José, Küba emlak sektörüne dair büyük planları olan ve girişimciliğe başlamasına ramak kalmış hevesli birisi. Şimdilik kaçak çalışan José, evlerini takas etmek isteyen ve daha iyi bir ev için küçük bir ek ücret ödeyen ailelere aracılık ediyor. Ancak José ve başka birçok kişi, Küba yönetiminin yakın zamanda yeniden söz verdiği üzere emlak alım satımını bu yılın sonunda serbest bırakmasıyla yaşanacak bir dizi değişikliği bekliyor. Soyadını vermek istemeyen 36 yaşındaki José, "Muazzam bir talep olacak çünkü yasak uzun zamandır yürürlükte" diyor.
Kapitalizmin özünü oluşturan özel mülkiyetin serbest bırakılmasına yönelik plan, birçok Kübalıyı fazlasıyla şaşırtıyor. Çoğu kişi külfetli düzenlemeler getirileceğini düşünüyor. Devlet medyasında ana hatları verilen plan, Kübalılara tek ev veya apartman sınırlaması ve daimi ikamet şartı getirerek piyasayı boğabilir. Ama uzmanlar tüm devlet sınırlamalarına rağmen emlak satışlarının başlamasının, Küba'yı Devlet Başkanı Raúl Castro'nun hükümetinin tüm ekonomik reformlarından daha çok değiştireceğini söylüyor. Uzmanlara göre, Küba'da küçük işletmelerinin sunduğundan daha büyük kâr ve kredi fırsatları doğacak. Bu da muhtemelen, Doğu Avrupa ve Çin gibi yerlerde emlak mülkiyetiyle gelen servet eşitsizlikleri yaratacak.
Havana geçmişte görülen sınıflara ayrılmış yapısına geri dönebilir. 1970'lerle 1980'lerde Havana'nın şehircilik ve mimari müdürlüğünü yürüten Mario Coyula, "Devasa bir yeniden düzenleme yaşanacak. Burjuvalaşma olacak" diyor. Daha kapsamlı değişiklikler de görülebilir. Emlak satışları çok ihtiyaç duyulan bina yenileme faaliyetlerini özendirip istihdam yaratacak. Bankacılık da gelişecek çünkü yeni duyurulan kurallara göre, ödemeler alıcıların hesaplarından yapılacak. Halen tüm mülklerin sahibi olan devlet, ev ve apartmanların mülkiyetini satış vergisi karşılığında içinde oturanlara devredecek. Paranın el atından verildiği mevcut takas piyasasında bu imkânsız.
Ayrıca Kübalı göçmenlerin oynayacağı roller var. Plan yabancıların emlak alımını yasaklıyor görünse de, Obama yönetiminin adadaki akrabalarına diledikleri kadar para gönderme izni verdiği Küba kökenli Amerikalılar bundan yararlanıp emlak alımlarını artırarak Küba ekonomisinde pay sahibi olabilir. Tam adını vermeyen Havanalı aracı Gerardo, "Miami'den her zaman para gelir. Miami'deki bir Kübalı adadaki kuzeni için ev alır ve yazın birkaç aylığına buraya gelince o evde kalır" diyor. ABD Hazine Bakanlığı Kübalılarla anlaşma veya yatırım yapılmasını yasaklıyor. Ama uygulamada kurallar belirsiz. Aile içi işlemlerin Beyaz Saray'ın örtülü onayıyla arttığı görülüyor. Ancak değişimin hızını Küba'ya özgü zorluklar belirleyecek. Coyula Havana'da boş ev olmadığını belirtiyor.
Washington'da yaşayan nüfus bilimci Sergio Díaz-Briquets'in yakın zamandaki araştırmasına göre, Küba'da 1,6 milyon konut açığı var. Devlet bu sayının 500 bin civarında olduğunu söylüyor ama bu rakam bile ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor. Ama verilen güvencelere rağmen çoğu kişi, devletin emlak alım satımını serbestleştirme vaadine ihtiyatlı yaklaşıyor. Alıcı ve satıcıların nasıl bir araya geleceği de belirsiz. Küba'da sıralı emlak katalogları yasadışı. José gibi aracıların, ellerinde defterlerle pazarları dolaşıp istenen veya teklif edilen apartmanları listelemesinin nedeni bu. Şimdiden iki çalışanı olan ve yeni elemanlar almayı uman José, "Uyumlu çalışmaya başlamalıyız. Tarih yaklaşıyor" diyor.