Çözüm Ne Diyorsanız; Çözüm Sokak!

Arkeolojinin aktörleri birbirinden kopuk

Arkeolog Doç. Dr. Ahmet Yaraş, “Yerel Yönetimler ve Kültürel Miras” başlıklı bir sunum yaptı. Yaraş, Müslüman mahallesinde salyangoz satacağını ve ‘çanak çömleğin’ insan yaşamı için ne kadar vazgeçilmez olduğunu anlatacağını belirterek konuşmasına başladı. “Biz kentsel arkeolojinin aktörleri ne yazık ki birbirinden kopuk, bağımsız bir şekilde çalışıyoruz” diyen Yaraş, şunları aktardı: “Kalkedon kenti (Kadıköy) 720’lerde Megaralılar tarafından kurulmuş üç büyük kentten bir tanesidir. Kalkedon’a ait bu ilçeyi gezdiğiniz zaman doğru dürüst bir tek kalıntıya rastlamazsınız ve bunu yapan da sosyal demokratlar, yerel yönetimlerdir. Mimarlar bir proje yaptıkları zaman ilk yaptıkları şey hemen inşaat alanının etrafını ya bir tahta ya da bir sacla kapatmaktır. Bu orayı toplumdan kopartmak için özellikle yapılır. Çünkü içerideki araziden çıkan kültür mirasıyla oradaki toplumu birbirinden uzaklaştırmak isterler. Bugün Kadıköy’de ‘güvenlik nedeniyle” böyle sacla kapatılmış pek çok alan vardır ve bunu da mimarlar yaparlar. Bugün ister Tarihi Yarımada’da olsun ister Kadıköy’de olsun pek çok binada, yasal ve gayri yasal bir şekilde aşağıya, yerin altına doğru inme gibi bir politika vardır -mimarlarda ya da arazi sahiplerinde-. Dolayısıyla aşağıda ne varsa hörgücüyle götürürler. Sonra da tarihi miras, kültürel miras tartışılır durur”.

Bir katliam yaşandı Sulukule’de

Sulukule’nin arkeolojik boyutuna dikkat çeken Yaraş, “Hasbel kader İstanbul Arkeoloji Müzesi’nden bir uzman arkeolog Sulukule’de görev yapıyor ve buradan Helenistik döneme ait eserler çıkmaya başlıyor. Bunun üzerine uzman, derhal Antep’e görevlendiriliyor. Bir buçuk aylık süre içerisinde Sulukule’deki bütün alan hercümerç ediliyor ve bunun ardından uzman tekrar eski görev yerine dönebiliyor. Bir katliam yaşandı Sulukule’de. Sur içerisinde kültürel mirasın katliamına tanık olduk ve hiçbir şey yapamadık. Şu anda çok gündemde olan bir başka katliam; surların etrafındaki bostanlar; birkaç işsiz arkeolog kullanılarak o bostanların nasıl yok edildiğine tanık olduk. Kepçelerle çalışılan o alanlarda büyük bir katliam yaşanıyor... Marmaray Projesi'ne gelecek olursak; bu proje kentsel arkeoloji açısından bizim yüz aklarımızdan bir tanesidir. Ancak bu konuda ne kadar mücadele verildiğini, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde ciddi bir mücadelenin sonunda antik yerleşim alanına ulaşıldığını bilmek gerekiyor ve orada çalışan meslektaşlarımızı da kutlamak gerekiyor. Ama sonunda ne oldu; yüz binlerce etütlük nitelikteki eser, oranın kötü koşullarında bekletiliyor. Kasalardaki tasnif edilmiş eserler, yakın gelecekte çöp niteliğine kavuşacaklar” şeklinde konuştu.

“Halk bu denklemin neresinde?” diye soran Yaraş, sözlerine şöyle devam etti: “Birkaç güzel süreç yaşadık 27 Mayıs ile birlikte; Gezi olayları hepimizi umutlandırdı. Yeniden bir silkiniş mi yaşıyoruz diye düşündük. Ama halkımız hep ‘dur bakalım ne olacak?’ diyerek günü geçiriyor; rüşvet, yolsuzluk, baskı varken. Sanki toplum bir illüzyon izliyor; 1980 sonrası 34 yılın getirmiş olduğu bileşik baskılardan sonra toplum yaşamına kast olduğunu çok net olarak görmek gerekiyor. Peki çözüm ne diyorsanız; çözüm sokak. Başka bir şey değil…”  

Paldır küldür molozlarla kapatıldı

Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık, kamunun doğal varlıklar üzerindeki düşünceleri, hareket tarzından bahsetti, yok olup giden doğal varlıklarımıza ve tarım alanlarımıza vurgu yaptı. Yedikule Bostanları’na değinen Atalık, şunları söyledi: “Bizans’tan bugüne gelen, Osmanlı’dan bu yana kullanılan, kuyuları Osmanlı yapımı olan Yedikule Bostanları’nın kuyuları ilgili kurumlar tarafından tescil edilmedi. İsmail Paşa Bostanı, Sadrazam Bayram Paşa Bostanı’nın üzerini iki metrelik molozlarla kapattılar. Dünyada belki de tek tarihi bostan niteliğini taşıyan bu bostanlarının üzeri, Koruma Amaçlı İmar Planları’nda “Durumunu muhafaza eden bostanların tarımsal niteliği korunacaktır” hükümlerine karşın paldır küldür molozlarla kapatıldı ve buralara kafeler, otoparklar yapılması planlanıyor. Hâlbuki yurtdışından her sene ortalama iki yabancı heyet gelir; ya çiftçiler ya da o ülkenin tarım kamu otoritelerinin grupları gelir, bizi ziyaret ederler. Ve sordukları ilk soru şu olur: ‘Kent içi tarım alanlarınızdan bir örnek görebilir miyiz?’. Birazcık kültürel hassasiyetimiz olsa bu insanlara gösterilebilecek, tarihi boyutu da olan bu yerleri ihya etmek varken üstlerini molozla örtüp otopark, kafe yapmayı tercih etmezdik. İnsanlar ürünlerini bile hasat edemeden geldiler ve üzerlerini molozla örttüler. Bunu yaparken de hep ‘ecdada saygı ve ecdada sahip çıkmaktan” bahseden arkadaşlar, oradaki çiftçileri ikna etmek için Bizans bostanlarını doldurduklarını, Osmanlı bostanlarına dokunmadıklarını söylüyordu.”

30 milyon dekar tarım arazisi kayıp!

Atalık, İstanbul’un tarım arazisi alanlarıyla ilgili şu bilgileri aktardı: “İstanbul’un 130 bin hektar tarım arazisi gözüküyor kayıtlarda; ama TÜİK’e (Türkiye İstatistik Kurumu) bakınca 70 bin hektar tarım arazisi kaldığını görüyoruz. Gerisinin ne olduğunu bilmiyoruz. Türkiye’de 30 milyon dekar tarım arazisi yok ortada. Çiftçi ekmiyor, tarım dışına mı gitti, boş mu duruyor; bilinmiyor. 30 milyon dekar, Avrupa’da Belçika’nın yüzölçümüne eşdeğer bir miktar. Belçika kadar tarım arazimiz yok, ne olduğu bilinmiyor.” İklim değişikliği ve su kaynakları konusuna değinen Atalık, “İklim değişikliği, iklim kuşaklarının kayması göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin güneyinin hem su açısından, hem sıcaklık açısından, hem tarımsal üretim açısından kavrulacağı; kuzeyinde daha ziyade tarım arazilerinin ve yağışların bulunacağı, nüfusun da kuzeye yöneleceği düşünüldüğünde Türkiye’nin özellikle kuzey kesimlerinin çok iyi planlanması gerekiyor; hem nüfusu yerleştirmek, hem su kaynakları, hem tarım arazileri açısından. İstanbul’da barajların doluluk oranı yüzde 33’e düştü. Hidrolojik kuraklık mı başladı deniyor. İstanbul’da 20 milyon gayri resmi nüfusa su yetiştirmek mümkün değil ki. Yunanistan’ın toplam nüfusundan iki milyon daha fazla nüfusu var İstanbul’un ve bu nüfusa su kaynaklarının yetmesi mümkün değil” şeklinde konuştu.