İNŞAAT SEKTÖRÜ › Sürdürülebilir Çevre Dostu Binalar
|
57
Sürdürülebilir, ekolojik, yeşil, çevre dostu ve benzeri pek çok isim
altında tanımlanan doğayla uyumlu yapılar, yapının arazi seçiminden
başlayarak yaşam döngüsü çerçevesinde değerlendirildiği, bütüncül
bir anlayışla ve sosyal-çevresel sorumluluk anlayışıyla tasarlandığı, ik-
lim verilerine ve o yere özgü koşullara uygun, ihtiyacı kadar tüketen,
yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmiş, doğal ve atık üretmeyen
malzemelerin kullanıldığı, katılımı teşvik eden, ekosistemlere duyarlı
yapılar olarak tarif edilmektedir.
Dünyadaki ulusal yeşil bina konseylerinin deneyimi, yeşil binaların
yaygınlaşmasını sağlamanın en etkili yollarından birinin bu binalara bir
'yeşil etiket' vermek olduğunu ortaya koymuştur. Yediğimiz yemekler
veya satın aldığımız ürünler için bir 'eko etiket' söz konusu ise aynı şeyi
binalar için de yapmak, bu binaların teşviki ve yaygınlaşması açısından
olumlu bir adımdır. Bu etiketler sayesinde bir binanın birtakım stan-
dartlar çerçevesinde yeşilliği tescil edilmektedir.
Binaların ve yerleşimlerin küresel ısınmaya sebep olan başlıca
seragazı olan CO
2
salınımının % 40’ından sorumlu olduğu düşünül-
düğünde, mimarlar, mühendisler, şehir plancıları ve en önemlisi yö-
netmelikleri belirleyen devlet yetkililerine büyük sorumluluklar düş-
mektedir. Bina ve yerleşimlerin çevreye olan etkileri, salgıladıkları CO
2
gazıyla da sınırlı değildir. Aynı zamanda su kullan ımının yaklaşık %
12’si, atıkların % 65’i ve elektrik tüketiminin de % 71’inden sorumludur-
lar. Bu rakamların büyüklüğü, binaların ve yerleşimlerin çevreye olan
etkilerinin azaltılması için aynı zamanda büyük bir potansiyelin olduğu
anlamına gelmektedir.
Günümüzde binaları çevresel etkilerine göre değerlendiren pek
çok sistem geliştirilmiş ve geliştirilmektedir. Bu sistemler, yeşil dönü-
şüm sürecinde etkili bir araç, önemli bir ilk adımdır.
Dünyada birçok yeşil bina sertifika sistemi bulunmaktadır.
Bunlardan başlıcaları; 1990’da İngiltere’de ortaya çıkan BREEAM
(Building Research Establishment Environmental Assessment
Method), 1998’de Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkan LEED
(Leadership in Energy and Environmental Design), 1998’de gelişmiş
ülkelerin bir araya gelmesiyle kurulan IISBE (International Initiative for
Sustainable Built Environment), 2003’te BREEAM’den uyarlanarak
Avustralya’da oluşturulan Greenstar, 2004’te Japonya’da ortaya çıkan
CASBEE (Comprehensive Assessment for Building Environmental
Efficiency) ve 2009’da Almanya’da ortaya çıkan DGNB (Deutsche
Gesellschaft fur Nachhaltiges Bauen)’dir.
Yeşil binalar alanındaki araştırmalara ve çalışmalara devam eden
Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği, yeni konut projelerinde uygulan-
mak üzere Türkiye koşullarına uygun sertifika sistemi ÇEDBİK-Konut
oluşturmuştur. Türkiye'de geliştirilen bu sertifikanın, diğer uluslararası
sertifikalara göre en büyük avantajı sertifika gelirinin yurtiçinde kala-
cak olması ve böylece dışarıya kaynak transferinin engellenmesidir.
ÇEDBİK-Konut Sertifikası kapsamında konutlar; Bütünleşik Yeşil Proje
Yönetimi, Arazi Kullanımı, Su Kullanımı, Enerji Kullanımı, Sağlık ve Kon-
for, Malzeme ve Kaynak Kullanımı, Konutta Yaşam, İşletme ve Bakım,
Yenilikçilik olmak üzere 9 başlık altında değerlendirilmektedir.
Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik (LEED) ABD'deki Çevre
Dostu Binalar Konseyi tarafından geliştirilen bir dizi kriterler listesidir.
Bu sistemin puanlaması 6 kategoride yapmaktadır: Sürdürülebi-
lir Araziler, Su Kullanımında Etkinlik, Enerji ve Atmosfer, Malzeme
ve Kaynaklar, İç Hava Kalitesi, İnovasyon ve Tasarım. Binalar dört ayrı
alanda sertifika alabilmektedirler: Gümüş, Altın, Platin. LEED sertifi-
kası ABD'de USGBC'ye yapılan başvuru üzerine sadece USGBC tara-
fından verilmektedir. USGBC (Amerikan Yeşil Binalar Konseyi) Türki-
ye'nin 2016 yılında dünyada en yaygın ve tanınan yeşil bina sertifika
sistemi olan LEED sertifikası alan ilk 10 ülke arasında 8. olduğunu
açıklamıştır. USGBC tarafından hazırlanan ilk 10 ülke listesi ABD dışın-
da dünyada sürdürülebilir bina tasarım, yapım ve işletmesi alanında
önemli gelişmeler elde eden ve en çok LEED sertifikalı yeşil binalara
sahip ülkeleri sıralamaktadır.
Türkiye, sürdürülebilirlik hareketinin binalardan yerleşimlere ve
şehirlere doğru yayılmasında ve pazarın dönüşümünde öncülük et-
mektedir. Türkiye, LEED ve yeşil binalar konusuna bütünsel bir bakışla
odaklanıp çevre ve insan sağlığı konularına öncelik vererek yeşil bina
hedefine bir adım daha yaklaşılmasına yardımcı olmaktadır.
2016 yılında Türkiye brüt 4,78 milyon m
2
LEED sertifikalı bina ala-
nıyla 9. sıradan 8.'liğe yükselmiştir. Ayrıca Türkiye'de LEED sertifika-
lı toplamda brüt 22,38 milyon m
2
alana sahip olan 772 adet devam
eden proje vardır. 2016 yılında ABD dışında dünyada ilk 10 sırayı alan
ülkelerin listesi aşağıdaki gibidir. Sıralama 2016 sonuna kadar LEED
sertifikası alınan ticari binaların brüt alanları üzerinden yapılmaktadır.
2016 yıl sonu itibarıyla LEED (Enerji ve Çevre Konusunda Tasa-
rım Liderliği) programında 82.000'den fazla proje, 1,4 milyar m
2
yapılı
alan ve 112.000 LEED Homes sertifikası almış konut bulunmaktadır.
USGBC tarafından da katkı verilen pazar araştırmaları-
na göre Türkiye'nin de içinde olduğu gelişime göre, küresel ye-
şil bina talebi büyüyerek her üç yılda bir ikiye katlanmaktadır.
70 ülkede yapılan araştırmaya göre Türkiye gibi ekonomilerin bugün-
kü seviyelerinden iki ile altı kat arasında büyüyerek yeşil dönüşümün
liderliğini yapacakları öngörülmektedir. Artan yeşil bina talebi pazarı
trilyon USD'lik bir endüstriye dönüşmüştür ve bu gelişime paralel ola-
rak yeşil bina yapı malzemeleri pazarının da 2019 yılında 234 milyar
USD seviyesine ulaşması beklenmektedir.
LEED SERTİFİKASI ALINAN BÜYÜKLÜK ITIBARIYLA ÜLKELER (2016)
Kaynak: Amerikan Yeşil Binalar Konseyi (USGBC)
SIRA ÜLKELER
SERTIFIKALI BRÜT
ALAN (MILYON M
2
)
SERTIFIKALI TOPLAM
BINA SAYISI
1
Çin
34,62
931
2
Kanada
34,39
2.586
3
Hindistan
15,90
644
4
Brezilya
7,43
380
5
Güney Kore
5,95
97
6
Tayvan
5,66
99
7
Almanya
5,03
215
8
Türkiye
4,78
191
9
İsveç
3,88
210
10 BAE
3,64
180
11
ABD
336,84
27.699
