|
Foto: Ferit Ozonat (AA)
Kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemesine rağmen, M.S 349 yılında
Roma İmparatorlarından 2. Constantinus zamanında kentin etrafının surlarla
çevrilerek kalenin güçlendirildiği bilinen ve yaklaşık 6 kilometre uzunluğundaki
Diyarbakır Surları, bölge tarihinin surlar üzerindeki kitabelerden
okunması özelliğiyle dünyada tek örnek olarak bulunuyor. Olağanüstü görkemiyle
yakınından geçenlere, üzerindeki figürlerle adeta tarihin sırlarını fısıldayan
surlar, son yıllarda sürdürülen hummalı çalışmalarla UNESCO'nun ''Dünya
Kültür Mirası Listesi Adaylık Dosyası''nda yer almaya hazırlanıyor.
Surların ana kısmını oluşturan ve her dönem yönetim merkezi olmuş alanda yer
alan M.S 2. yüzyıla ait St. George Kilisesi, Artuklu Hanı ile Cumhuriyet ve
Osmanlı döneminin mimari özelliklerini yansıtan yapılarıyla kentin turizmde
marka şehir olmasına önemli bir katkı sağlayacak İçkale'deki restorasyon
çalışması devam ederken, öte yandan İslam'ın ''Beşinci Harem-i Şerif''i olarak
da nitelendirilen Ulu Cami, Diyarbakır'ın yetiştirdiği ünlü kişiliklerden Cahit
Sıtkı Tarancı'nın doğup büyüdüğü müze ev, Diyarbakırlı Türk fikir adamı Ziya
Gökalp'in doğduğu ev gibi bir çok tarihi yapıyı içinde barındıran Diyarbakır
Surları adeta açık hava müzesi görünümde bulunuyor.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Diyarbakır gezisinde surlar ve İçkale'nin
''Cumhurbaşkanlığı himayesine'' aldığını ifade etmesinin ardından büyük ivme
kazanan çalışmalar, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler
Müdürlüğü'nün UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi'ne eklenmesiyle de
Diyarbakır Kalesi ve Surları'nın Dünya Mirası Listesi Adaylık Dosyasına yer
alması için yapılan hazırlıklara yeni bir soluk getirdi.
Bu kapsamda bir yandan surların çekirdek kısmını oluşturan ve her dönem
merkezi olmuş İçkale'deki restorasyon çalışması aralıksız devam ederken, diğer
yandan da Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel
Müdürlüğü'nden gelen uzmanlarca alan yönetimi ve alan sınırlarını belirleme
çalışması yapıldı. Daha sonra ekibin yönetim planının uygunluğu konusunda ilgili
kurumlardan görüşünü sorması üzerine sadece surların değil, Suriçi ilçesinin
bütünü, Ongözlü Köprü, Hevsel bahçeleri ve Dicle Vadisi Kırklar Dağı gibi
alanların dahil edilmesi kararı alınarak alan sınırı genişletme çalışması
yapılacak. Alan yönetiminin belirlenmesinin ardından tarihi surlarla ilgili 5
yıl geçerli olacak bir eylem planı hazırlanacak ve bu plana göre tarihi Surlar
korunacak.
''Dünyanın muhteşem yapılarından biri''
İl Kültür ve Turizm Müdürü Teyfik Arıtürk AA muhabirine yaptığı açıklamada,
tarihi Diyarbakır surlarının 5 bin 700 metre uzunluğuyla dünyanın muhteşem
yapılarından biri olduğunu söyledi.
İlk kez 2000 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığınca UNESCO'ya Dünya Kültür
Mirası Listesi için başvurulduğunu belirten Arıtürk, el birliğiyle
çalışmalarının devam ettiğini vurguladı. Büyükşehir Belediyesince de koruma
amaçlı imar planı hazırlandığını belirten Arıtürk, ''Bunlar tamamlandıktan sonra
inşallah surlarımız hak ettiği değeri alarak Dünya Kültür Mirası Listesine
girecek ve daha iyi tanıtımını sağlamış olacağız'' dedi.
Arıtürk, son 5 yılda bakanlıkça gönderilen yaklaşık 6 milyon liranın surların
onarımı için harcandığını anlatarak, şöyle konuştu:
''Bunun yanında surların projelendirme çalışması yapılıyor. İçkale projemizde
devam ediyor. İlk etapta içerdeki yapıların rölöve ve restorasyon projelerini
hazırladık ve koruma kurulundan onaylattık. Eski binalar yıkılarak özgün
dokuları ortaya çıkarıldı. 2 yüzyıla ait Saint George Kilisesi'nin restorasyonu
tamamlandı. Kültürel dokusu en az bozulmuş, 11 yüzyıla ait cami, 19 ve 20.
yüzyıldan kalma sivil mimari örnekleri ile görülmeye değer tarihi mekanımız
İçkale için son 5 yıl içinde yaklaşık 11 milyon lira bakanlıkça gönderilen
ödeneklerle restorasyonlarımız devam ediyor. 2013'te tamamlanmış olarak
İçkale'yi hizmete açmayı hedefliyoruz.''
Arkeolojik park
Tevfik Arıtürk, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Diyarbakır ziyaretinde surları
himayesine aldığını ifade etmesinin ardından çalışmaların daha da hızlandığını,
surların sınır tespiti çalışmalarının diğer kamu kuruluşlarıyla devam ettiğini
vurgulayarak, şu bilgileri verdi:
''Bu arada Valilik ve Büyükşehir Belediyesinin ortaklaşa başlattığı surların
gecekondulardan temizlenmesini öngören Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında TOKİ
ile yapılan anlaşma gereği orada yaşayan vatandaşlarımız mağdur edilmemek
koşuluyla ev ve para vererek boşaltılıyor.
Ayrıca İçkale'de bir tiyatronun ve bir Roma Hamamı'nın olduğu bilinmektedir.
Bunun için bir kazı yapacağız. Daha sonra biz orayı Arkeolojik Park olarak
planlıyoruz. Bütün bu çalışmalarımız 26 medeniyete ev sahiliği yapmış
surlarımızla Dünya Kültür Mirası Listesine girerek, Diyarbakır'ın turizm
destinasyonunu dünya çapında sağlamak. Aynı zamanda kentimizde inanç turizmi de
çok önemlidir. Diyarbakır hem bölgemiz, hem ülkemiz hemde dünya turizmi
açısından cazip kılıyor. Surlarımız bütün bu dokuları içinde barındırmasıyla da
açık hava müzesi görünümündedir.''
|
