|
José, Küba emlak
sektörüne dair büyük planları olan ve girişimciliğe başlamasına ramak
kalmış hevesli birisi. Şimdilik kaçak çalışan José, evlerini takas etmek isteyen
ve daha iyi bir ev için küçük bir ek ücret ödeyen ailelere aracılık ediyor.
Ancak José ve başka birçok kişi, Küba yönetiminin yakın zamanda yeniden söz
verdiği üzere emlak alım satımını bu yılın sonunda serbest bırakmasıyla
yaşanacak bir dizi değişikliği bekliyor. Soyadını vermek istemeyen 36 yaşındaki
José, "Muazzam bir talep olacak çünkü yasak uzun zamandır yürürlükte" diyor.
Kapitalizmin özünü oluşturan özel mülkiyetin serbest bırakılmasına yönelik
plan, birçok Kübalıyı fazlasıyla şaşırtıyor. Çoğu kişi külfetli düzenlemeler
getirileceğini düşünüyor. Devlet medyasında ana hatları verilen plan, Kübalılara
tek ev veya apartman sınırlaması ve daimi ikamet şartı getirerek piyasayı
boğabilir. Ama uzmanlar tüm devlet sınırlamalarına rağmen emlak satışlarının
başlamasının, Küba'yı Devlet Başkanı Raúl Castro'nun
hükümetinin tüm ekonomik reformlarından daha çok değiştireceğini söylüyor.
Uzmanlara göre, Küba'da küçük işletmelerinin sunduğundan daha büyük kâr ve kredi
fırsatları doğacak. Bu da muhtemelen, Doğu Avrupa ve Çin gibi yerlerde emlak
mülkiyetiyle gelen servet eşitsizlikleri yaratacak.
Havana geçmişte görülen sınıflara ayrılmış yapısına geri dönebilir.
1970'lerle 1980'lerde Havana'nın şehircilik ve mimari müdürlüğünü yürüten
Mario Coyula, "Devasa bir yeniden düzenleme
yaşanacak. Burjuvalaşma olacak" diyor. Daha kapsamlı değişiklikler de
görülebilir. Emlak satışları çok ihtiyaç duyulan bina yenileme faaliyetlerini
özendirip istihdam yaratacak. Bankacılık da gelişecek çünkü yeni duyurulan
kurallara göre, ödemeler alıcıların hesaplarından yapılacak. Halen tüm mülklerin
sahibi olan devlet, ev ve apartmanların mülkiyetini satış vergisi karşılığında
içinde oturanlara devredecek. Paranın el atından verildiği mevcut takas
piyasasında bu imkânsız.
Ayrıca Kübalı göçmenlerin oynayacağı roller var. Plan
yabancıların emlak alımını yasaklıyor görünse de, Obama yönetiminin adadaki
akrabalarına diledikleri kadar para gönderme izni verdiği Küba kökenli
Amerikalılar bundan yararlanıp emlak alımlarını artırarak Küba ekonomisinde pay
sahibi olabilir. Tam adını vermeyen Havanalı aracı Gerardo,
"Miami'den her zaman para gelir. Miami'deki bir Kübalı adadaki kuzeni için ev
alır ve yazın birkaç aylığına buraya gelince o evde kalır" diyor. ABD Hazine
Bakanlığı Kübalılarla anlaşma veya yatırım yapılmasını yasaklıyor. Ama
uygulamada kurallar belirsiz. Aile içi işlemlerin Beyaz Saray'ın örtülü onayıyla
arttığı görülüyor. Ancak değişimin hızını Küba'ya özgü zorluklar belirleyecek.
Coyula Havana'da boş ev olmadığını belirtiyor.
Washington'da yaşayan nüfus bilimci Sergio Díaz-Briquets'in yakın zamandaki araştırmasına göre, Küba'da 1,6 milyon
konut açığı var. Devlet bu sayının 500 bin civarında olduğunu söylüyor ama bu
rakam bile ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor. Ama verilen güvencelere rağmen
çoğu kişi, devletin emlak alım satımını serbestleştirme vaadine ihtiyatlı
yaklaşıyor. Alıcı ve satıcıların nasıl bir araya geleceği de belirsiz. Küba'da
sıralı emlak katalogları yasadışı. José gibi aracıların, ellerinde defterlerle
pazarları dolaşıp istenen veya teklif edilen apartmanları listelemesinin nedeni
bu. Şimdiden iki çalışanı olan ve yeni elemanlar almayı uman José, "Uyumlu
çalışmaya başlamalıyız. Tarih yaklaşıyor" diyor.
|
