Küçükçekmece Lagünü Havzası Fikir Projesi Yarışması

Yarışma Hakkında

“Toprağın canlı bir topluluk oluşu ekolojinin temel kavramıdır ama toprağın sevilmesi ve sayılması etiğin bir uzantısıdır” Aldo Leopold, A Sand County Almanac (1949)

Günümüz kentleşme pratiğinin en çarpıcı karakteristiklerinden biri doğa ile olan karşılaşmalardaki diyalektik ilişki biçimidir. Doğa-kent, insandoğa, doğa-kültür, kent-kır; endüstri dönemi öncesinden başlayan ve doğa felsefesini yazma sürecinde karşımıza çıkan söz konusu karşıtlıklar insan yaşamını diğer varlıkların yaşamından ayıran kalıplarla çevreye yaklaşma eğiliminin bir göstergesidir. Böylesi bir yaklaşım, antroposen çağın baskın türü olarak, doğasından uzaklaşmış, çevreye yönelik her türlü inşa eylemini meşru kılan kapital sistemi yöneten, sosyal örgütlenme ağlarının varlığı ile vücut bulan ve doğayı türlü çeşitli eylemleri ile dönüştüren insanın rolünü net bir şekilde tanımlar. Sonuç olarak birbiri ardına gelen çevre problemleri, kaynak tüketimi, doğal yaşam döngülerinin bozulması, ekolojik açıdan fakirleşme, yaşam çevrelerinin doğal kimlik değerlerinden yoksun bir şekilde suni olarak üretilen peyzaj alanlarıyla desteklenmesi yolu ile yerel ekosistemlerin yapısının değiştirilmesi “ortak değerimiz” olan doğanın korunmasına yönelik yaklaşımları gündeme getirir. Ancak bu noktada, doğa koruma felsefesinin kentleşme pratiği ile nasıl entegre edileceği, kentsel sistemlerin doğayı metalaştırmadan tüm süreçleri ile birlikte yaşayan canlı bir metabolizma olarak bu yaşayan sisteme nasıl entegre olabileceği, kaybedilmiş alanların nasıl geri kazanılacağı ve sürdürülebilir bir gelecek için değerler sisteminin nasıl geliştirileceği, üzerinde düşünülmesi gereken konular olarak ön plana çıkar.

Küresel ölçekte geçerli olan söz konusu durum tespitleri ve çözüm arayışları özellikle insanoğlunun en büyük başyapıtı olan metropoliten kentlerin ortak sorunu haline gelmiştir. Makro ölçekten mikro ölçeğe farklı karakterdeki birçok havzayı barındıran, başka bir deyişle, bir havzalar şehri olan İstanbul özelinde konu daha da kritik hale gelmektedir. Küçükçekmece Lagünü Havzası Fikir Projesi Yarışması, güncel kentleşme pratiğimizi, İstanbul 527 Temmuz 2022 Küçükçekmece Lagünü Havzası Fikir Projesi Yarışması için kritik öneme sahip olan bir su yüzeyini ve ilişkili sistemlerini ortak değerlerimiz üzerinden tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Yarışma, havza kavramını, sadece su sistemini tarif eden coğrafi bir oluşum olarak değil, içinde kentsel ve yabanıl yaşamın var olabileceği sosyo-ekolojik bir sistem olarak ele almaktadır. Bu yönüyle yarışma, Küçükçekmece lagününü kıyı çizgisi ile sınırlandırmadan doğal halinde barındırması gereken tüm bağlantısallıkları içeren, çok ölçekli yaşayan bir sistemin parçası olarak doğanın yeni kentleşme pratiği içerisindeki kritik rolüne vurgu yapan, bir su lekesi olmasının ötesinde kenti, doğayı, kültürü ve tarihi buluşturan bir yaşam alanı olarak kurgulanması yönünde yarışmacıları fikir üretmeye davet etmektedir.

Yarışma, lagünün kentsel altyapılarla kurduğu ilişkiyi sorgulayan, ekolojik ve kültürel potansiyelleri havza bütününde ele alan, lagünü bir yaşam alanı olarak zengin içeriklerle yorumlayan, ekolojik restorasyon / ıslah / iyileştirme yöntemlerini tasarım ile buluşturan, bu yönüyle yenilikçi bir tavır sergileyen çağdaş planlama ve tasarım yaklaşımlarını ortaya koyan projelerin arayışındadır.

Yarışmanın Gerekçesi

“Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına (SKA) ulaşmak ve iklim değişikliği ile mücadele için sağlıklı ekosistemlere ihtiyacımız var: küresel sıcaklık artışını azaltmanın %37’sini sağlıklı ekosistemler sağlayabilirler” Antonio Guterres (2019)

Yaşadığımız binyıl kentleşme-baskın bir dönem olup “antroposen çağ” olarak adlandırılmakta ve insanlığın karşı karşıya olduğu pek çok mücadele alanı kentleşmenin neden olduğu dışsallıklarla ilişkilendirilmektedir. Ancak sınır tanımayan kentleşme dışsallıklarıyla mücadelede yine en temel kaynak olarak doğal sistemlere / ekosistemlere vurgu yapılmakta ve halihazırda var olan doğal sistemlerin iyileştirici rolü öne çıkarılmaktadır. 1990’lı yıllarla birlikte hızla kentleşen dünyada “kentsel sürdürülebilirlik” önem kazanmış ve “eğer sürdürülebilirlik gerçekleşecekse bunun ancak kentsel alanlarla başarılabileceği”nin altı çizilmiştir (HABITAT, 1996). Bunu ülkemiz açısından değerlendirdiğimizde, eğer Türkiye’de sürdürülebilir gelişme olacaksa bunun yolu İstanbul’dan geçmelidir.

Diğer yandan dünyada ve ülkemizde SKA’lara ulaşılması konusunda yeterince başarı kaydedilemediği, bu nedenle eyleme geçilmesi gerektiği önemle vurgulanmaktadır (Guterres, 2022). Ulusal kalkınma politikalarımızda yer alsa da; SKA’ları destekleyen yerel eylemlerden ziyade ekonomi ağırlıklı yerel politikalar öne çıkmakta ve bu gelişmeler ekolojik açıdan hassas alanları geri planda bırakmakta, bozmakta ve kimi zaman yok etmektedir.

Son yıllarda küresel politikaların öncelikli gündemi olan “iklim değişikliği ile mücadele, kentsel sürdürülebilirlik ve doğal afetlerle mücadele” konusunda da kentleşmenin etkileri ve kentsel ekosistemlerin rolü önem kazanmaktadır (BM, 2016). BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de vurguladığı gibi iklim değişikliği ile mücadelede var olan ekosistemlerin sürdürülebilirliğinin bu problemle mücadelede %37 iyileştirici role sahip olduğu ifade edilmektedir (UNFCC, 2019). İklim değişikliği ve neden olduğu iklimsel anormalliklerle (aşırı sıcaklar, yağışlar, hidrometeorolojik afetler vb.) mücadelede, su kaynakları ve sulak alan sistemlerinin katkısı öne çıkmaktadır.

Küçükçekmece Lagünü pek çok sucul ve karasal canlı türüne (flora ve fauna olarak) yaşam ortamı sunarken, sahip olduğu ekolojik işlevlerle insan yaşam alanlarının da yaşanılabilir olmasını olumlu yönde etkilemekte; yanı sıra havzası İstanbul’un kentsel gelişimine dair tarihsel süreç içinde taşıdığı özgün ve eşsiz kültür varlığı değerleriyle de öne çıkmaktadır. 1980’li yıllara kadar İstanbul Metropoliten Alanı için içme suyu sunan bir havza iken; günümüzde kontrolsüz ve plansız kentleşme baskıları yanı sıra sanayi alanlarının getirdiği kirleticilerin de etkisi ile ciddi düzeyde kirlilikle karşı karşıya kalmış; bu süreçte kentleşme baskısı altında olsa da alanda evrensel düzeyde öneme sahip kültür varlıkları envanteri elde edilmiştir. Ancak bilimsel araştırmalar havzanın ekolojik yapı niteliklerinin ciddi düzeyde alarm verdiğini ortaya koymaktadır. (Sönmez vd., 2022). Bununla birlikte bilimsel çalışmalar Küçükçekmece Lagün Havzası’nın ekolojik yapısındaki ciddi bozulma karşısında alınabilecek önlemler ve göl ile havzasının ekolojik yapı niteliklerinin iyileştirilmesi için kısa, orta ve uzun vadede uygulanabilecek doğa ile uyumlu yaratıcı ve pratik ekolojik müdahaleler ve sağlıklaştırma yaklaşımları olabileceğini desteklemektedir.

İstanbul’un pek çok yapılaşmamış alanının sahip olduğu doğal ve sosyo - ekolojik yapı ile kültürel niteliklere özgü değer’in ekonomik baskıların gölgesinde kalarak değersizleşmesi ve bu yolla küresel gündemdeki çevresel bozulma ve doğal kaynak kaybı ile ilgili sorunun İstanbul’un geleceğine taşınması, Küçükçekmece Lagün Havzası için de söz konusudur (İBB, 2012). Gerekli ve zamanında çözüm üretilmemesi halinde benzer çevresel, kültürel ve hatta sosyal yapıya yönelik kentsel adaletsizlik konusunun Küçükçekmece Lagünü Havzası’nda da yaşanması kaçınılmaz olacaktır. Bu nedenle Küçükçekmece Lagünü Havzası’nın sürdürülebilir, sağlıklı ve adil (sosyal ve çevre etiği bakımından adalet) mekansal koruma / sağlıklaştırma / gelişme / dönüşüm kararlarına her zamankinden daha fazla ihtiyacı bulunmaktadır.

Küçükçekmece Lagünü Havzası, İstanbul Metropoliten Alanı’nın yeşil-mavi altyapısında sahip olduğu doğal yapı özellikleriyle önemli bir bileşendir. Alan, İstanbul’un sahip olduğu farklı habitat alanlarının (ormanlar, fundalıklar, çayır-meralar, sulak alanlar, karasal sular, kıyılar, kayalıklar, adalar ve işlenmiş / tarım alanlarının) pek çoğunu temsil etmektedir. Bu 727 Temmuz 2022 Küçükçekmece Lagünü Havzası Fikir Projesi Yarışması nedenle de İstanbul Metropoliten Alanı içindeki konumu ile eklemlendiği makro-ölçekteki ekolojik bütünlük Yarışma Alanı’na İstanbul’un kentsel alanı, bölgesi ve ulusal ölçekte önemi olan roller yüklemektedir.

Tüm bu değerlendirmeler ışığında Küçükçekmece Lagünü Havzası ile yakın çevresine ilişkin geliştirilecek önerilerin aşağıda belirtilen ilkeleri dikkate alması beklenmektedir;

- Kentsel alan bütününde ve farklı ölçeklerde söz söyleyebilmesi,

- Alanın ekolojik bağlantılılığını,

- Sosyo-ekolojik ilişkiselliğini,

- Ekolojik-sosyal-kültürel sürdürülebilirliğini,

- İklim değişikliğine uyumunu,

- Doğal, sosyo ve kültürel yönleriyle karşı karşıya olduğu riskleri değerlendirmesi,

- Alanı etkileyen, alandan etkilenen ilgi gruplarını nelerin beklediğine yönelik öngörü geliştirmesi,

- Alana özgü “değer”lerin ve mekanın zamansal / fiziksel / sosyal çokkatmanlılığının sürdürülebilirliğini dikkate alması,

- Doğa, kültür ve sosyal boyutlarıyla etik yaklaşımı barındırması,

- Yaratıcı ve evrensel planlama yaklaşımlarını benimsemesi,

- Ekolojik planlama ve tasarım ilkelerini temel alması.

Yarışmanın Amacı

Küçükçekmece Lagünü Havzası Fikir Projesi Yarışması ile yarışmaya konu olan alanın, sosyo-ekolojik bir sistem olarak kent kurgusu içerisindeki varlığını öne çıkaracak özgün planlama ve tasarım fikirlerinin ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Geliştirilen proje fikrinin, Küçükçekmece Lagünü’nü havza ölçeğinde değerlendirmesi ve alanın çok katmanlı yapısını ekosistem bütünlüğü ve çeşitliliğininin tüm bileşenleri ile birlikte sosyal ve kültürel değerler çerçevesinde tartışması beklenmektedir.

Bu kapsamda su sisteminin yaşamsal değerini kentsel bağlam içerisinde yorumlayan; bu yönüyle de kentleşme pratiğinin geleceğine ışık tutabilme potansiyeli olan; bilim ve tasarımı yenilikçi yaklaşımlar ile buluşturabilen; nitelikli, özgün ve kamusal değer üreten projelerin ve müelliflerin saptanması hedeflenmektedir.

Yarışmanın Şekli ve Türü

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 23. maddesi ile Mimarlık, Peyzaj Mimarlığı, Mühendislik, Kentsel Tasarım Projeleri, Şehir ve Bölge Planlama ve Güzel Sanat Eserleri Yarışmaları Yönetmeliği doğrultusunda açılan yarışma; serbest ulusal, fikir yarışmasıdır.

Yarışmanın Yeri ve Konusu

Yarışma alanı İstanbul ili Avcılar, Küçükçekmece, Esenyurt, Başakşehir ve Arnavutköy ilçeleri içinde yer alan Küçükçekmece lagünü havzasıdır. Yarışmanın konusu Küçükçekmece lagünü havzası ve kentsel etkileşim bölgesini tanımlanan ilkeler çerçevesinde yeniden ele alan fikir projesinin hazırlanmasıdır.

Yarışmaya Katılım Koşulları

Yarışmaya katılacakların aşağıdaki koşulları yerine getirmesi zorunludur. Yarışmaya bireysel veya ekip olarak katılınabilir. Ekip olarak katılanların her birinin koşulların tamamına uymaları zorunludur. Ekip olarak katılanların idareyle ilişkilerin yürütülmesiyle sınırlı olmak üzere bir kişiyi ekip temsilcisi olarak belirtmesi gerekir. Yarışmaya ekip olarak katılan ortakların her biri idareye karşı müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. Yarışmaya katılacaklarda aranacak koşullar şu şekildedir:

- Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ve T.C. Kimlik Numarası sahibi olmak ve 1 Ocak 2004 tarihinden önce doğmuş olmak.

- Jüri üyelerini ve raportörleri belirleyenler ve atayanlar arasında olmamak.

- Jüri üyeleri (danışman, asli, yedek) ve raportörlerle bu kişilerin 1. dereceden akrabaları, ortakları, yardımcıları ve çalışanları arasında olmamak.

- Jüri çalışmalarının herhangi bir bölümüne katılmamak.

- Şartname alıp, yarışmanın web adresinden kayıt yaptırmak (Ekip olarak katılanlardan, müelliflerden bir kişinin bu şartı yerine getirmesi yeterlidir).

- Yarışmayı açan idarede, yarışma ile ilgili her türlü işlemleri hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olmamak.

- Yarışmayı açan idare adına hareket eden danışmanlar ile bunların çalışanları arasında olmamak.

Yarışmaya katılmak isteyenler 50 TL (Elli Türk Lirası) şartname bedeli ödeyerek yarışmanın web adresindeki kayıt bölümünden (konkur.istanbul/ kucukcekmece/kayit) kayıt yaptıracaklardır.

Yarışma şartname bedelinin “KUCUKCEKMECE, 99010 EDTS, TC XXXXXXXXXXX” açıklaması ile idareye ait banka hesabına müelliflerden birinin ismi ile yatırılacaktır. Bu dekont yarışmanın web adresindeki kayıt bölümüne ek olarak yüklenecektir.

Yarışmaya kayıt için son tarih yarışma takviminde “Projelerin Son Teslim Tarihi“ olarak belirtilen gündür.

Yukarıdaki şartlara uymayanlar yarışmaya katılmış olsalar da tasarımları yarışmaya katılmamış sayılır.

Jüri Üyeleri ve Raportörler

Danışman Jüri Üyeleri

Arif Gürkan ALPAY, İBB Genel Sekreter Yardımcısı; Yasin Çağatay SEÇKİN, İBB Park Bahçe ve Yeşil Alanlar Daire Başkanı; Meriç ALBAY, İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi, Deniz ve İçsu Kaynakları Yönetimi Öğretim Üyesi; Şengül AYDINGÜN, Bathonea Antik Liman Kenti Kazı Başkanı; Doğanay TOLUNAY, Orman Mühendisi

Asli Jüri Üyeleri

Ömer Selçuk BAZ, Mimar; Meltem ERDEM KAYA, Peyzaj Mimarı (Jüri Başkanı); Süreyya İSFENDİYAROĞLU, Doğa Bilimci; Nüket SİVRİ, Deniz Bilimci; Azime TEZER, Şehir Plancısı

Yedek Jüri Üyeleri

Elif ÇELİK TANGÖR, Mimar; Eda EKİM YILMAZ, Peyzaj Mimarı; Emrah ÇORAMAN, Doğa Bilimci

Raportörler

Mutlu BAŞVER, Peyzaj Mimarı; Başak ÇELİK, Mimar; Hadiye Nur ERK, Çevre Mühendisi

Raportör Yardımcıları

Zühal ATALAY, Çevre Mühendisi; Halenur Hande BABACAN, Orman Mühendisi; Salime Benan KAYA, Şehir Plancısı

Yarışma Takvimi

Yarışmanın İlanı: 27 Temmuz 2022, Çarşamba
Soru Sormak için Son Tarih: 18 Ağustos 2022, Perşembe, 23.59 GMT+3
Soruların Yanıtlarının İlanı: 22 Ağustos 2022, Pazartesi
Projelerin Son Teslim Tarihi: 17 Ekim 2022, Pazartesi, 23.59 GMT+3
Jüri Değerlendirmesi Başlangıç Tarihi: 22 Ekim 2022, Cumartesi
Kolokyum ve Ödül Töreni: 5 Kasım 2022, Cumartesi

Ödüller ve Ödeme Şekli

Eşdeğer Ödül: 120.000 TL (3 adet)
Eşdeğer Mansiyon: 60.000 TL (3 adet)

Değerlendirme sonuçlarının ilanından sonra, yukarıda yazılı ödül ve mansiyon tutarları, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 29. maddesine göre, yarışmacılara en geç 30 gün içinde net olarak ödenecektir. Ödenecek net tutarlardan damga vergisi kesilecektir.

Ayrıntılı bilgi için tıklayınız