|
1923 yılında Lozan Antlaşması'na ek protokol uyarınca
Türkiye ve Yunanistan, kendi ülkelerinin
yurttaşlarını din esası üzerine zorunlu göçe tabi tuttu.
Mübadele ile 1.250 bin Ortodoks Hıristiyan Anadolu'dan
Yunanistan'a, 500 bin Müslüman Türk de Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmek
zorunda kaldı.
Şimdi mübadeleden 80 küsür yıl sonra Lozan
Mübadiller Vakfı ve Çatalca Belediyesi işbirliği ile
Türkiye'nin ilk mübadele müzesi Çatalca'da kuruluyor.
Mübadeleye tabi
tutulan Yunan ve Türk vatandaşları ile onların yakınları ve sonraki kuşaklar
için tarihi ve kültürel öneme sahip olacak müzede mübadillerin eşyalarından
yazılı belgelere, fotoğraflardan anılara kadar birçok şey yer alacak. Müzede
ayrıca Lozan Mübadilleri Vakfı'nın arşivindeki 1. kuşak mübadillerle yapılmış
görüşmeler de bulunacak.
Çatalca'da Kaleiçi Mahallesi'nde yer alacak müze
dışında Çatalca'nın birçok alanı da müzeyle paralel olarak düzenlenecek; bir
mübadele meydanı yapılacak ve mübadele anıtı dikilecek.
Biz de müzeyi
Lozan Mübadilleri Vakfı Başkanı Atilla Karaelmas ve bina bağışçısı Ertuğrul
Ölçer ile konuştuk:
Neden Çatalca?
 Atilla
Karaelmas: İstanbul, mübadelede kapsam dışı bırakılmıştı. Ama, Çatalca, o günkü
İstanbul'un sınırları içerisinde değildi ve mübadeleye dahil edildi. Yani
Çatalca İstanbul'a en yakın mübadeleyi yaşamış bir yer, özellikle bu Kaleiçi
Mahallesi.
Kaleiçi Mahallesi'nde mübadele döneminden kalma çok sayıda
eser var. Zaten bu müze projesi tüm Kaleiçi projesinin bir başlangıcı veya bir
parçası. Bütün bu sebeplerden dolayı bu müze için, Çatalca'yı seçtik. Tabii
Çatalca'da çok fazla mübadil var.
Hemen hemen her sene Yunanistan’dan
Türkiye’ye çok sayıda insan geliyor, bunların çoğu da İstanbul’a geliyor. Çünkü
Patrikhane İstanbul’da. Projenin temel amacı, bu insanların Çatalca’ya gelmesini
sağlamak ve Kaleiçi’ni kültür ve tarih merkezi yapmak.
Burada insanlar
hala kendi aralarında Rumca konuşuyor. Burada yemek isimleri farklıdır, müzikler
farklıdır. Ama hep içe kapalı şekilde yaşandı. Ama daha sonra böyle önemli bir
konuda örgütlenmeye ve bu konuda çalışmalar yapmaya karar verdik. Daha sonra
çalışmalar çığ gibi büyüdü.
Yunanistan’da mübadeleyle ilgili müzeler 50
yıldır var. Burada ise çalışmalar 2000'li yıllarda başladı. Arada 50 yıllık bir
fark var.
|
