Ankara'nın Merkezi AVM'lere Direniyor

Bir ‘Alışveriş Caddesi’ tanımı var mı? Ankara’daki caddeler buna ne kadar uyuyor?

ÖzgeE: Kimlikli yapılara sahip, bakımlı, rahat bir yaya trafiğinin olduğu ve vitrinlerin açık, kolayca algılanabildiği, yerel özelliklerin görülebildiği, hem yerel halka hem de turistlere hitap eden farklı iş kollarında yerel mağazaların olduğu, uygun mevsimlerde bir takım açık hava etkinliklerinin yapıldığı caddeler olmalı. Ankara’da şu anda bu özellikleri taşıyan bir yer yok. Ama izleyebildiğim kadarıyla, İstanbul’da Abdi İpekçi Caddesi’nde böyle bir şey yapmaya çalışıyorlar.

BurcuÖ: Klon kent çalışması yaptık. Yine yurtdışında yapılmış bir çalışmanın benzer bir analizini Anafartalar Caddesi, Kızılay’a uyarladık. Çok ilginç, Anafartalar Caddesi daha kimlikli bir yer çıktı; ancak diğer caddelerin de kimliklerini çok kaybetmemiş oldukları ortaya çıktı. 

ÖzgeE: Bu, gerçekten ilginç bir çalışma… İngiltere’de başlayan ve oradan da Avrupa’ya yayılan bir endişe var. “Küreselleşmeyle birlikte zincir mağazalar her tarafı sarıyor; tek tip, monoton bir kitle ortaya çıkarılmaya çalışılıyor” gibi bir tespit yapmışlar. Sokağa çıkarak kaç yerel, kaç ulusal, kaç uluslar arası zincir mağaza olduğunu araştırmışlar ve bir puanlama çalışmasıyla bunları toplam dükkan sayısına bölmüşler. Böylece kimliği ya da kimliksizliği ortaya çıkarmaya çalışmışlar. Biz de aynı yöntemi kendi alan çalışmamıza uyguladık; Kızılay, Ulus ve Kavaklıdere’de durumun nasıl olduğuna baktık. Biraz güvenlik sorunları olsa da ve bakımsız görünse de, en kimlikli yer olarak Anafartalar Caddesi çıktı. Ama Ankara genelinde de Avrupa’da yaşanan sıkıntının hala çok fazla yaşanmadığı, yerel mağazaların hala var olduklarını, var olmaya çalıştıklarını gördük. Bu da ilginç bir bulgu olarak çıktı. Mağaza isimlerinde de hala Türkçe isimlerin çoğunlukta olduğunu öğrendik. 

Caddelerdeki esnafın AVM’lere bakışı nedir? Bir düzenleme yapılmasını istiyorlar mı?

ÖzgeE: Hepsi AVM’lere yönelik kısıtlayıcı bazı düzenlemeler getirilmesini destekliyorlar tabii.

BurcuÖ: Kısıtlama istiyorlar; çünkü örneğin kendinin Pazar günü dükkanını açmadığını, saat 19:00’da kapatmak durumunda olduğunu söylüyor. Gerçekten de AVM’ler için bazı kısıtlamalar getirilmeli. Alışveriş merkezleri çalışmamızda da gördük; yurtdışındaki AVM’lerde çeşitli önlemlerle küçük esnafın korunması söz konusu. Küçük esnaf, kendi başına ayakta durmaya çalışan, konumlandığı caddeye kimlik katan ve belki de sisteme de karşı çıkmaya çalışan insanlar. Merkezi ve yerel yönetimlerin de bu çabayı görerek, bir yanıt vermesi, esnafı teşvik etmesi gerekiyor. Yasal düzenlemeler konusunda yol alınamamasının en büyük sebebi, AVM yöneticileri ve bu sektörde büyük miktarda paranın ve gücün dönüyor olması. Artık AVM’lerin, günümüzün fabrikaları olduğunu söyleyebiliriz. Sabahtan gece 10:00’lara kadar insan çalıştırıyorlar ve bu insanların bayramları, hafta sonları yok. Aslında yeni bir işçi tanımlaması var. Biz, alışveriş caddeleri ölmüyor sonucuna ulaştık, ama tabiî ki düzenlemeler yapılmasına gerek var. Hem fiziksel, hem sosyal hem de ekonomik anlamda bir takım kaynakların aktarılması gerekiyor. Esnaf da bunun en önemli parçası; çünkü aslında caddeleri yaşatanlar onlar.


Kızılay'ın sosyal sürdürülebilirlik analizi

Özellikle Kızılay’da devam eden bir işporta tartışması var. Bu anlamda herhangi bir çıktısı oldu mu araştırmanın?

ÖzgeE: Hayır, o marjinal sektöre girmedik, ama gelişmeleri de izlemeye çalıştık. Çünkü Yüksel Caddesi Konur ve Karanfil Sokak çalışmasıyla ilgili Çankaya Belediyesi’nden ilgili başkan yardımcısıyla görüşmüştük. Gayet zor bir şekilde fiziksel bir düzenleme, yenileme çalışması yapmaya çalıştılar. Bu çabalar, orayı daha fazla kullandırabilmek arzusunu taşıyordu. Akşamları, orası sergiler nedeniyle geçilmez bir hal alıyordu. Orada bir esnaf örgütlenmesi yapmaya, bir dernek kurmaya çalıştılar, ama sonuç alamadılar sanırım. Bir örgütlenme olabilseydi, sadece belediyenin mücadelesi değil, o esnaf birliğinin de taraf olduğu bir girişim olabilirdi.