Beşiktaş'ta Bir Tayyare Fabrikası

BR>
UÇAKLARININ TÜMÜ HURDAYA GİTTİ

Ancak işler Demirağ’ın umduğu gibi gitmedi ve Türk Uçağı projesi büyük bir zararla sona erdi. Demirağ’ın Yeşilköy’deki arazisi de 1944’te kamulaştırıldı. Uçakların tümü, tek bir nümune kalmamak üzere hurdacıya verildi. Buna isyan ederek başta Cumhurbaşkanı İnönü olmak üzere bütün hükümet üyelerine sayısız mektup yazan Demirağ’ın bu çabaları da sonuçsuz kaldı. Dut ağacı ziraatından paraşüt imalatçılığına dek çok çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren Demirağ, 1939 Erzincan depreminde de depremzedelere bizzat yardım etmişti.

1936’da bir tesadüf sonucu tanıştığı Nâzım Hikmet’e de Cihangir’deki evini bedelsiz tahsis eden, zor günlerinde şair Neyzen Tevfik’e yardımcı olan Demirağ, tekparti döneminde İsmet İnönü’nün karşısında ilk muhalefet partisi olan Milli Kalkınma Partisi’nin de kurucusuydu. İlk özel radyoyu da kurmaya teşebbüs eden ama izin alamayan Demirağ, bir süre milletvekilliği de yaptı. Hayatı 13 Kasım 1957’de, şeker hastalığı nedeniyle İstanbul’da yaşama veda etti.

Yönetmen Savaş Güvezne “Demirağ’ın cesur girişimciliği, araştırmacılığı, yalnızca demiryolları ve uçak sanayisiyle kalmamış, yaşamı boyunca, o gün için hayali güç, bugünse yaşamımızın parçası olan projelere imza atmış, peşinden koşmuştur” diyor ve ekliyor:

“Bu belgesel ve Nuri Demirağ, benim için cumhuriyet tarihine yeni bir bakışla bakılması gerekliliğini öğretti. Resmî tarih anlayışının ötesinde, sözlü tarih yaklaşımının, inanılmaz öykülerin yer aldığı, farklı bilgi ve belgelerin olduğunu, yerleşik kanaatlerin aksine, başka bir dünyanın da var olduğunu hatırlattı.” Gökçe Uygun bİa

Nuri Demirağ’ın Türkiye’de ‘ilkleri’

Türkiye’de sivil havacılık sanayisinin önderi olarak bilinen Nuri Demirağ’ın yaptıkları bu alanla da sınırla değil:
»Seri üretim olarak 1936’da ilk Türk uçağını yaptı.
Ȃokpartili rejimdeki ilk muhalafet partisini kurdu.
»Ankara’nın doğusuna ilk demiryolunu yaptı.
»İlk yerli paraşütü üretti.
»1922’de ilk Türk sigara kâğıdını üretti.
»Bursa’da Sümerbank’ın Merinos fabrikasını kurdu.
»İstanbul Boğazı’na özel köprü yaptırmayı projelendirdi.
»İlk şehir ve köy planlarını hazırladı.
»Karabük’te demir ve çelik fabrikasını kurdu.
»İzmit’te selüloz fabrikasını kurdu.
»Sivas’ta çimento fabrikalarını kurdu.
»İstanbul’daki büyük hal binasını yaptı.