54
|
TÜRK YAPI SEKTÖRÜ RAPORU 2016
Bugün, hemen hemen bütün dünya ülkelerinde kamunun,
altyapı yatırımlarının finansmanında, özel sektörle işbirliği yap-
ması gerektiği ve özel sektörün altyapı yatırımlarının finansma-
nında daha büyük rol alması gerektiği kabul görmektedir.
İçme suyu, atık su arıtma tesisleri, kanalizasyon işleri, baraj-
lar ve göletler, sulama ve drenaj tesisleri, elektrik üretim tesisle-
ri (hidroelektrik, jeotermal, nükleer, rüzgâr santralleri, biyoenerji
tesisleri), elektrik iletim ve dağıtım hatları, yeraltı kablolama iş-
leri, demiryolu, raylı sistem, karayolu vb. her türlü ulaşım, haber-
leşme vb. alanlara yapılan yatırımlar, kamu altyapı yatırımları ola-
rak adlandırılmaktadır.
KAMU ALTYAPI YATIRIMLARI
Kamu Enerji-Ulaştırma-Haberleşme Altyapı Proje
Tutarı 280,97 Milyar TL
Kamunun altyapı yatırımlarında en önemli payı enerji ile ulaş-
tırma-haberleşme yatırımları almaktadır. 2014 yılında kamunun
bu alanlardaki mevcut altyapı projelerinin tutarı 242,8 milyar
TL iken 2015 yılında ise 253,6 milyar TL olmuştur. 2016 yılında
ise enerji ve ulaştırma-iletişim altyapı yatırımları 280,97 milyar
TL’ye yükselmiştir.
Özel sektörün etkin faaliyet gösterebileceği koşulların sağ-
lanması için ve ayrıca halkın talep ve beklentilerinin karşılanması
amacıyla, temel kamusal hizmetlerin, yeterli, hızlı ve etkili, kalite-
li ve eşit bir biçimde sunumunun sağlanması ülkelerin en önem-
li hedeflerinden birini oluşturmaktadır. Kamunun gerçekleştirdiği
otoyollar, limanlar, elektrik ve diğer altyapı yatırımları özel sek-
tör için dışsallıklar yaratmaktadır. Bu tür altyapı yatırımları, özel
sektörün üretken yatırımlarını kolaylaştırmakta, etkinlik ve ve-
rimliliği ile kârlılığını arttırmakta ve sermaye birikimine de katkı-
da bulunmaktadır.
1980’li yıllara kadar, büyük ölçüde kamu kaynakları (bütçe,
dış kredi, tahvil ihracı) ile finanse edilen altyapı yatırımları, çok
yüksek maliyetli yatırımlar olması ve kamu kaynaklarının sürdü-
rülebilir altyapı finansmanında yetersiz kalması; gelişmiş ve geliş-
mekte olan tüm ülkeleri yeni arayışlara itmiştir.
1980’li yıllarda başlayan liberal ekonomi rüzgârı ile altyapı fi-
nansmanında kamu-özel sektör işbirliği ile finansman maliyeti-
nin ve riskin paylaşılmasını sağlayan yeni modeller geliştirilmesi-
ni sağlamıştır. 1980’li yıllarda az sayıda ülkede uygulanan bu tür
modeller, 1990’lı yıllardan itibaren çok sayıda ülkede uygulama
alanı bulduğu gibi, bu modeller ulaşım sektöründen enerjiye, atık
su arıtma tesislerinden katı atık depolama-toplama tesislerine, iç-
me suyu sisteminin rehabilitasyonundan hastane yapımına kadar
pek çok alanda kullanılır olmuştur.
Kaynak: T.C Kalkınma Bakanlığı, 2016 Yılı Yatırım Programı
KAMU YATIRIMLARININ SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (BIN TL)
2014 YILI
Sektörler
Proje Sayısı
Proje Tutarı
2013 Sonu Harcama
Etüt-Proje Devam Eden Projeler
Yeni Projeler
2014 Yatırımı
Enerji
188
39.174.768
22.100.312
74.765
3.174.190
176.505
3.425.460
Ulaştırma-
Haberleşme
444
203.650.028
93.921.745
190.404
9.670.545
3.135.622
12.996.571
2015 YILI
Sektörler
Proje Sayısı
Proje Tutarı 2014 Sonu Harcama
Etüt-Proje Devam Eden Projeler
Yeni Projeler
2015 Yatırımı
Enerji
170
36.283.883
20.521.302
80.051
3.714.963
125.546
3.920.560
Ulaştırma-
Haberleşme
436
217.361.443
103.316.410
323.047
10.735.280
3.442.207
14.500.534
2016 YILI
Sektörler
Proje Sayısı
Proje Tutarı
2015 Sonu Harcama
Etüt-Proje Devam Eden Projeler
Yeni Projeler
2016 Yatırımı
Enerji
146
27.637.801
10.932.572
68.713
4.307.210
495.105
4.871.028
Ulaştırma-
Haberleşme
444
253.319.134
122.633.981
354.693
12.831.981
6.686.308
19.872.982
