiren iki Amerikan şirketi daha Ağustos'ta iflas etti. Dört
başka şirketse işçi çıkardı ve üretimi düşürdü.
2 Kasım'da Başkan Obama, temiz enerjide "Çin'in şüpheli rekabetçi
uygulamaları"ndan söz etti. Devlet güdümlü Çin Yenilebilir Enerji Sektörleri
Birliği'nin "komedi" beyanı da buna tepki olarak geldi. Meslek kuruluşunun
açıklamasına göre Amerikalı üreticiler, "ABD'nin temiz enerjideki
başarısızlığının, özellikle de Başkan Obama'nın bu konudaki şahsi
başarısızlığının faturasını Çinli güneş paneli imalatçılarına kesmek istiyor".
ABD Ticaret Bakanlığı'nın antidamping iddiası hakkındaki ön kararını en geç Mart
sonunda, antisübvansiyonla ilgili ön kararını da en geç Mayıs ortasında vermesi
gerekiyor. Birçok ticaret uzmanı verilecek kararın ithalatta sert tarife
artışlarını kapsamasını bekliyor.
Çinli endüstriler aleyhlerinde açılan anti-damping ve anti-sübvansiyon
davalarının neredeyse hepsini onlarca yıldır kaybediyor. Büyük Çinli panel
üreticilerinin çoğunun ABD'de yasal ithalatçı olarak yan kuruluşları var.
Dolayısıyla konacak tarifelerin ilk maliyetlerini o panelleri kuran Amerikalılar
değil, söz konusu kuruluşlar üstlenecek. Fakat aynı şekilde, maliyetler
muhtemelen giderek müşterilere yansıyacak. Aksi halde Çinli şirketler başka
cezalara da maruz kalabilecek. Damping dilekçesini veren altı şirketin
kimliğinin açıklanmaması onları Çin hükümetinin misillemesinden, dolayısıyla
vize verilmemesi veya Çin pazarına girişlerinin engellenmesinden koruyabilir.
Fakat bu gizlilik, Çinli kuruluşlar adına çalışan avukatların işini
zorlaştıracak, dilekçe sahibi şirketlerin Amerikan hükümetinden sübvansiyon alıp
almadıklarının belirlenmesini zorlaştıracak.
Çinli meslek kuruluşunun başkanı ve Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu'nun
(Çin'in en üst düzey ekonomik planlama dairesi) Genel Müdür Yardımcısı
Li Junfeng, ABD ve Çin'in ticari anlaşmazlıklarla
uğraşacaklarına güneş enerjisinin maliyetini düşürmek için işbirliği yapmaları
gerektiğini belirtiyor. Li'ye göre Çinli şirketlerin aldıkları sübvansiyon
Solyndra'ya kıyasla çok daha az. "Hepsinin toplamı 10 milyon dolar veya daha az"
diyen Li, bu tutarın daha çok 2005 ve 2006'ya ait olduğunu hatırlatıyor.
Keith Bradsher
|
