ÖZET ›
|
7
DÜNYADA GELİŞMELER
2015 yılında dünya ekonomisi, beklentilerin ve geçen yılın al-
tında % 2,4 büyümüştür. Gelişmiş ülkeler geçen yılın altında ve
% 1,6, gelişen ülkeler ise geçen yıl ile aynı ve % 4,1 büyüme gös-
termiştir.
2016 yılında önemli siyasi gelişmeler yaşanmıştır. Büyük Bri-
tanya’nın Avrupa Birliği’nden çıkış kararı, ABD’de ekonomide radi-
kal politikalar öneren Donald Trump’ın seçilmesi ile Suriye mer-
kezli Ortadoğu gelişmeleri ve küresel terör olayları ekonomi
üzerinde de etkili olmuştur.
Dünya ekonomisinde 2016 yılında ABD Merkez Bankası ve
AB Merkez Bankası'nın para politikaları belirleyici olmuştur. ABD
Merkez Bankası sınırlı da olsa faiz artışını, AB Merkez Bankası ise
genişletici politikalarını sürdürmüştür. Petrol ve emtia fiyatların-
da ise artış yaşanmıştır. Petrol üreticileri üretim arzını sınırlama
konusunda anlaşmıştır. Dolar diğer para birimleri karşısında son
10 yılın en değerli seviyesine ulaşırken gelişen ülkeler, oluşan bu
küresel koşullardan olumsuz etkilenmiştir.
Dünya mal ticareti de 2015 sonrasında 2016 yılında da değer
bazında % 3 daralarak 16,0 trilyon USD'ye gerilemiştir. Ekonomi-
deki yavaşlama ticaret talebini de sınırlamıştır. İnşaat malzeme-
leri ihracatı da olumsuz etkilenmiştir.
Dünya inşaat sektöründe 2016 yılında iki önemli eğilim ya-
şanmıştır. İlki, ABD ve AB gibi gelişmiş ülkelerde inşaat sektö-
ründe büyümenin kalıcı hale gelerek sürmesidir. İkinci eğilim ise
özellikle petrol ve emtia ihracatçısı gelişen ülkelerin gelirlerinin
azalması ile alt ve üstyapı inşaat harcamalarının 2016 yılında da
sınırlanmış olmasıdır.
Bu iki ana eğilime bağlı olarak dünya inşaat harcamaları 2016 yı-
lında nominal olarak değer bazında % 3,2 genişlemiş ve 10,03 tril-
yon USD'ye ulaşmıştır. ABD’de inşaat harcamaları rekor seviyele-
re ulaşmış, Avrupa Birliği’nde harcamalar artışı yavaşlarken özellikle
Rusya ve Körfez ülkelerinde harcamalarda küçülmeler yaşanmıştır.
Dünya inşaat malzemelerinde büyüme ise inşaat harcamala-
rındaki gelişmeye paralel 2016 yılında yavaşlamış ve değer ola-
rak % 3,2 büyüyerek 7,0 trilyon USD'ye ulaşmıştır. İnşaat mal-
zemelerine talep artışı gelişmiş ülkelerde hızlanırken, başta Çin
olmak üzere gelişen ülkelerde yavaşlamıştır.
Dünya inşaat malzemeleri ihracatının 2016 yılında % 1,5 geri-
lediği ve 795 milyar USD'ye düştüğü öngörülmektedir. İnşaat mal-
zemeleri fiyatlarında küresel ölçekte yılın ilk yarısında gerilemeler,
ikinci yarısında ise artışlar yaşanmıştır. Yılın ilk yarısında daha hız-
lı düşen ihracat, özellikle gelişmiş ülkelerdeki inşaat faaliyetlerinin
hareketlenmesi ile yılın ikinci yarısında toparlanmaya başlamıştır.
Küresel gayrimenkul sektöründe ise yatırımlar % 7,0 gerile-
yerek 1,2 trilyon USD'ye inmiştir. Küresel gayrimenkul yatırımla-
rı özellikle USD'nin güçlenmesi, gayrimenkul varlıklarında yeni
fiyat seviyesi arayışları ve borçlanma maliyetlerinin dolar cinsin-
den artmaya başlaması ile birlikte durağanlaşmıştır.
TÜRKİYE'DE GELİŞMELER
Türkiye ekonomisinde 2016 yılının ilk yarısı kendi iç dinamik-
leri ile şekillenmiş ve makro dengeler korunurken yılın ilk ya-
rısında % 4,5 büyüme sağlanmıştır. Ancak yılın ikinci yarısında
ekonomi dışı yaşanan olaylar ve bunların ekonomik etkileri per-
formansı düşürmüştür. Yaşanan darbe girişimi ve artan jeopoli-
tik riskler sonucu iktisadi faaliyetler yavaşlamış, kredi notları düş-
müş, reel kesim ve tüketici güveni gerilemiş ve Türk Lirası değer
kaybetmiştir.
Türkiye İstatistik Kurumu, milli gelir hesaplama yöntemini de-
ğiştirmiş ve aralık ayında yenilenmiş milli gelir büyüklüklerini ve
büyüme verilerini açıklamıştır. Yeni hesaplama ile milli gelir cari
fiyatlar ile % 19,5 büyümüştür. Büyümenin önemli bir kaynağı in-
şaat sektöründen gelmiştir.
2016 yılında yaşanan gelişmelere bağlı olarak Türkiye ekono-
misi yeni milli gelir hesaplamaları ile yılın ilk 9 ayında geçen yılın
üzerinde % 2,4 büyüme göstermiştir. Yılın genelinde büyümenin
% 2,5 olması beklenmektedir.
Temel ekonomik göstergeler içinde dış ticaret açığı geriler-
ken cari açıkta sınırlı bir artış yaşanmıştır. Artan zorunlu kamu
harcamalarına rağmen kamu mali disiplini büyük ölçüde korun-
muştur. Enflasyonda artış yaşanmıştır. Türk Lirası da yıl genelin-
de önemli kayıplar yaşamıştır. Bu gelişmelere bağlı olarak yıl so-
nuna doğru daha yüksek faiz oranları oluşmuştur.
Ekonomik ve siyasi alanda yaşanan belirsizlik yıl genelinde
özellikle özel sektör yatırımlarının ötelenmesine yol açmıştır. Sa-
bit sermaye yatırım harcamaları 2015 yılının ilk 9 ayında nominal
olarak % 11,0 oranında genişlemiştir.
İnşaat harcamaları ise 2016 yılının olumsuz koşullarına rağ-
men genişlemesini sürdürmüştür. Toplam inşaat harcamaları yı-
lın ilk 9 ayında nominal olarak % 12,6 oranında artmış ve 305,4
milyar TL’ye ulaşmıştır. Yeni milli gelir hesaplamalarında inşaat
harcamalarında kamu ve özel sektör ayrımı kaldırılmıştır.
İnşaat harcamalarındaki bu gelişmelere bağlı olarak inşaat
sektörü yılın ilk 9 ayında % 7,4 ile ekonomik büyümenin üzerinde
bir büyüme göstermiştir.
İnşaat sektörü performansı yıl genelinde genel ekonominin
üzerinde kalmış olmakla birlikte yaşanan gelişmeler inşaat sek-
törünü de olumsuz etkilemiştir. Ancak inşaat sektörüne sağlanan
geçici teşvikler, konut alanındaki kampanyalar ve finansman tara-
fında sağlanan kolaylıklar olumsuz etkileri sınırlamıştır.
Buna bağlı olarak inşaat sektörünün milli gelir içindeki payı
% 8,7’ye yükselmiştir. İnşaat sektöründeki istihdam ise ekim ayı
itibarıyla 2 milyonu ve geçen yılki seviyesini aşmıştır.
Gayrimenkul iş geliştirme ve kiralama sektörü ise yılın ilk
9 ayında % 4,4 ile geçen yılın ve genel ekonominin üzerinde bir
büyüme göstermiştir.
2016 yılının ilk 9 ayında alınan toplam yapı ruhsatlarında
metrekare bazında % 6,1 artış yaşanmıştır. Konut yapı ruhsatları
