Yerebatan ile Tramvay Karşı Karşıya

Sultanahmet’te belediye Yerebatan Sarnıcı’na zarar vermeye devam eden tramvayın geçişine ya son verecek ya da sarnıç hasar görmeye devam edecek.

İstanbul’un tarihi mekanlarından Yerebatan Sarnıcı’nın geleceği konusunda Koruma Kurulu’nun aldığı kararda zor bir noktaya gelindi.

Ağır araçların yaydığı titreşimin Yerebatan Sarnıcı’na zarar verdiğini tespit eden kurul, acilen sarnıcın bulunduğu yolun araç trafiğine kapatılmasını istedi. Kurul, 28 Temmuz 2010 tarihinde hem de ‘ivedi’ notuyla aldığı bu kararı, İstanbul Valiliği ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yolladı.

Koruma Kurulu’nun “…eserin gelecek kuşaklara korunarak aktarılmasını sağlamak ve geri dönüşü olmayacak zararların önüne geçmek…” cümleleriyle başlayan gerekçeli kararı üzerine belediye, 1 Ocak 2011 tarihi itibariyle Yerebatan Caddesi başta olmak üzere, bu caddeye çıkan birçok cadde ve sokağı araç trafiğine kapattı. Bu tarihten itibaren sarnıç ile Ayasofya Müzesi arasındaki yoldan otomobil dahil motorlu araçların geçişine izin verilmiyor. Ancak kurulun ‘ağır araç trafiğine kapatılmalı’ kararına rağmen bu güzergâhta tramvay halen işliyor.

Otomobil geçişi yasaklanırken tramvayın geçişine izin verilmesi şaşırtıyor. Radikal gazetesinin haberine göre aslında tramvay da yasak kapsamında; ancak kurul kararında ‘tramvay’ kelimesi geçmediği için belediye, şimdilik bu kararı uygulamıyor. Ama bir taraftan da yetkililer zor bir tercihle karşı karşıya çünkü 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 61. maddesine göre ‘kurum, kuruluşlar, belediyeler ile gerçek ve tüzelkişiler’ koruma kurulunun kararlarına uymak zorunda.

Eğer belediye yetkilileri kurul kararı uygulanmazsa hem suç işlemiş olacaklar hem de tarihi esere zarar vermekle itham edilecekler. Karar uygulandığında ise Beyazıt- Eminönü yönünde çok ciddi ulaşım problemi ortaya çıkacak.

Bu arada Koruma Kurulu’nun yakın bir zamanda yeni bir karar alması ve bu kararda ‘tramvay’ adını da açık olarak zikretmesi bekleniyor. Çünkü kurulun kararında ‘bütün uyarılara rağmen korunması gereken kültür varlığına zarar verildiğinin tespit edildiği ve esere ağır fiziki müdahaleler olduğu’ belirtiliyor.

Tarihi Yarımada, Kentsel ve Arkolojik SİT alanı. Yerebatan Sarnıcı da bir numaralı korunması gereken tarihi eser statüsünde. Aslında Koruma Kurulu’nun Yerebatan Sarnıcı ile ilgili hassasiyeti yeni değil; 1997’den bu yana sarnıcın bulunduğu yoldan geçen araçların yaydığı titreşimlerin tarihi eserlere zarar verdiğini vurgulayan üç kararı var.

Bu kararların üçünde de ağır taşıtların -metronun adı da yazılarak- sarnıca verdiği zararlardan açık açık bahsediliyor. Kurul, daha önce de bu zararların önlenmesi için acilen önlem alınmasını, analitik rölöve çalışmasının yapılmasını, statik raporun hazırlanmasını ve koruma raporuyla birlikte kendilerine sunulmasını istemişti. İstanbul Büyükşehir Belediyesi ise konuyla ilgili açıklama yapmadı.

Yerebatan Sarnıcı

542 yılında Bizans İmparatoru I. Justinianus tarafından Büyük Saray’ın su ihtiyacını karşılamak üzere yaptırılan Yerebatan Sarnıcı, 9 bin 800 metrekarelik bir alanı kapsayan dev bir yapı. Burada her biri 9 metre yüksekliğinde 336 sütun bulunuyor. Sarnıç, İstanbul’un en çok ziyaret edilen mekânlarından biri.

Özel idare de yıkılacak

İstanbul 1 Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, 1999 yılında da Yerebatan’ın üzerinde yer alan ve sarnıca zarar veren Özel İdare Müdürlüğü Hizmet Binaları ile İl Genel Meclis Salonu’nun yıkılması kararını almıştı. Fakat bu karar da uygulanmadı. Yakında binaların boşaltılıp yıkılması bekleniyor.