|
Ne zaman Berlin müzesini gezsem öfkeyle dolarım.
Bergama’dan götürülen Zeus sunağı, devasa bir
hırsızlık abidesi gibi görünür gözüme...
Milattan önce 2. yüzyıldan beri
Anadolu’da yaşamış olan tapınak, 19. yüzyılda Almanlarca Berlin’e
kaçırılmıştır.
Her gittiğimde “Ne yapsak da hazinemizi geri alsak” diye
düşünürüm.
* * *
“Düşünürdüm” diyeyim, çünkü artık öyle
düşünmüyorum.
“İyi ki kaçırmışlar da görebiliyoruz. Anadolu’da kalsa ya
yağmalanmıştı ya da sular altındaydı” demeye başladım.
Yalan mı?
Yıllardır
British Museum’daki, Metropolitan’daki çalınmış kültürel
varlıkların iadesi için uğraşıp duran Kültür Bakanlığı’na “Siz önce
elinizdekilere sahip çıkın” demezler mi?
* * *
Bergama talihsiz
diyar...
150 yıl önce koca sunağı kaptırmış.
Şimdi 1800 yıllık Allianoi’yi
baraja gömmek üzere...
Arkeologlar insanlığın sayılı sağlık merkezlerinden
biri sayılan bu antik kenti, 1998’de keşfetti. İçinde çeşmeler, hamamlar,
yollar, caddeler, kiliseler, köprüler barındıran, dünyanın en büyük ve en sağlam
Roma ılıcasıydı bu...
Bakanlık 2001’de bölgeyi 1. Derecede Arkeolojik Sit
Alanı ilan etti. Arkeologlar 9 yıllık çalışma ile yüzde 20’sini ortaya çıkardı.
Üzerine 60 kadar kitap ve makale yazıldı.
Ama şansa bakın ki, bu hazine,
bölgeye yapılacak Yortanlı Barajı gölet alanının tam
ortasındaydı ve sular altında kalacaktı.
* * *
Tabii çevreciler ayağa
kalktı.
Kültür Bakanlığı uzun süre direndi.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını
Koruma Kurulu itiraz etti.
Dava AİHM’ye gitti.
DSİ dinlemedi. Oranın
Allianoi olduğunu kabul etmediler. Barajı bekletmediler. 2006’dan sonra da kazı
izni vermediler.
Sonra “Su altında da korunur” tezini öne sürdüler. Su
verilmeden önce Allianoi’nin duvarla çevrilmesi düşünüldü.
Bu karar
Danıştay’dan döndü.
Ardından kille kaplanarak korumaya alınmasına karar
verildi. Bu da iptal oldu.
Bunun üzerine DSİ bir uyanıklık yaptı.
Yürütmeyi durdurma kararını aşmak için “kille kaplanır” kararını “kumla
kaplanır” şeklinde değiştiriverdi.
Koruma Kurulu da antik kentin kuma
gömülmesine olur verdi.
Oysa Allianoi Girişim Grubu uzmanlarına göre suyu
geçiren büyük tanecikli kum, antik kentte kilden daha büyük tahribata yol
açacak.
Dinleyen kim!
DSİ geçen hafta “Gömün” emri doğrultusunda projeyi
uygulamaya koydu ve fiziki müdahaleye başladı bile...
Allianoi, çok yakında
kumdan bir muhafaza altında suya gömülecek.
* * *
Avrupa Kültürel Miras
Kuruluşları, Başbakan’a bir mektup yazıp insanlığın bu ortak mirasının su
altında bırakılmamasını istedi, ama Türkiye kamuoyu sessiz...
Bu emrivaki
karşısında Allianoi dostu çevrecilerin sesine kulak vermesi gereken merci
neresi?
Çevre Bakanlığı değil mi?
Bilin bakalım barajı yapan DSİ nereye
bağlı?
Evet; son 3 yıldır Çevre Bakanlığı’na...
Ne kadar mantıklı değil
mi?
Bu kararla, kültür mirasının yarısı sürgünde olan Bergama, yarısını da
suya ve kuma gömecek.
Acaba Alman arkeologlara Zeus tapınağı gibi Allianoi
için de bir izin yazısı verip taşıtsa mıydık?
Hiç olmazsa sandalla üstünde
değil, bilet alıp içinde gezebilirdik.
|
