“Yapısal Boşluğun Kentle Diyaloğu” Ulusal Öğrenci Mimari Fikir Projesi Yarışması

Yarışmanın Amacı, Konusu ve Programı

Yarışmanın Amacı
Yarışmanın amacı; 1966 yılında açılan bir mimari proje yarışması ile elde edilmiş ve sonrasında uygulanmış olan İzmir Büyükşehir Belediye Binasının, 30 Ekim 2020 İzmir depremi ardından hasar gördüğü gerekçesi ile boşaltılması sonrasında, kentin kamusal hafızasında yakın çevresi ile birlikte kurduğu ilişkinin korunarak devam etmesini sağlamaktır.

Daha önce yarışma ile elde edilmiş bir mimari mirasın, yeniden bir yarışma ile kente kazandırılması hedeflenmektedir. Amaç; yapının strüktürel olarak güçlendirileceği varsayılarak özgün tektonik nitelikleri ile kentsel geçirgenliğinin korunmasıdır. Bu bağlamda gelecekte de kentin kamusal yaşamına katılımı üzerine tasarım ve kullanım senaryoları konusundaki yeni fikirleri aramaktır.

Ayrıca, yapının şu ana kadar olan süreci boyunca mekan/zaman birlikteliği ile kente kazandırılmış kamusallığın yeniden aranması ve böylece yeni önerilerle bir önceki döneme ait özgün mimari kurgunun zenginleştirilmesi ve günümüze ait kılınması da hedeflenmektedir.

Başka bir amaç ise var olan değerin ekonomik gerekçelerle yok edilip yeniden üretilmesi yerine; mevcut yapının potansiyel değerlerinin kültüre, zamana ve kamuya ait gerekçelerinin yeniden üretilmesi ile karşılığını aramaktır. Bir önceki söylem, şimdiye ait söylem ve geleceğe ait söylemlerin birbirine karışması, çoğalması ve daha güçlü şekilde var olmasıdır.

Tüm bunların ışığında; modern mimarinin önemli miraslarından birisi olan bu yapının, yeni fonksiyonlar ve onarım çalışmaları ile yaşamına devam etmesi ve mekânsal bütünlüğü ile beraber gelecek nesillere nasıl aktarabileceği sorgulanmaktadır. Bu bağlamda, İzmir Büyükşehir Belediye Binasının, gerek Atatürk (Konak) Meydanı ile kurduğu ilişki, gerek tarihsel izlekte kıyı şeridindeki idari yapı kurgusunu bugüne taşıması, gerekse kıyı şeridinde yer alan ticari ve idari gündelik fonksiyonlardan beslenen ve kentsel yaşamı besleyen Kemeraltı bölgesiyle kurduğu ilişki düşünülerek, binanın kentsel ölçekteki geçirimli ve üçüncü boyuttaki boşluklu yapısının, yakın çevresi ile birlikte ele alınarak kente dahil edilmesi beklenmektedir.

Yarışmanın Konusu
Yarışmalar, mimarlık ortamının arındırılmış gerçeklikleri gibidir. Zamana ait söylemin en güçlü hali ve mesleğin en kuvvetli mutasyonlarıdır. Yarışma ürünü olan yapılar; sadece yapısal varlıkları ile değil, dönemine ait ve yere ilişkin bilgiyi de içinde taşıyan bir “dinamo” gibi önemli roller üstlenirler. Bu çok boyutluluğun getirdiği verim, yarışma yapılarını çoğunlukla diğer yapı üretimlerinden ayırır. Yani, geneli oluşturan ve nadiren ekonomik gerekçelerden sıyrılabilen yapı üretiminin, önemli ayıraçlarıdır. Bu nedenle mimari yarışmalarla üretilen yapılar için dönemlerinin özgün bir envanterini oluşturan yansıtıcılardır denilebilir.

İzmir Büyükşehir Belediye Hizmet Binası’nın içinde yer aldığı kentsel çevre, 19. yüzyıl başlarından itibaren aralıklarla doldurularak genişletilen kıyı hattı içinde, kentin yönetsel merkezi olarak gelişmiş bir bölgedir. Yüzyılın başlarında Yalı Camii, Hükümet Konağı ve Sarıkışla Binası ile tanımlı alan, 1901 tarihinde Saat Kulesi’nin yapımı ile kent meydanı kimliğine kavuşmuş ve kentin başlıca kamusal alanı haline gelmiştir. Tarihi Kemeraltı Çarşısı’nın denizle buluştuğu bu kıyı bölgesi, güçlü kimliği ile kentin 20. yüzyıl planlama çalışmalarına yön vermiş ve alandaki mimari üretimlerin belirleyicisi olmuştur. 1951 yılında açılan uluslararası İzmir İmar Planı Proje Müsabakası ile elde edilen Ahmet Kemal Aru, Gündüz Özdeş ve Emin Canpolat planında söz konusu alan kentin yönetsel ve kamusal merkez konumu ile öne çıkmıştır. Planda kentin bu bölgesi için meydan, belediye binası, adliye, ticari birimler ve otel gibi idari ve kamusal kullanımlar, kıyı hattı boyunca geniş kentsel boşluklar ile birlikte planlanmıştır. Günümüzde, İzmir kentinin 20. yüzyıl katmanının önemli temsilcileri olan İzmir Büyükşehir Belediye Binası, Hükümet Konağı ek yapıları ve SSK İzmir Konak Tesisleri bu plan doğrultusunda ve her biri mimari tasarım yarışmaları ile elde edilmiş yapılardır.

Yarışmanın konusu olan İzmir Büyükşehir Belediye Binası, Aru-Özdeş-Canpolat planının belirlediği alanda, 1966 yılında, ulusal ve açık bir mimari proje yarışmasının sonucudur. Müellifleri, Özdemir Arnas, Altan Akı ve Erhan Demirok olan yapının, 1968’te başlayan inşaatı yaklaşık 14 yıl sürmüş ve 1982 yılında tamamlanmıştır. Yapı içinde yer aldığı tarihi bağlamın avlu, pasaj, arkadlı geçiş gibi mekan geleneklerini ve kamusal kullanım pratiklerini dönemin evrensel mimari dil ve yaklaşımlarıyla yorumlayan tasarımı ile konumlandığı Konak Meydanı’nın (İzmir Atatürk Meydanı) kentsel kullanımında belirleyici olmuştur. Bu bağlamda yapı; yaklaşık kırk yıllık süreci boyunca, kamusal mekanları örgütleyen dış mekanları ve kamu ile ilişkili idari yapı olma serüveni boyunca alanda kentli ile önemli sayılabilecek bir hafıza geliştirmiştir. Dolayısıyla kentin pek çok sivil hareketinin odağı olan Atatürk (Konak) Meydanı ve çevresi için kent kültürü ve hafızası açısından çok önemli bir rol üstlendiği söylenebilir.

Tüm bunların ışığında yarışmanın konusu; İzmir Büyükşehir Belediye Hizmet Binası ve yakın çevresinin yeni yorumlar ve program önerileri ile beraber, yeniden kente kazandırılmasına yönelik bir mimari fikir projesi yarışmasıdır.

Yarışmanın Programı
Yarışmanın konusu olan yapı, yaşantısı boyunca idari yapı olarak kullanılmasına rağmen, özellikle zemin katta bazı dönemlerde kamusal ilişkilerin de yüklendiği fonksiyonlara ev sahipliği yapmıştır. Bu kamusal ilişkiler ile belirginleşen ve genleşen kamusal yüzey ve yine kentli ile ilişkili olan idari fonksiyonun birlikteliği yapının bu süreçlerde kente aidiyetini artırmıştır.

Yakın zamana kadar belediye binası olarak kullanılan yapının, bu fonksiyonu ile yakın çevresindeki kentsel donatı ve örüntüyü nasıl şekillendirdiği ve beslediği de dikkate alındığında, yerel idareye ilişkin bazı fonksiyonların sürdürülmesinin önerilebileceği düşünülmektedir. Bu bağlamda kıyıda yerel yönetim temsiliyetinin de devamı olabilecek program elemanları olarak üç ana başlık belirlenmiştir.

1. Başkanlık
2. HİM (Hemşehri İletişim Merkezi)
3. Büyükşehir Belediye Meclisi ve ilişkili birimler

Bunlarla birlikte, yapının özgün geçirgen yapısı ve yakın çevresi ile kentsel sürekliliği de dikkate alınıp geliştirilerek, farklı mevsimler, hafta içi - hafta sonu, gece - gündüz gibi zamanlardaki kamusal kullanımlarını sürekli kılacak ve artıracak yeni olası programların önerilmesi de beklenmektedir.

Yapının yukarıda belirtilen idari işlevleriyle birlikte, bütüncül olarak önerilecek tüm program bileşenlerinin şematik olarak gösterilmesi, bu program bileşenlerinin mevcut sirkülasyon sistemi ile ilişkilerinin genel anlamda belirtilmesi yeterli olup; program alt bileşenlerinin çözümü beklenmemektedir. Yapının kentsel yaşama katılım senaryosu içinde kurgulanacak bu program önerilerinin anlatım ve sunum biçimleri serbesttir.

Yarışma Alanının Tanımı
Yarışma alanı Cumhuriyet Bulvarı No:1 Atatürk (Konak) Meydanı, Konak / İzmir adresinde 7559 ada, 1 parselde yer alan İzmir Büyükşehir Belediyesi Hizmet Binası’dır. Toplam 21.000 m2 kapalı alana sahip yapı zeminde 3420 m2’ye oturmaktadır. 1982 yılından bugüne belediye hizmet binası olarak kullanılan yapı ilk tasarlandığı dönemde bir kıyı yapısı iken 80’li yıllarda yapılan dolgular ile kıyı ile ilişkisi kesilmiştir. 2002 yılında mimar Ersen Gürsel ve Haluk Erar tarafından Atatürk (Konak) Meydanı ve Çevresi projesi tamamlanana kadar alan tanımsız bir boşluk olarak çeşitli alt yapı fonksiyonlarını karşılamak amacıyla kullanılmıştır. Yapının orijinal paftalarından da izlenebilen cephe çizimlerinde belirtilen dört cephe; meydan cephesi, deniz cephesi, yol cephesi ve riyaset (başkanlık) girişi cephesi olarak isimlendirilmiştir.

Yarışmanın Türü ve Şekli
Yarışma; TMMOB Mimarlar Odası Yarışmalar Yönetmeliği uyarınca serbest, ulusal ve tek aşamalı olarak düzenlenmiş öğrenci mimari fikir projesi yarışmasıdır.

Yarışmaya Katılım Koşulları
Yarışma, Yükseköğretim Kurulu’na bağlı (TC ve KKTC’de yer alan) üniversitelerin Mimarlık Bölümü öğrencileri ekip başı olmak üzere tüm lisans öğrencilerine açıktır. Mimarlık öğrencileri yarışmaya bireysel olarak katılabilecekleri gibi TMMOB’a bağlı meslek disiplinlerinde eğitim gören lisans öğrencileri ile ekip olarak da katılabilirler. Ekip içinde yer alacak mimarlık ve diğer disiplinlerden yarışmacıların lisans öğrencisi olmaları ve öğrenimlerini sürdürdüklerine dair öğrenim belgesi sunmaları zorunludur. Ancak, ekip başının mimarlık lisans öğrencisi olması zorunludur.

Ekip başı ve katılımcı mimarlık öğrencilerinin, Mimarlar Odası’na öğrenci üyeliklerini yaptırmış olmaları ve bunu Mimarlar Odası’ndan alacakları üye tanıtım belgesi ile belgelemeleri zorunludur. Yarışma Jürisi asli, yedek ve danışman üyeleri ile yarışmayı açan kurum birimi yöneticilerinin birinci dereceden yakınları yarışmaya katılamaz. Çıkabilecek sorunlarda Mimarlar Odası Yarışma Yönetmeliğinin, yarışmalara katılım esaslarını tanımlayan Madde 17(2) hükümleri geçerlidir. Yarışmaya katılım ücretsizdir.

Seçici Kurul Üyeleri

Seçici Kurul Danışman Üyeleri

İlker Kahraman, Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/YÜ
Seçkin Kutucu, Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/YÜ
Feyzal Avcı Özkaban, Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/DEÜ
Uğur Belger, İnş.Y.Müh.
Muzaffer Tunçağ, İnş.Y.Müh.
Orhan Ersan, Y.Mimar

Seçici Kurul Asli Üyeleri

Seden Cinasal Avcı,Mimar
Alişan Çırakoğlu, Y.Mimar
Alper Derinboğaz, Y.Mimar
Hakan Evkaya, Mimar
Pınar Gökbayrak, Y.Mimar
Nurbin Paker, Doç.Dr.Öğr.Üyesi, Mimar/ İTÜ
Mert Uslu (Jüri Başkanı), Mimar

Seçici Kurul Yedek Üyeleri

Melis Varkal, Y.Mimar
Anıl Binay, Mimar, Kentsel Tasarımcı
Emrah Akpınar, Mimar

Raportörler

Gülcan Afacan, Y.Mimar
Özüm Birgin, Rest.Uzm.Y.Mimar
Buğra Güngör, Mimar
Bora Örgülü, Y.Mimar
Engin Yavuz, Mimar

Yarışma Takvimi

Yarışmanın İlanı: 18 Mart 2021
Yarışmaya İlişkin Soruların Sorulması için Son Tarih: 08 Nisan 2021
Soruların Cevaplanması: 15 Nisan 2021
Dijital Ortamda Teslim için Son Tarih: 24 Mayıs 2021
Projelerin Değerlendirilmesi: 27-28-29-30 Mayıs 2021
Sonuçların Açıklanması: 2 Haziran 2021

Projelerin Sergilenmesi, Kolokyum ve Ödül Töreni (yer ve zaman bilgisi daha sonra duyurulacaktır)

Ödüller

1. Ödül: 9.000 TL
2. Ödül: 6.000 TL
3. Ödül: 4.000 TL

Mansiyon (3'er adet eşdeğer): 2.000 TL

Ayrıca satınalma için 5.000 TL ayrılmıştır.

Şartname için tıklayınız