2100 Yılının Hayalet Şehirleri
Küresel iklim değişikliği, dünya nüfusunun artması, ekonomik ve ekolojik problemler gibi etmenler dünyanın bir çok şehrini tehdit ediyor. Forbes dergisinin araştırmasına göre, günümüzden 100 yıl sonrasını göremeyecek şehirler gittikçe çoğalıyor.
|
This town is coming like a ghost town
Peki ya tam tersi olursa? Ya bazı şehirlerin kaderi Moenjodaro’nunkine benzerse? Bu kehanetin gerçek olma ihtimalini kestirebilmek tabii ki çok zor, ancak küresel iklim değişikliği, nüfusun artması, kirlilik gibi faktörler, bazı şehirleri içten çökertmeye çoktan başladı bile. Japonya kırsal bölgelerindeki, birkaç yaşlı sakinin dışında kimsenin kalmadığı küçük köyler bütünüyle yokolmanın eşiğinde. Amerika’da Kansas ve Dakota şehirleri genç nüfusun büyük şehirlere göçmesiyle tehdit altında. Bazı Kansas kasabaları, sırf bu göç engellensin diye geri döneceklere arazi hediye etmeyi bile vaad ediyor, ancak bu vaadlerin talep gördüğünü söylemek güç. Bazı büyük merkezler ise imha olma riski taşıyor. Avrupa ve Kuzey Amerika’da şehir plancılar bu “çöken şehirler”le ilgili neler yapılabileceği yolları üzerinde kafa patlatıyorlar.
1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılmasının ardından Doğu Almanyalı milyonlarca kişi batıya göç etti. Bir milyondan fazla ev terkedildi. Alman hükümeti ise buna karşılık, bugün küresel bir fenomen haline gelen "Küçülen Şehirler Projesi"ne (Shrinking Cities Project) sponsor oldu. Proje, Rusya’nın Ivanovo, Almanya’nın Leipzig, İngiltere’nin Manchester ve Liverpool, Amerika’nın ise Detroit şehirlerindeki olumsuz etkileri incelemeyi kapsayan bir çalışmaydı. Projenin sonunda ortaya çıkanlar gezici bir sergiye dönüştürüldü. 2006 sonbaharında dünyanın büyük kentlerinde sergilenmeye başlayan küresel araştırmada, geniş kitleler tarafından terkedilen büyük şehirler incelendi. 1990'lı yıllardan bu yana dünyadaki büyük kentlerin yüzde 25'i nüfus kaybederken göç eğilimi artıyor. Shrinking Cities projesinin amacı da son yıllarda dünyada şehirleşmeyle birlikte yaşanan etkileşimleri aktarmak. Geçtiğimiz yıl Venedik Bienali'ne katılan sergi, bu yıl Kasım ayından 2008'in Ocak ayına kadar Manchester, Liverpool ve Frankfurt'ta olacak. Detroit’in nüfusu 1950’den bu yana üçte bir oranında azaldı ve 950 bine düştü. Yüzde 10'unun işsiz olduğu şehrin 2030 yılına kadar yavaş yavaş küçüleceği düşünülüyor. Eğer söylenenler gerçek olursa, Detroit 2100 yılında adı pek bilinmeyen şehirler arasına girecek. Demografik felaketle karşı karşıya olan Detroit’in dışında, bazı şehirler de doğal afetler yüzünden kan kaybediyor. California Üniversitesi’nden araştırmacılar San Fransisco’nun 2086 yılında 7 şiddetinde bir depreme uğrayacağına yüzde 75 ihtimal veriyorlar. Bazıları ise tüm iyiniyetleriyle, 2005’te şehrin yüzde 80’ini sular altında bırakan Katrina kasırgasına rağmen şehirlerini terk etmeyen New Orleanslılar gibi hayatta kalabileceklerine ve herşeyi yeniden inşa edebileceklerine inanıyorlar.
San Francisco, California eyaletinin en hızlı değişen şehirlerinden biri. Nüfusun giderek büyüyen bir kısmı, yaşam şartlarının ekonomik anlamda zorlaştığı ve coğrafi talihsizliklerin peşini bırakmadığı bölgeden iç kısımlardaki yerleşim alanlarına taşınıyor. Büyük bir felaketin bu eğilimi tetiklemesinden korkuluyor. Dünya kentlerini tehdit eden bir başka tehlike ise deniz suyunun yükselmesi. Almanya’nın endüstriyel şehirleri, şu anda ülkenin üçte ikisinin deniz seviyesi altında seyretmesinden de hareketle okyanus üzerine bir metre yükseltiyi sağlayacak hendekler kazıp aletler geliştiriyorlar.
Ancak, Dünya Bankası’nın 2002 yılında iklim değişikliği üzerine yaptığı bir araştırmada, aralıksız erozyon etkisi altındaki Batı Afrika ülkesi Gambiya’nın başkenti Banjul'un bütünüyle okyanusa karışma tehlikesiyle yüzyüze olduğunu gösteriyor. Aynı raporda, içinde bulunduğumuz yüzyıl içinde deniz seviyesinin 10 ile 90 santimetre arasında yükseleceği ve bu değişikliğin Mısır’ın İskenderiye, Çin’in Tianjin, Endonezya’nın Cakarta, Tayland’ın Bangkok gibi şehirlerini büyük oranda etkileyeceği düşünülüyor. Doğal felaketler, ekonomik çöküşler ya da kumun, denizin karayı yavaş yavaş istila etmesi gibi olaylar, bugünün bazı şehirlerinin kaderinin, kendisi için bir heykel inşa eden ancak kentinin yıkılmasına engel olamayan kibirli kral Ozymandias’ınkine benzeyebileceğini gösteriyor. İngiliz şair Percy Bysshe Shelley’in yazdığı gibi, 'geriye hiçbir şey kalmayabilir ve toplumlar ne kadar güçlü olurlarsa olsunlar geçmişte yaşanan hataları tekrarladıkları sürece çöküşe bir adım daha yaklaşma ihtimalleri hayli yüksektir': * Antik diyardan gelen bir seyyaha rastladım, Dedi ki: '' Çölün ortasında, Gövdesiz, kocaman iki taş bacak, Ve hemen yakınında yarı beline kadar kuma gömülmüş, Çatık kaşları, kırışmış dudakları Ve buz gibi soğuk alaycı görünümüyle, Parça parça olmuş, Taştan bir surat vardı... Onlara şekil veren o eller ve ruhlarını besleyen o kalp, Cansız şeylere kazınan tutkuları ne kadar da canlı göstermişti! Üzerinde ise şu sözler yazılı idi: Ben kralların kralı Ozymandias... Şu yaptıklarıma bakın da, Haddinizi bilin! Koca yıkıntılar arasında saklı kalmış bir harabe, Ve ucu bucağı görülmeyen, çıplak ve yapayalnız kumlardan başka, Artık ne kaldı geriye? Hiç bir şey!...”
Forbes dergisindeki orijinal makale için tıklayınız. Kaynaklar: www.shrinkingcities.com www.tema.org.tr |
-
erdal töre
bu gibi sıkıntılarla gelen, felaket olan şeyleri gösteriyor ama bir an önlem alınması gerekiyor. onun için kaybedecek zaman yok YANITLA
