Bursa'da Tarihi Bazilika

Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümünde  dersler veren ve Bursa surlarının restorasyon projelerini hazırlayan Mimar Dr.  İbrahim Yılmaz, yaptığı açıklamada, "Tophane Ön Yamaç Surları  Restorasyon Çalışması"nın "Saltanat Kapısı"nın kuzeyinden başlayarak "Kaplıca  Kapı"ya kadar uzanan kadar yaklaşık bin 200 metrelik bölümü kapsadığını belirtti.

Yılmaz, bu kısma ait tüm restorasyon projelerinin Bursa Kültür  Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylandığını ancak mesafenin uzun olması nedeniyle restorasyon uygulama çalışmalarının iki etaba ayrıldığını  kaydederek, birinci etap restorasyon uygulama çalışmasının, İl Kültür ve Turizm  Müdürlüğü önünden askeri garnizona kadar olan yaklaşık 500 metrelik mesafeyi  içerdiğini, etap kapsamında "A" ve "B" olmak üzere iki büyük kule, bu kuleler  arasında ise uzun sur beden duvarlarının bulunduğunu anlattı.

"Bursa'da izi ortaya çıkmış görünürdeki en eski yapı"

Kulelerin restorasyon çalışması çerçevesinde, öncelikli olarak "A  Kulesi"nin ön ve yan duvarlarının iç kısımlarında güçlendirme amacıyla kazı  çalışmaları yapıldığını hatırlatan Yılmaz, şunları kaydetti:

Hem dini yapı hem mahkeme

"Yapılan kazı çalışmalarında, kulenin alt kotlarında eski çağlara ait  bazı duvar kalıntıları bulunmuştur. Bulunan kalıntıların erken Roma dönemi  bazilikasına ait olduğu ve Bursa'nın mimarlık tarihinde yeni ufuklar açacağı  düşünülerek kazının daha da genişletilmesi kararı alınmıştır. Bu amaçla  kalıntıların üzerinde bulunan tek katlı yapı kamulaştırılarak yıkılmış ve kazıya  geniş alanda ve derinlemesine devam edilmiştir. Kazı sonucunda beklendiği gibi  doğu-batı ekseni üzerinde uzanan dikdörtgen bir plan şemasına sahip, mermer  sütunları ve duvar süslemeleri olan, Hristiyanlığa geçişte ve ilk Roma devrinde  kullanıldığı tahmin edilen bir bazilika yapısı ortaya çıkartılmıştır. Mimarlık  tarihinde plan biçimini en uzun süre koruyan, Roma çağında ortaya çıkmış, ilk  Roma döneminde de kullanılmış, hem mahkeme hem de dini yapı olma özelliği taşıyan  bu bazilikanın, surlardan sonra Bursa'da izi ortaya çıkmış görünürdeki en eski  yapı olması muhtemeldir."

Yılmaz, Bazilikanın teknik özelliklerine de değinerek, bu bilgileri  verdi:

"Bazilikanın doğu kısmında yuvarlak bir apsis (ayin yapılan yer),  apsisin önünde de aydınlatma amaçlı mazgal türü bir pencere boşluğu  bulunmaktadır. Bursa bazilikasında ortada bir nef, nefin sağ ve sol yanlarında  ise pastophorium türü iki adet hücre bulunmaktadır. Bu hücrelerin bir tanesi  apsisin kuzey doğusunda, diğeri ise güney doğusunda yer almaktadır. Birinci  hücrenin (oda) adı diokonikon, ikinci hücrenin adı ise prothesisdir. Diokonikon  hücresi kutsal eşyaların bulunduğu yerdir. Bu hücre, dini eşya ve metinlerin  saklandığı, din adamlarının ayin için hazırlık yaptığı odadır. Prothesis hücresi  ise hediyelerin saklandığı ve kabul edildiği odadır. Bazilikada apsisin kuzey  batısında neften girilen içinde rahip iskeletinin de bulunduğu bir mezar odası  vardır."

"Bursa'nın kültür tarihindeki önemini daha da artıracaktır"

Burada halen devam eden kazı çalışmasında bazilikanın "narteks"  denilen giriş kısmı ile "atrium" olarak adlandırılan avlunun ortaya  çıkartılmasına çalışıldığını belirten Yılmaz, "Özgün ve şu ana kadar bilinmeyen  Bursa bazilikasının ortaya çıkması, Bursa'nın kültür tarihindeki önemini daha da  artıracağı muhakkaktır. Burada, kazı sonra yapılacak korumaya yönelik restorasyon  çalışmaları, turizm açısından da Bursa'ya önemli kazançlar sağlayacaktır"  değerlendirmesinde bulundu.

Yılmaz, "B Kulesi" kısmında restorasyon öncesi yapılan temizlik  çalışmalarında ise kuleye ait kazamat (yerin altına kazılmış siper)  kalıntılarının ortaya çıktığına işaret ederek, "Kalıntıların incelenmesi sonucu,  'B Kulesi'nin İç Kale'de bulunan Bey Sarayı'nı koruyan ilk kule olduğu  anlaşılmıştır. Bu kule, kalıntılarının üzerinde geleneksel malzeme ve yöntemler  kullanılarak özgün haliyle tamamlanmış ve eski ihtişamlı haline getirilmiştir.  Kule iki katlı olmasına rağmen Tophane Parkı'nın ön görünüşünü etkilememesi  amacıyla bir katı yapılmıştır. Diğer katının zemini seyir terası olarak  bırakılmıştır" dedi.