ABD ve Çin, güneş enerjisi sektöründe ticari bir savaşa hazırlanıyor. Amerikalı üreticiler, milyarlarca dolarlık devlet sübvansiyonuyla ABD'de dampingli (yani üretim artı dağıtımın maliyetinden daha düşük fiyata) güneş paneli sattıkları gerekçesiyle Çinlileri suçlayınca, ABD Ticaret Bakanlığı 9 Kasım'da bir soruşturma başlattı. Müracaatta Alman üretici SolarWorld'un yan kuruluşu SolarWorld Industries America başı çekiyor. Dilekçede imzası bulunan diğer altı firmaysa kimliklerini gizli tutuyor. Çinlilerin meslek kuruluşuysa Beyaz Saray'ı suçluyor ve ticari bir şikâyetin "siyasi bir komediye" dönüştürüldüğünü, bunun "büyük bir ihtimalle Obama yönetiminin yaklaşan seçimler için başlattığı bir propaganda oyunu" olduğunu dile getiriyor.
Güneş enerjisi konusu Washington'da siyasi bir kimliğe bürünmüş durumda. Bunun bir sebebi de, güneş paneli üreticisi Solyndra'nın 500 milyon doları aşkın federal bir kredi garantisi aldıktan sonra bu yaz iflas etmesiydi. ABD'de güneş enerjisi kullanımı hızla artıyor, ama Çinli güneş paneli üreticileri daha da hızlı büyüyor. Bu yüzden Çinli şirketlerin Amerika'daki pazar payı, beş yıl önce neredeyse sıfırken şimdi yüzde 50'nin üstünde. Üretim politikaları, istihdam ve iklim değişikliği gibi karmaşık sorunları bir araya getiren güneş paneli tartışması yıllardır görülen en siyaset yüklü ticari davalardan birine dönüşebilir. Hatta 1980'lerde Amerikan otomobil sektörünün Japon üreticilere karşı açtığı dava kadar büyük bir önem kazanabilir.
Yenilenebilir enerji alanında pazar analizi yapan Bostonlu GTM Research firmasına göre, güneş enerjisi Amerika'da üretilen elektriğin henüz ancak binde birini oluşturuyor. Fakat bu miktar bile 2008'den beri yüzde 70'in üstünde bir artış anlamına geliyor. Soruşturma isteyen üreticiler, Çinli güneş panellerine yüzde 100'ü aşkın bir gümrük tarifesi konmasını istiyor. Ancak şimdi alınacak herhangi bir federal önlemin bile Amerikalı güneş paneli şirketleri için çok geç olacağı söyleniyor. Devletin yeşil enerji şirketlerine büyük teşvikler verdiği Çin daha şimdiden dünyadaki güneş paneli üretiminin beşte üçünü gerçekleştiriyor ve bu yolla sürümden inanılmaz bir avantaj sağlıyor. Üretimin yüzde 95'ini de ihraç ediyor. Nitekim bu yolla toptan panel fiyatlarını büyük ölçüde düşürebildi. 2008'de watt başına 3.30 dolarken bugün 1 ila 1.20 dolar. Solyndra'yla birlikte Amerika'daki güneş paneli üretimin altıda birini gerçekleştiren iki Amerikan şirketi daha Ağustos'ta iflas etti. Dört başka şirketse işçi çıkardı ve üretimi düşürdü.
2 Kasım'da Başkan Obama, temiz enerjide "Çin'in şüpheli rekabetçi uygulamaları"ndan söz etti. Devlet güdümlü Çin Yenilebilir Enerji Sektörleri Birliği'nin "komedi" beyanı da buna tepki olarak geldi. Meslek kuruluşunun açıklamasına göre Amerikalı üreticiler, "ABD'nin temiz enerjideki başarısızlığının, özellikle de Başkan Obama'nın bu konudaki şahsi başarısızlığının faturasını Çinli güneş paneli imalatçılarına kesmek istiyor". ABD Ticaret Bakanlığı'nın antidamping iddiası hakkındaki ön kararını en geç Mart sonunda, antisübvansiyonla ilgili ön kararını da en geç Mayıs ortasında vermesi gerekiyor. Birçok ticaret uzmanı verilecek kararın ithalatta sert tarife artışlarını kapsamasını bekliyor.
Çinli endüstriler aleyhlerinde açılan anti-damping ve anti-sübvansiyon davalarının neredeyse hepsini onlarca yıldır kaybediyor. Büyük Çinli panel üreticilerinin çoğunun ABD'de yasal ithalatçı olarak yan kuruluşları var. Dolayısıyla konacak tarifelerin ilk maliyetlerini o panelleri kuran Amerikalılar değil, söz konusu kuruluşlar üstlenecek. Fakat aynı şekilde, maliyetler muhtemelen giderek müşterilere yansıyacak. Aksi halde Çinli şirketler başka cezalara da maruz kalabilecek. Damping dilekçesini veren altı şirketin kimliğinin açıklanmaması onları Çin hükümetinin misillemesinden, dolayısıyla vize verilmemesi veya Çin pazarına girişlerinin engellenmesinden koruyabilir. Fakat bu gizlilik, Çinli kuruluşlar adına çalışan avukatların işini zorlaştıracak, dilekçe sahibi şirketlerin Amerikan hükümetinden sübvansiyon alıp almadıklarının belirlenmesini zorlaştıracak.
Çinli meslek kuruluşunun başkanı ve Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu'nun (Çin'in en üst düzey ekonomik planlama dairesi) Genel Müdür Yardımcısı Li Junfeng, ABD ve Çin'in ticari anlaşmazlıklarla uğraşacaklarına güneş enerjisinin maliyetini düşürmek için işbirliği yapmaları gerektiğini belirtiyor. Li'ye göre Çinli şirketlerin aldıkları sübvansiyon Solyndra'ya kıyasla çok daha az. "Hepsinin toplamı 10 milyon dolar veya daha az" diyen Li, bu tutarın daha çok 2005 ve 2006'ya ait olduğunu hatırlatıyor.
Keith Bradsher